Ауыл шаруашылығы министрі Ербол Қарашөкеев осы саланың алдағы дамуы мен алға жылжуына кедергі келтіретін нақты факторларды атады, деп хабарлайды BAQ.KZ.
Бұл туралы министр өзінің фейсбук парақшасында жазды.
Соңғы уақытта әлеуметтік желілерде қызу талқыланып жатқан СБМАЖ (ЕГИСС) жұмысына қатысты біраз түсініктеме берсем. Осы тұста алдымен, субсидиялау жүйесін автоматтандыру сұрақтары бойынша белсене атсалысып жүрген азаматтарға ерекше алғысымды білдіремін.
Иә, ЕГИСС жүйесінде шешуді қажет ететін техникалық мәселелер бар, бірақ Gosagro.kz жүйесі жұмыс істеп тұр. Көбінесе кедергі өтініш берушінің деректерін растауға қатысты жаңа тәсілі болып отыр. Егер қысқаша тоқталып өтетін болсам.
Біріншіден, енді фермерлер бұрынғыдай егіс алқабының көлемін “көзмөлшермен өлшеп”, шекарасын қолмен сыза алмайды. Ал деректердің дұрыстығын ғарыштық мониторинг (КГС) – егістік карталарын растайтын болады. Шаруалар жерлерін дереу ретке келтірулері керек. Жерді игермегендерге осы бастан кірісуіне кеңес беремін. Және маңыздысы бұрынғы «Qoldau» жүйесімен жасалған жұмыстарға жүргізілген талдау сәйкессіздіктерді анықтап отыр. Мысалы, бірқатар фермерлік шаруашылықтардың пайдаланып отырған жері қолмен сызып, “көзмөлшермен өлшей” салған көлемнен әлдеқайда аз болып шыққан, - деді министр.
Бұл жерде норматив пен субсидия сомасы артық көрсетілгенін байқау қиын емес.
Мәселен, фермердің шын мәнінде 500 гектар жері болғанмен, ескі жүйе арқылы қолмен 1000 гектар деп көрсетіп, яғни, субсидияны өзіне тиесілі мөлшерден артық алып алуы мүмкін. «Qoldau» жүйесінде кездесетін тағы бір өрескел заң бұзушылық – фермер қолмен енгізген егістік карталарындағы жерлер іс жүзінде тіпті игерілмеген. Яғни субсидияны пайдаланып алған тұқым, тыңайтқыш, пестицидтар көрсетілген егіс алқабына қолданылмаған. Мұның бәрі әрине агроөнеркәсіп кешеніндегі барлық көрсеткіштерден көрініс табады. Бөлінген қаржы көп, бірақ құмға сіңген су сияқты.
Сондықтан бірден айтайын, процесті ретке келтіру қажет және министрлік қай жерде, кімге, қандай мемлекеттік қолдау көрсетіліп жатқанын анық біліп отыруы керек.
Екіншіден, Қаржы министрлігімен бірлесіп, электронды шот-фактураларды бұғаттау үшін енгізген жүйе біраз былықтың бетін ашты. Енді электрондық шот-фактурамен өтініш беру үшін оны сатушымен бұғаттау керек. Осылайша, субсидия алғаннан кейін кері қайтарып алу қаупі толығымен алынып тасталады. Егер бұрын шаруа бір ғана шот-фактурамен мемлекеттік қолдауға бірнеше рет өтініш бере алған болса, енді Gosagro жүйесінде ондай қулық жүрмейді. Qoldau жүйесінен осындай да фактілер анықталды, - деп жазды ол.
Үшіншіден, тыңайтқыш алуға субсидия беру мәселесі талқыланып жатыр. Барлық облыстың фермерлері өтініш бере алмай отырғаны айтылуда. Бірақ мұнда бәрі ережелерге сәйкес және ол бәрімізге белгілі. Тыңайтқыштарды субсидиялаудың, пестицидтерге, биоагенттерге (энтомофагтарға) субсидия беру тізбесі мен нормалары жергілікті атқарушы органның, яғни жергілікті атқарушы органдардың қаулысымен бекітіледі. Өкінішке қарай, бүгінгі таңда бұл нормаларды тек 7 облыс қана бекітті. Атап айтқанда, Түркістан, Жамбыл, Ақмола, Қызылорда, Павлодар, Ақтөбе және Жетісу облыстары бойынша ғана өтінім түсіп жатыр.
