Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. Нұрсұлтан Назарбаев Қоры жанындағы Әлемдік экономика және саясат институтының (ӘЭСИ) сарапшысы Айман Жүсіпованың айтуынша, халықаралық бақылаушылар 10 қаңтарда Қазақстанда өткен ҚР Парламенті Мәжілісі мен мәслихаттарын сайлауының жоғары деңгейде ұйымдастырылғанына назар салған.
10 қаңтарда Қазақстанда ҚР Парламенті Мәжілісі мен мәслихаттарын сайлау өтті. Сайлауға халықаралық байқаушылар ретінде шет елдерден және халықаралық ұйымдардан 398 адам қатысты. Бұл 10 халықаралық ұйымның 322 байқаушысы және 31 шет мемлекеттің 76 байқаушысы. Байқаушылар ретінде ЕҚЫҰ Парламенттік Ассамблеясының, ТМД Парламентаралық Ассамблеясының, Ислам Ынтымақтастығы Ұйымының, ШЫҰ, Түркі кеңесінің, ҰҚШҰ Парламенттік Ассамблеясының және басқа да халықаралық ұйымдардың өкілдері аккредиттелді. Сонымен қатар, дауыс беру процесін Иордания, Түркия және төрт еуропалық мемлекет өкілдері қадағалады. Халықаралық байқаушылар сайлауды ұйымдастырудың жоғары деңгейін атап өтті. Осылайша, мүмкіндігі шектеулі адамдарға дауыс беруге арналған үй-жайларға кедергісіз кіруге арналған арнайы жабдық ұсынылды. Денсаулығына байланысты сайлауға келе алмағандар өздерінің конституциялық құқығын орындау үшін өтініштер қабылданды, - деді ол.
Сарапшы Норвегияның билеуші консервативті партиясының мүшесі Мортин Мидтскогтың Қазақстанда сайлаудың ұйымдастырылуы мен өткізілуін жоғары бағалағанын атап өтті.
Өткен сайлау барысында учаскелердегі барлық санитарлық нормалардың сақталуына үлкен мән берілді, оған халықаралық байқаушылар ерекше баға берді. Атап айтқанда, Италиядан Еуропарламент депутаты, ЕО-ның Орталық Азиядағы өкілі және комиссия төрағасы Фульфио Мартушелло Қазақстан пандемия жағдайында қауіпсіз сайлау өткізудің үлгісін көрсеткенін атап өтті. Халықаралық байқаушылар сонымен қатар, сайлау өткізілген тәртіп пен тыныш жағдайды ескерді, оған Польшадан келген халықаралық бақылаушы, депутат Томаш Ленц ерекше назар салды. Халықаралық байқаушылар қазақстандық азаматтардың қатысуының жоғары деңгейіне ерекше назар аударды. Шынында да, қазіргі сайлау азаматтық белсенділіктің бұрын-соңды болмаған жоғары деңгейімен, тәуелсіз қазақстандық байқаушылар санының өсуімен ерекшеленеді, - деді Жүсіпова.
Бірқатар халықаралық бақылаушылардың бағалауы бойынша сайлау барысында өрескел бұзушылықтар тіркелген жоқ. Осы ретте сарапшы бірнеше халықаралық байқаушылардың пікірін мысалға алды.
Венгрия Мемлекеттік жиналысының депутаты Шандор Ковач «қазір әлемнің барлық жерінде адам құқықтарының бұзылуы туралы ақпарат бар. Алайда, менің бақылауларым бойынша, Қазақстанда ешқандай бұзушылық болған жоқ», деді. Түркиядан келген халықаралық бақылаушы, депутат Зеки Хакан Сыдали де Ковачтың пікірін қолдады. Ол халықтың түрлі топтарының сайлауына үлкен қызығушылық бар екенін, азаматтардың өз пікірін білдіруге мүмкіндігі бар екенін және тұтастай алғанда «бәрі дұрыс болғанын» атап өтті. Сайлауды өткізу қорытындысы бойынша ҰҚШҰ Парламенттік Ассамблеясы байқаушыларының миссиясы да оң баға берді, оның өкілдері әрбір елді мекенде болды. Олар бұзушылықтардың жоқтығын, сайлауды ұйымдастырудың жоғары деңгейін ерекше бағалады. Өткен сайлауды 118 сайлау учаскесінде болған ШЫҰ миссиясы да еркін, адал, сенімді және демократиялық деп таныды. ТМД Парламентаралық Ассамблеясының (ПАА) байқаушылары да айқын бұзушылықтардың жоқтығын айтты. Сонымен қатар, Қырғызстаннан келген байқаушы, ТМД Байқаушылар миссиясының өкілі Жылдыз Қожобеков учаскелік сайлау комиссиялары мүшелерінің нақты жұмысын, олардың учаскелерде туындаған мәселелерді тез және кәсіби түрде шешкенін ерекше атады, - деді ол.
Айман Жүсіпованың айтуынша, 10 қаңтардағы сайлау жоғары ұйымдастыру деңгейінде, барлық санитарлық шаралардың нақты сақталуымен ерекшеленді.
Бұл халықаралық сарапшыларға Қазақстанда өткен сайлау пандемия жағдайында сайлауды қауіпсіз өткізудің үлгісі болды деген объективті қорытынды жасауға мүмкіндік берді. Халықаралық сарапшылар сайлау нәтижелеріне әсер етуі мүмкін заң бұзушылық жағдайларының жоқтығын, олардың заңдылығының толық сақталуын, сондай-ақ ауқымды саяси оқиғаның тыныш жағдайда өткенін атап өтті, - деді ол.
