Тұрғындар арасында ауру көрсеткішінің өсуі ауыз судың сапасыздығынан болып отыр. Бұл туралы Көкшетау қаласының қоғамдық кеңес отырысында айтылды, деп хабарлайды өңірдегі BAQ.KZ тілшісі.
Қоғамдық кеңестің төрағасы Серік Кәкенов су мәселесін облыс орталығы үшін ең өзекті деп атады.
«Су тазарту қондырғылары 1986 жылы апатты деп танылды. Содан бері көкшетаулықтар сапасыз су ішіп келеді. Бұл соңғы жылдары халық арасында асқазан-ішек, жолдары, буын аурулары көбеюіне әкеліп отыр. Сапасыз су тісті де бүлдіреді. Қоғамдық кеңес мүшелерінің бастамасымен жүргізілген тәуелсіз сараптама нәтижелері судың түсі, иісі және мөлдірлігі бойынша 61 сәйкессіздігін анықтады. Он айда 92 сынама алынды», - дейді Серік Кәкенов.
Көшелерде су колонкалары да атымен жоқ. Облыс орталығында бұрын 11 ұңғыма жұмыс істеген, қазір тек 2-і ғана қалды, олар халықты сумен толық қамтамасыз етпейді.
«Көкшетау Су арнасына» қатысты санитарлық-эпидемиологиялық қызмет 3 әкімшілік хаттама жасады, 1 материал тіпті заңнама нормаларын орындамағаны үшін сотқа жіберілді. Алайда, мұнымен мәселе шешілген жоқ. Халықтың ауыз су сапасына қатысты шағымдары көп. Тұрғындардың дүкендерден су сатып алуы қалыпты жағдайға айналып барады. Өйткені кран суы сапасы талапқа сай емес.
Санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің ақпараты бойынша, жыл басынан бері сапасыз сумен байланысты жұқпалы аурулар тіркелмеген. Бірақ жедел ішек инфекциясы бар: 2020 жылы 53, 2021 жылы – 126, жыл басынан бері – 100 жағдай.
Қазір қалада таза су – бизнестің өте тиімді түріне айналып отыр.
«Адамдар іс жүзінде техникалық суға ауыз су ретінде ақы төлейді. Осы жылдың 11 айында ғана тұрғындардан 32 шағым түсті. Әр тұрғын үйде сүзгі-автоматтар тұр. Әркімнің үнемі су сатып ала алуға мүмкіндігі жоқ, сол себепті үнемдейді. Аз қамтылған, көпбалалы, зейнеткерлер бар, олардың көпшілігі краннан және динамиктерден ішеді. Мен бір қалада тұратынымызды көремін», - дейді қоғамдық кеңес төрағасы.
Оның пікірінше, ұлт денсаулығына бей-жай қарауға болмайды.
Қалаға келетін су мөлшерін арттыру үшін Шағалы су қоймасынан үшінші тармақ салу жоспарлануда. Қазіргі уақытта ауыз суға деген қажеттілік орта есеппен 37 мың текше метрді құрайды.
Су тазарту қондырғылары ретке келтірілгенімен, сүзгілердің дұрыс жұмыс істемейтіндігі, құмның пропорционалды қабаты сақталмайтындығы анықталды.
Ауыз су сапасыздығының басты себептері – тазарту қондырғыларының тиімсіз жұмысы және құбырлардың ескіріп-тозуы. Барлығын ауыстыру үшін көп қаржы қажет.
Қала суды Шағалы су қоймасынан алады, ал көктемде ол нормаға сәйкес келмейді. Сол себепті «Көкшетау Су арнасы» Сергеев су қоймасына көшеді. Ондағы су таза, бірақ қымбат, соңғы уақытта баға екі есеге өсті.
Қоғамдық кеңес мүшелері қосымша су көздерін іздеуді ұсынды.
«Бұрын пайдаланылған Павлов жер асты су көздері бойынша шамамен 25 ұңғыма бар. Қазір қала әкімдігімен осы мәселелерді пысықтап жатырмыз», – деп атап өтті кәсіпорынның бас директоры Ермек Өмірғалиев.
Су қоймасынан су тазарту қондырғыларына жіберіледі, онда ол сүзгіден өтеді, содан кейін сұйық хлормен дезинфекцияланады, тұндырылады және сұйылтылған магистральдық желілер арқылы қалаға шығады. Гидроқұрылыстың өзі 1969 жылы салынды, 1970 жылы пайдалануға берілді. Кеңес заманында салынған сорғылар әлі де қуатты. Айтпақшы, сорғы станциясына соңғы рет он жыл бұрын жөндеу жүргізілген.
1986 жылы су тазарту қондырғылары жарамсыз деп танылып, есептен шығару ұсынылды. Одан бері 36 жыл өтті, олар әлі де жұмыс істеп жатыр. 2016 жылы ішінара жөндеу жүргізілді, алты сүзгінің үшеуі ғана ауыстырылды.
Коммуналдық кәсіпорынның бас директоры биыл хлор цехындағы жабдық ауыстырылғанын және тұндырғыш жаңартылғанын айтты.
Жаңа тазарту қондырғыларын салу мәселені түбегейлі шешеді. Жергілікті билік бұл мәселемен 2019 жылдан бері жұмыс істеп келеді, бірақ еш нәтиже жоқ.
