16 қазан күні Қытай коммунистік партиясының ХХ съезі басталды. ҚХР төрағасы Си Цзиньпин Қытай коммунистік партиясының ХХ Бүкілқытайлық съезінде баяндама жасады, деп хабарлады Baq.kz тілшісі.
Қытай басшысы құрылтайда қандай маңызды мәселе көтерді? Бүгінгі мақаламызда Си мырзаның баяндамасындағы ең өзекті тақырыптарға тоқталамыз.
ҚХР басшысы Коммунистік партиясының ХХ Бүкілқытайлық съезінің маңызды екенін айтты.
Қытай Коммунистік партиясының ХХ Бүкілқытайлық съезі - бұл біздің партиямыз бен елдің көпұлтты халқы модернизацияланған социалистік мемлекеттің жан-жақты құрылысына аттанып, ҚХР-дің ғасырға жоспарланған мақсатын жүзеге асыруға қадам баса бастаған кезде шақырылған өте маңызды жиын, – деді төраға.
Өткен дәуір мен жаңа дәуір. Міндет пен жетістік
Си Цзиньпин мырза съезде соңғы 5-10 жылда атқарылған ауқымды жұмыстарға тоқталды. Сөзінше, ҚКП-ның XIX съезінен кейінгі бес жыл өте ерекше және өте қиын болған. Партияның Орталық Комитеті қытай ұлтының ұлы жаңғыруының жалпы стратегиясын және соңғы жүз жылда әлемде бұрын-соңды болмаған орасан зор өзгерістерді жан-жақты ескере отырып, партия мен мемлекет ісін дамыту бойынша аса маңызды стратегиялық жоспарлар әзірледі.
Өткен бес жыл ішінде ҚКП орташа күнкөріс қоғамын толық құру процесіне барлық күш-жігерді салды, сапалы дамуға үлкен күш жұмсап, белсенді жұмыс жүргізді. Біз озық социалистік мәдениетті белсенді түрде дамытып, халықтың әл-ауқатын қамтамасыз етуге және жақсартуға ерекше назар аудардық, күштерді кедейлікпен қарқынды күреске жұмылдырып, экологиялық өркениеттің дамуына жан-жақты ықпал еттік, - деп түсіндірді ҚХР басшысы.
Ол өз баяндамасында статистикалық деректер келтіріп, елдің жалпы ішкі жалпы өнімі 54 триллион юаньнан 114 триллион юаньға дейін өскенін айтты.Сонымен қатар Қытайдың жалпы экономикасының әлемдік экономикадағы үлесі 18,5%-ға жетіп, яғни 7,2%-ға өсіп, Қытай әлемде екінші орынға шыққанын қоса кетті.
Жан басына шаққандағы ішкі жалпы өнім 39,8 мың юаньнан 81 мың юаньға дейін өсті. Қытай астық өндірудің жалпы көлемі бойынша әлемде бірінші орынға шықты, өңдеу өнеркәсібінің ауқымы мен валюталық қордың көлемі бойынша дүние жүзінде көш бастады. Бірқатар негізгі технологияларды дамытуда серпіліс жасалды, стратегиялық маңызы бар салалар дамып, нығайтылды. Мысалы, адамның ғарышқа ұшуы, Ай мен Марсты зондтау, жер мен терең теңізді зондтау, суперкомпьютер, спутниктік навигация, кванттық информатика, ядролық энергетика технологиясы, ірі ұшақ жасау, биомедицина және биофармацевтика сияқты салалардағы негізгі жетістіктер, - деп атап өтті ол.
Си мырза атап өткендей, Қытай инновациялық типтегі мемлекеттердің біріне айналды.
«Бір белдеу және бір жол» бірлескен құрылыс бастамасы халықаралық қоғамдық игілікке және халықаралық ынтымақтастық алаңына айналып, танымала бола түсті. Қытай 140-тан астам ел мен аймақтың негізгі сауда серіктесіне айналып, жалпы сауда көлемі бойынша әлемде бірінші орынға шықты, шетел капиталын тарту мен шетелге инвестиция салуда әлем елдерінің алдыңғы қатарында болды. Осының барлығы кең көлемде, көбірек аумақта және тереңірек деңгейде жүзеге асырылатын сыртқы ашықтық архитектурасын қалыптастыруға мүмкіндік берді.