Сондай-ақ, нормативтерді бекітпеген облыстардың Ауыл шаруашылығы басқармаларының кейбір мамандары тыңайтқышқа өтінім беру мүмкіндігін жоқтығы туралы шаруалар мен журналистердің сұрағына жауап бергенде мәселені порталға қарай сілтей салады екен. Шын мәнінде Gosagro.kz порталы штаттық режимде жұмыс істеп тұр. Басқармалар нормативті әлі бекітпегенін мойындағанның орнына барлық айыпты жүйеге және министрлікке жаба салуды жөн көреді. Әріптестер, бұған қанша уақыт кететінін еске салудың қажеті жоқ шығар, сондықтан қажет нормативтерді бекіту процесін жылдамдатқаныңыз жөн.
Төртіншіден, жаңа жүйеде толыққанды дұрыс жұмыс істеуге шаруалардың да, Ауыл шаруашылығы басқармасы қызметкерлерінің де біліктілігі жетпей тұрған сияқты. Бірнеше күн бұрын ғана министрлікте Түркістан облысының фермерлерімен кезекті кездесу өтті. Оған Мәжіліс депутаттары Timur Kyrykbayev пен Мурат Кадырбек те қатысты. Фермерлер “жүйе жұмыс істемейді” деп бой бермеді. Анық-қанығын білу үшін тексерген кезде әлгі жүйе жұмыс істемейді деп байбалам салғандар тіпті порталға тіркелмеген болып шықты. Дәл осы кездесуде дәлел ретінде Түркістан облысы бойынша түскен және мақұлданған өтінімдерді көрсетілді. Мүндай кейстер жеткілікті, сондықтан біз фермерлерді жүйеде жұмыс істеуге үйрету міндетін негізгі және маңызды деп есептейміз, - деді Қарашөкеев.
Бұл мақсатта негізгі салалар бойынша 6 телеграмм-чат құрылды. Көпарналы колл-орталық жұмыс істеп тұр. Ютуб арнасында Gosagro.kz порталымен жұмыс істеуді үйрететін бейнеролик те бар.
Жүйемен жұмыс істеуді үйрететін телеграмм-боттар әзірленіп болып қалды. Алдағы бір-екі күнде оқыту жүйесін әзірлеуші мамандарды ең бірінші оңтүстік өңірлерге жібереміз. Бұдан ары бұл бағытты күшейтетін боламыз.
Сөз соңында айтарым, бұл салада біржола тәртіп орнату қажет! Егер фермердің жерге қатысты мәселелері толық реттелген болса, барлық құжаттары сәйкес келіп тұрса, біріктірілген мәліметтер базасы расталса өтініш беру жағынан ешқандай қиындық болмайды. Бүгінгі күні жаңа жүйе 12 мыңнан астам өтінімді сәтті өңдеп, оларды облыстардың ауыл шаруашылығы басқармасына қарау үшін өтінімдердің ашық тізіліміне енгізді.
Иә, жүйе бұрынғыдай “бармақ басты, көз қысты” немесе әркім өзі қалағандай жұмыс істемейді, бұл қазір фермерлер мен АШБ мамандары үшін қиындықтар туғызып отыр. Құрметті достар, тағы да түсіндіргім келеді, субсидиялау жүйесінің ашықтығын арттырудың барлық жаңа тәсілдері министр Қарашөкеевтің қателігі емес, АШМ-нің транспаренттілікті арттыру және адами факторды жою жөніндегі қағидаттық ұстанымы, - деді ол.
Төлемдер субсидиялаудың барлық бағыттары бойынша жүргізіліп жатыр.
Құр сөзбен емес, осы уақытқа дейін соңғы сандарды келтіремін: Барлық бағыттар бойынша берілген 12 095 өтінімнің ішінен АШБ-ның қарау қорытындысы бойынша күту парағына "төлем жасау үшін" мәртебесіне жалпы сомасы 6 млрд.151 млн. теңгенің өтінімі жолданды.
Qoldau–дың 2022 жылғы қарыздары бойынша (қарыздары мен проценттік ставка кестесі):
Проценттік ставка бойынша – 8 млрд 743 млн теңге төленген, 12 млрд 137 млн теңге төлем алуға жолданды. Инвестсубсидия бойынша – 18 млрд 486 млн теңге төленді.
Айтпақшы, бұл цифрларды кез келген адам портал арқылы онлайн режимде тексеріп көре алады. Тіпті, әсіресе көптеген ірі АШТӨ мұндай мәліметтердің ашық жарияланғанын қаламаса да.
Қорыта айтқанда, біз Gosagro.kz жүйесінің барлық мәселесін шешу үшін конструктивті диалог жүргізуге әрқашан дайынбыз және ашықпыз, - деп жазды Ауыл шаруашылығы министрі Ербол Қарашөкеев.
