Биыл Екінші дүниежүзілік соғыстың аяқталғанына 80 жыл. Батыс Қазақстан облысынан қан майданға қолына қару алып 76 мың адам аттанса, соның 36 мыңы жат жердің топырағын жастаныпты. Елге есен оралғандардың тек 9-ына ғана Жеңістің 80-ші көктемін көру бұйырыпты. Солардың бірі Анастасия Чегнахаевамен BAQ.KZ тілшісі сұхбаттасқан еді.
Анастасия Чегнахаева 1921 жылдың 1 мамырында көрші Орынбор облысында дүниеге келіпті. 1930 жылдары әкесі бай-құлақ атанып, итжеккенге айдалса, анасы ерте көз жұмыпты. Сол себепті 1942 жылы өз еркімен майданға сұранып аттанғанда, оны шығарып салатын жан да болмаған екен.
.jpeg)
Ол кезде әскерге білімді қыздарды ғана алды. Отан қорғау үшін жоқ дегенде орта мектепті бітіруің керек еді. Бізді алып бара жатқанда, теміржол бекеті басында ата-аналар қыздарын қимай, көз жасын бұлап жатты. Ал менің қасымда қоштасатын да ешкімім болмады. Соғыс батыста жүріп жатқанымен, біздерді Қиыр Шығысқа алып кетті. Өйткені ол жақта жапондармен арамыз тыныш емес еді. Владивостокқа жеткен соң, біздің есту қабілетімізді тексерді. Іріктеуден өткендерімізге Морзе әліппесін үйретіп, байланысшы қылды. Владивостоктан кейін біздің кемелер Сахалин аралына аялдады, - деп еске алады майдангер соғысқа енген шағын.
21 жастағы байланысшы кеме палубасында таудай толқындарға көміле жүріп, құпия бұйрықтарды қабылдапты. Теңіз дауылы кезінде қолындағы рациясынан айрылып қала жаздаған кездері де болыпты. Айтуынша, 1945 жылдың 8 тамызында Кеңестер Одағының Жапонияға соғыс жариялау туралы жарлығын 34-бомбалаушы авиациялық дивизияға өзі жеткізген екен. Соғыстың аяқталғанына 80 жыл өтсе де, майдангер сол күнгі оқиғаларды әлі жатқа біледі.
Мен рация арқылы дыбыстарды қабылдап тұрдым. Ал шифрын білетін басқалар. Артымда генералдар мен полковниктер күтіп тұрды. Құпия бұйрық оларға жеткен бойда истребительдер көтеріліп, кемелер жорыққа аттанды. Соғыс оңай емес. Өте қиын кезеңдер бастан өтті. Көз алдымда кемелер суға батып, қаруластарым көз жұмды. Теңізде үнемі жел тұрады. Мен бір қатты дауылды күні радиобудкаммен бірге ағып кете жаздадым. Ішімнен Құдайға жалбарындым. Егер ашық теңізде суға кетсек, бізді соғыс уақытында ешкім іздемейтін де еді, - дейді Анастасия Чегнахаева.
Бас штабқа жау әскері мен ұрыс барысы туралы құнды мәліметтерді уақытылы жеткізіп тұрғаны үшін Анастасия Чегнахаева 2 дәрежелі Отан соғысы орденімен, "Жапонияны жеңгені үшін" медальдарымен марапатталады. Қиыр Шығыстағы ұрыс қимылдары аяқталған соң, 1945 жылдың күзінде ол Орынборға оралады. Өз ауылдасына тұрмысқа шығады. Келер жылы отбасымен Орал қаласындағы туыстарына келіп, жергілікті педагогикалық училищеге оқуға түседі. Білім беру және әлеуметтік қамсыздандыру саласында жемісті еңбек етеді. Отан үшін от кешкен қарт жауынгердің ендігі тілегі – елдің тыныштығы.
Соғыс ол тәтті бал емес. Талай боздақтар отан үшін жанын пида қылды. Аман қалғандарымыз небір ауыртпалықты, қиындықты, аштықты бастан өткердік. Бірақ мойыған жоқпыз, еңсемізді тік ұстадық. Жеңіске жететінімізге кәміл сендік. Міне, жасым бір ғасырдан асты. Өзімді әлі тамаша сезінем. Көңіл-күйім жақсы. Соғыс ешқашан қайталанбасын! Бейбіт күнге жетер ештеңе жоқ, - дейді Анастасия әжеміз.
Биылғы көктемді Анастасия Чегнахаева БҚО Жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасына қарасты Орал арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталығында, ел аузында "қарттар үйі" аталып кеткен мекемеде қарсы алыпты. Кейуананың бүгінде үш баласы да Ресейде тұрады екен. Орталық басшылығы жалғыз қалған майдангерді өз қарауына алғанды жөн санапты.
.jpeg)
Ұлы Отан соғысының ардагері біздің орталыққа қараша айында келді. Үш баласы да шетелде өмір сүргендіктен, Қазақстан азаматы болмағандықтан заңды түрде ол кісіні қабылдауға еш кедергі болған жоқ. Әжеміз әлі тың. Өз төсек-орнын өзі жинайды, біздің кіші қызметкерлерді жақындатпайды. Өзі жүріп-тұрады. Орталықта концерт болса, мерекелік шаралар ұйымдастырылса, міндетті түрде барып, қарап қатысады. Өз қатарластарымен әңгіме-дүкен құрады. Бірақ кәрілік қой, құлағы естуі нашар. Жазу жазады, газет-журнал оқиды, теледидардан жаңалықтар қарайды. Көңіл-күйі көтеріңкі. Үнемі әндетіп отырады. Мейрамдарда сырттан біреулер іздеп құттықтап келсе, балаша қуанып қалады, - дейді орталық директорының орынбасары Әсемгүл Қашқынбаева.
Ел басына күн туған сонау сұрапыл соғыс кезінде нәзік жандар да ерлермен бірге ерен ерліктің үлгісін көрсеткені белгілі. Бір ғана Орал өңірінен жүзге жуық ару қолына қару алып, қан майданға аттанса, ауыл шаруашылығының бар ауыртпалығы тылда қалған қыз-келіншектер мен бала-шағаның мойнына түсті. Соғыс жылдары батыс қазақстандықтар мемлекетке 368 мың тонна астық, 74 мың тонна ет, 92 мың тонна сүт тапсырып, алғы шептегілерді азық-түлікпен қамтуға сүбелі үлес қосыпты.