Еске сала кетейік, араға 5 жыл салып төртінші мәрте Қазақстанға мемлекеттік сапармен келген ҚХР төрағасы Си Цзиньпин екі елдің тарихи достығы Ұлы жібек жолы дәуірінен бері мың жылдыққа ұласып келе жатқанын айтқан болатын.
Жағымсыз эпидемиологиялық ахуалға қарамастан, екі ел арасындағы тауар айналымы былтыр пандемияға дейінгі деңгейді көрсетіп, 25 млрд долларға теңесті. Бұл – біздің әлемдік экономиканы қалпына келтіруге қосқан ортақ үлесіміз. Өндірістік әлеует пен инвестиция саласында 21,2 млрд АҚШ долларынан астам сомаға 52 бірлескен жоба жасалды. Олардың қатарында, қуаттылығы 100 МВт Жаңатас жел электр станциясы, JAC автокөліктерді құрастыру желісі мен Шымкент МӨЗ жаңарту жобалары бар. Осылайша, Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық өсімі жанданып, екі елдің халқына пайда әкеледі, - деген болатын Қытай елінің басшысы өз мақаласында.
Жаңа дәуір. Компартия миссиясы
ҚКП-ның басты міндеті - елдің көпұлтты халқын біріктіріп, ҚХР-дың жүз жылдыққа жоспарланған жаңарған социалистік державаны толық құру мақсатын жүзеге асыруда, қытай ұлтының ұлы жаңғыру ісін Қытай модернизациясының көмегімен жан-жақты ілгерілету, - деп айтты ҚХР төрағасы.
Жаңартылған социалистік державаны толық құрудың жалпы стратегиялық жоспары екі кезеңнен тұрады:
- 2020 жылдан 2035 жылға дейін негізінен Социалистік модернизацияны жүзеге асыру;
- 2035 жылдан бастап осы ғасырдың ортасына дейін Қытайды бай және қуатты, демократиялық және өркениетті, үйлесімді және модернизацияланған социалистік державаға айналдыру.
Сөзінше, алдағы бесжылдық жаңғыртылған социалистік мемлекеттің жан-жақты құрылысын қалайтын негізгі кезең.
Негізгі мақсаттар мен міндеттер мынадай:
- Экономиканың жоғары сапалы дамуында жаңа жетістіктерге қол жеткізу, тәуелсіздікті барынша арттыру және ғылым мен техника саласындағы әлеуетті нығайту, дамудың жаңа архитектоникасын қалыптастыруда және қазіргі заманғы экономикалық жүйені құруда елеулі өзгерістерге қол жеткізу.
- Реформалар жүргізуде және ашықтықты кеңейтуде жаңа қадамдар жасау, мемлекеттік басқару жүйесі мен әлеуетін жаңғыртуды жан-жақты ілгерілету, социалистік нарықтық экономиканың неғұрлым жетілдірілген жүйесін қалыптастыру, тұтастай алғанда ашық үлгідегі және неғұрлым жоғары деңгейдегі экономиканың жаңа жүйесін құру.
- Бүкіл процесте халықтық демократияны институционализациялау, реттеу және процестендіру деңгейін едәуір арттыру, Қытай ерекшелігімен Социалистік құқықтық жүйені жетілдіру.
- Халықты әртүрлі рухани және мәдени өмірмен қамтамасыз ету, қытай ұлтының шоғырландырушы күші мен қытай мәдениетінің ықпалын үздіксіз нығайту.
- Жалпы халық пен экономика табысының бірге өсуін, сондай-ақ еңбекақы мен еңбек өнімділігін арттыруды қолдау, негізгі қоғамдық қызметтерге тең қолжетімділікті қамтамасыз ету деңгейін айтарлықтай арттыру, әлеуметтік қамсыздандырудың неғұрлым жетілдірілген көп деңгейлі жүйесін құру.
- Қалалық және ауылдық жерлерде тұрғын үй ортасын барынша жақсарту, әдемі Қытай құрылысында елеулі нәтижелерге қол жеткізу.
-Ұлттық қауіпсіздікті сенімді қамтамасыз ету, Қытай Халық-азаттық армиясының 100 жылдық мерейтойына белгіленген мақсатты белгіленген мерзімде іске асыру, «тыныш Қытай» құруға жан-жақты ықпал ету.