«Жеңімпаз анықталды, жабдықтар Франциядан жеткізілуі керек еді. Бірақ проблемалар басталды – еуро өсті, жеткізушілер шарттарды өз пайдасына өзгерте бастады. Қазіргі уақытта біз басқа әлеуетті серіктестермен келіссөздер жүргізіп жатырмыз, жабдықты арзанырақ және ыңғайлы негізде алуға тырысамыз. Мысалы, ресейлік өндіріс. Қазір жобалық-сметалық құжаттама түзетіліп жатыр. Өйткені осы үш жылдың ішінде бағалар айтарлықтай өсті. Бүгінде оның құны үш жарым емес, жеті-сегіз миллиард теңге», - деп түсіндірді Ермек Өмірғалиев.
2025 жылға қарай жаңа тазарту қондырғыларын салу жоспарланған. Сонымен қатар, әкімдік пен кәсіпорын аз шығынды жобамен жұмыс істеуде. Құны - 150 миллион теңге. Ол барлық алты сүзгіде және металл конструкцияларында кварц құмын ауыстыруды қамтиды. Бір ай бұрын екі байқау да жарияланғанымен, ешкім әлі ұсыныс білдірмеген.
«Жыл басында тағы да байқау жарияланады – қандай жағдай болмасын тазарту құрылыстары қайта жаңартылады. Сондай-ақ, облыстық бюджеттен қосымша сорғы жабдықтарына қажет қаржыны сұрау жоспарлануда. Жобалар жүзеге асырылса, Көкшетауда су сапасы 80 пайызға тазарады», - деп бөлісті кәсіпорын басшысы.
Ол атап өткендей, инвестициялық бағдарламаның тек 50-70% ғана іске асырылды. Сонымен қатар, әлеуметтік шиеленісті болдырмау үшін кәсіпорын су тарифтерін көтермеді. Бірақ бұрын республикалық бюджеттен субсидия алса, қазір жұмыс негізінен кәсіпорын есебінен жүргізілуде. Кадр жетіспеушілігі мәселесі де өткір тұр.
Қалада елу жылдан асқан магистральдық, тарату желілерін жаңарту керек.
Ақмола облысының бас санитарлық дәрігері ауыз судың сапасы мәселесін бірінші кезекке қоюы тиіс екенін айтады қоғамдық кеңес төрағасы.
«Әкімдік отырыстарында, мәслихат сессияларында проблеманы көтеру керек. Айыппұл салумен жағдай өзгермейді. Су сынамалары жақсы емес және біз мұны білеміз», - деді ол.
Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаментінің мәліметінше, он ай ішінде Көкшетауда 275 су құбыры сынамасы зерттелді, оның ішінде бесеуінде микробтардың шамадан көбейгені және бактериялар анықталды. Тәуелсіз сараптама 92 сынаманың 61-і сәйкес келмейтінін көрсетті.
«Біз су сынамалары қай кезеңде және қай жерде таңдалғанын, қандай зертхана талдау жасағанын, су сынамаларын алу әдістемесінің талапқа сай жүргізілгенін салыстыру үшін сұрау жібердік», – деп түсіндірді облыстың бас санитар дәрігері Айнагүл Мусина.
Ол облыстық санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаментіне арналған зерттеулерді зертханасы аккредиттелген және дұрыстығына жауап беретін Ұлттық сараптама Орталығының филиалы жүргізетінін айтты.
Жоғарыда айтылғандай, жылдың әр мезгілінде суды талдау әртүрлі нәтижелерді көрсетуі мүмкін. Мысалы, көктемде ол лас, қыста таза. Сондай-ақ, жылу жүйесін іске қосу, құбырларды ауыстыру, жөндеу жұмыстары кезінде оның сапасы айтарлықтай нашарлайды. Мәселен, қазіргі уақытта Ермек Өмірғалиевтің айтуынша, химиялық-бактериологиялық талдау норманы көрсетеді.
Қоғамдық кеңес мүшелері, қалалық мәслихат және Көкшетау қаласының санэпидбақылау басқармасының басшысы гидроқұрылыста болып, химиялық және бактериологиялық зерттеулерге жеті су сынамасын алды.
Бас санитарлық дәрігер «Көкшетау Су арнасы» кәсіпорнына екі тексеру жүргізгенін, бұзушылықтар бойынша айыппұл сомасы 650 мың теңгеден асқанын атап өтті. Сондай-ақ, тұрғындардың шағымдары мен прокуратураның ұсынысы бойынша жоспардан тыс төрт тексеру жүргізілді-лауазымды тұлғаларға тағы да 704 мыңға айыппұл салынды.
«Маусым айында біз мемлекеттік инспектормен бірге нысандарды аралап, жергілікті су құбырынан сынама алдық. 14 сынаманың екеуі микробиологиялық көрсеткіштерге сәйкес келмеді. 13 - тің тоғызы санитарлық-химиялық көрсеткішке сай емес. Сондай-ақ, қала әкімдігіне шара қолдану туралы ұсыныстармен екі рет хат жолдадық, бірақ олар осы уақытқа дейін қабылданған жоқ», - дейді бас санитарлық дәрігер.
