Көп адам зейнетақы қорына түсетін қаржыны тек жалақыдан міндетті түрде ұсталып қалатын жарна немесе болашақта ай сайын берілетін төлем ретінде ғана қабылдайды. Алайда зейнетақы жинағы – жай ғана "сақталып тұрған" ақша емес, дұрыс басқарылған жағдайда табыс әкелетін қаржылық тетік. "Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры" АҚ BAQ.KZ редакциясының ресми сауалына берген жауабында зейнетақы жүйесінің қалай жұмыс істейтінін және жинақты қалай көбейтуге болатынын түсіндірді.
Зейнетақы қалай жиналады?
Қазақстанда зейнетақы жүйесі үш негізгі құрамдас бөліктен тұрады.
- Біріншісі – әрбір жұмыс істейтін азаматтың ай сайынғы табысынан аударылатын міндетті зейнетақы жарналары.
- Екіншісі – қауіпті әрі зиянды еңбек жағдайында жұмыс істейтіндер үшін жұмыс беруші төлейтін міндетті кәсіптік жарналар.
- Үшіншісі – әр адамның өз қалауымен қосымша аударатын ерікті зейнетақы жарналары.
Яғни болашақ зейнетақы бір ғана көзден емес, бірнеше арна арқылы қалыптасады. Бұл жүйе адамның ертеңгі қаржылық тұрақтылығын күшейтуге бағытталған.
Инвестициялық табыс қалай қалыптасады?
Зейнетақы қорындағы қаражат жай ғана есепшотта қозғалмай тұрмайды. Оны Ұлттық банк пен арнайы басқарушы жеке компаниялар әртүрлі қаржы құралдарына орналастырады. Олардың қатарында мемлекеттік және корпоративтік облигациялар, банк депозиттері, сондай-ақ халықаралық бағалы қағаздар бар.
Осындай басқарудың арқасында зейнетақы жинақтары инфляцияның әсерінен құнсызданып кетпей, керісінше жыл сайын белгілі бір деңгейде табыс әкеліп отырады.
Инвестиция дегеніміз – белгілі бір тәуекелі бар, бірақ пайда табуға бағытталған қаржы салымы. Ал зейнетақы жинақтары – заңмен бекітілген тәртіп бойынша қалыптасатын, мемлекет тарапынан қолдауға ие қаржы. Қазақстанда міндетті зейнетақы жарналары бойынша инвестициялық табыс инфляция деңгейінен төмен болған жағдайда, айырмашылықты мемлекет өтейді. Бұл салымшылар үшін маңызды қорғаныс тетігі.
Міндетті жарналармен қатар, азаматтар ерікті түрде қосымша жарна аударып, болашақтағы зейнетақы төлемдерінің көлемін арттыра алады. Ұлттық банк пен басқарушы компаниялар бұл қаражатты да түрлі қаржы құралдарына орналастырып, оның өсуіне жағдай жасайды. Соның нәтижесінде зейнетақы жинағы тек сақталып қана қоймай, табыс көзіне айналады.
Мемлекеттік кепілдік бар
Қазақстанда азаматтардың зейнетақы жинақтары мемлекет кепілдігімен қорғалған. Егер инвестициялық табыс инфляция деңгейінен төмен болып шықса, мемлекет айырмашылықты өтеп береді. Бұл – қарапайым салымшы үшін сенімділік пен тұрақтылықтың маңызды кепілі.
Ерікті жарнаның пайдасы неде?
Көп жағдайда адамдар тек міндетті жарналармен шектеледі. Ал шын мәнінде, ерікті жарналар болашақтағы зейнетақыны едәуір арттыруға мүмкіндік береді. Мәселен, ай сайын қосымша 10–20 мың теңге аударып отырсаңыз, бірнеше жылдың ішінде бұл қомақты сомаға айналады. Мұндай тәсіл әсіресе жасы жас азаматтар үшін тиімді.
Зейнетақы – инвестиция мен сақтандырудың үйлесімі
Зейнетақыны тек қартайғанда берілетін төлем деп қарастыру – тым тар түсінік. Бұл – болашаққа жасалатын қаржылық жоспар, тәуекелі төмен инвестиция әрі сақтандырудың ерекше түрі. Дұрыс жоспарланған зейнетақы жинағы уақыт өте келе әр отбасы үшін тұрақты әрі сенімді қаржы тірегіне айналуы мүмкін.
Қорыта айтқанда, зейнетақы – ертеңге қалдырылған міндетті жинақ қана емес, болашақтағы өмір сапасын қамтамасыз ететін қаржылық құрал. Бүгінгі дұрыс шешім ертеңгі сенімді зейнеттің негізін қалайды.