- Халықаралық аренада мәртебесі мен ықпалы айтарлықтай артқан сайын, Қытай жаһандық басқаруда маңызды рөл атқарады.
Халықтың әл-ауқатын жақсарту
Ел - оның халқы, ал халық – ол ел. Халықтың жағдайын жасау - бұл «партия ортақ игілікке құрылған және халық мүддесі үшін билікте» қағидатының мәнін көрсететін талап, - деді Си Цзиньпин.
ҚХР төрағасы даму процесінде халықтың өмір сүру деңгейін жақсартып, ортақ күрес арқылы тамаша өмір құруды ынталандыру, халықтың әдемі өмір туралы арманын жүзеге асыру үшін тынымсыз күш салу қажет екенін айтты.
Біз халықтың ең кең тобының мүдделерін дұрыс жүзеге асыруға, қорғауға және дамытуға, халықтың нақты мүдделеріне тікелей әсер ететін және оларды алаңдататын мәселелерді табанды түрде шешуге тиіспіз. Халықтың әл-ауқатын арттыруға, азаматтарымызды жиі алаңдататын және шешімдерін асыға күтетін шұғыл және өзекті мәселелерді шешуге күш салуға бағытталған шараларды одан да көбірек қабылдауымыз керек, - деп түсіндірді Си Цзиньпин құрылтайда.
Қытай президенті негізгі қоғамдық қызметтер жүйесін жақсарту, қоғамдық қызметтер көрсету деңгейін арттыру, олардың біркелкі бөлінуін және қолжетімділігін қамтамасыз ету, жалпы әл-ауқатқа қол жеткізуге жан-жақты жәрдемдесу міндеті тұрғанын қоса кетті.
Еске сала кетейік, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев биылғы халыққа Жолдауында халықтың әл-ауқатын жақсартуға қатысты бірқатар тапсырма берді. Президент еңбекақыны нарықтағы жағдайға сай өсіру – халықтың әл-ауқатын арттырудың басты факторы екенін айтқан болатын.
Бейбітшілік, бостандық, ортақ болашақ
ҚКП-ның ХХ съезінде жасаған баяндамасында бас хатшы Қытайдың әлемде болып жатқан оқиғаларға ұстанымы қандай екенін айтты.
Қытай әрқашан өзінің сыртқы саясатының негізгі мақсатын берік ұстанады. Яғни Қытай бүкіл әлемдегі бейбітшілікті қорғау және бірлескен дамуға ықпал ету, адамзаттың біртұтас тағдыры қауымдастығын құруға ұмтылады. Қытай әрдайым тәуелсіз және бейбіт сыртқы саясатты жүргізеді, белгілі бір мәселеде өзінің ұстанымы мен саясатын анықтайды, халықаралық қатынастардың негізгі нормаларын қорғайды, халықаралық қатынастардағы теңдік пен әділеттілікті қорғайды. Ол гегемонизм мен билік саясатының кез келген түріне, «қырғи-қабақ соғыс» менталитетіне, басқа елдердің ішкі істеріне араласуға және қос стандарттарды қолдануға үзілді-кесілді қарсы. Қытай ешқашан гегемондық позицияны талап етпейді, экспансия саясатын ұстанбайды, - деп айтты Қытай президенті.
Оның айтуынша, Қытай шынайылық, іскерлік, жақындық тұжырымдамасына сәйкес және әділдік пен пайданы дұрыс түсіну негізінде дамушы елдердің ынтымақтастығын нығайтып, ортақ мүдделерімізді қорғау саясатын ұстанады.
Қытай халықаралық қауымдастықпен бірге жаһандық даму және жаһандық қауіпсіздік бастамаларын жүзеге асыруға күш салуға дайын. Біз әлемнің барлық еліне шын жүректен бүкіл адамзаттың ортақ құндылықтарын, яғни бейбітшілікті, дамуды, теңдікті, әділдікті, демократия мен бостандықты дамытуға, барлық елдің халықтары арасындағы өзара түсіністік пен тығыз қарым-қатынастарды дамытуға, әртүрлі жаһандық сын-тегеуріндерге бірлесіп әрекет етуге шақырамыз. Қытай халқы әлемнің барлық халқымен бірге адамзаттың одан да жарқын болашағын құруға дайын! – екенін жеткізді Си мырза құрылтайда.
ҚХР төрағасы Си Цзиньпин Астанада Мемлекет басшысы Қасым-Жомартпен ресми кездесуінде былай деген болатын.
Қазақстан халқы сіздің басшылығыңызбен мемлекеттік құрылыс пен ұлттық жаңғыру ісінде жаңа табыстарға жететіні күмәнсіз. Қытай үкіметі Қазақстанмен арадағы қарым-қатынасқа зор көңіл бөлетінін тағы да қайталап айтқым келеді. Халықаралық жағдай қалай өзгерсе де, біз алдағы уақытта Қазақстанның тәуелсіздігін, егемендігін және территориялық тұтастығын сақтауына қолдау көрсетеміз. Тұрақтылық пен дамуды қамтамасыз ету жөніндегі Сіз жүргізіп жатқан реформаларды толық қолдай отырып, сіздің еліңіздің ішкі істеріне қандай да бір күштердің араласуына үзілді-кесілді қарсы боламыз. Қытай Қазақстанның сенімді досы және сенімді серіктесі болды және қала береді, - деді Си Цзиньпин.
«Бір ел – екі жүйе». Қазақстан «бір Қытай» қағидатын қолдайды
Қытай «Бір ел - екі жүйе» қағидаттары жүзеге асырудың институционалдық жүйесін сақтауды және жетілдіруді жалғастырады, орталықтың арнайы әкімшілік аймақтардағы құзіретін толық жүзеге асырып, «Сянганды сянгандықтар басқарады» және «Омэнді гомон халқы өзі басқарады» қағидаттарын практикаға енгізеді.
Тайвань мәселесі - қытайлардың өз ісі, оны қытайлардың өздері шешуі керек. Біз Отанды бейбіт жолмен біріктіруге қол жеткізу үшін барынша шынайылық таныта береміз және ол үшін барлық күш-жігерімізді саламыз. Сонымен бірге біз кез келген жағдайда күш қолданудан бас тартуға уәде бермейміз және барлық қажетті шараларды қабылдау мүмкіндігін өзімізге қалдырамыз. Бұл сыртқы күштердің араласуына және «Тайвань тәуелсіздігі» деп аталатын аз ғана сепаратистерге және олардың сепаратистік әрекеттеріне қарсы бағытталған, - деді Си Цзиньпин.
Еске сала кетсек, биылдың тамыз айында АҚШ Конгресінің Өкілдер палатасының спикері Нэнси Пелоси Тайваньға барған болатын.
Пелоси арнайы борты қонғаннан кейін ҚХР СІМ Америка Құрама Штаттарына наразылық білдіріп, спикердің сапары Вашингтонда міндеттеме туралы мәлімделген «Бір Қытай» қағидатын бұзғанын атап өтті. Ведомство еліміздің аумақтық тұтастығын қорғау үшін кез келген шараға баруға дайын екендіктерін ескертіп, ресми мәлімдеме жасаған еді.
Өз кезегінде ҚР Сыртқы істер министрлігі Тайвань бойынша ресми мәлімдеме таратып, Қазақстан «бір Қытай» қағидатын қолдайтынын жеткізген болатын.
«Қазақстан Республикасы «бір Қытай» қағидатын қолдайды және Тайваньды Қытай Халық Республикасы аумағының ажырамас бөлігі деп санайды. Қазақстан халықаралық құқықтың қолданыстағы нормаларын және Біріккен Ұлттар Ұйымы Жарғысын сақтауды, атап айтқанда осы мәселеде БҰҰ Бас Ассамблеясының 1971 жылғы №2758 қарарын ұстануды жақтайды, - делінген ҚР СІМ мәлімдемесінде.
Айта кетейік, Қытайдың бүкілхалықтық құрылтайы 22 қазанда аяқталады. Қытай коммунистік партиясының ХХ съезіне 2 296 делегат қатысып жатыр. Олар ҚКП-ның 96 млн-нан астам мүшесі мен 4,9 млн-нан астам қарапайым партиялық ұйымдардың атынан қатысып жатыр.
