Онкология саласы – дүниежүзілік денсаулық сақтау саласы үшін аса өзекті бағыттардың бірі. Себебі күн санап қатерлі ісікке шалдыққандар саны артып келеді. Сол себепті онкология – жоғары әлеуметтік маңызы бар мәселеге айналып отыр, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі.
ҚР ҰҒА академигі, медицина ғылымдарының докторы, профессор, ҚР бас онкологы Диляра Қайдарова елдегі онкологиямен күрес, ұлт саулығы мен денсаулық сақтау жүйесіне халықтың сенімін арттыру туралы айтып берді.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев денсаулық сақтауды дамытуға кешенді көзқарастың маңыздылығы, бұл әсіресе қазіргі заманғы сын-қатерлер жағдайында өзекті. 140 млрд теңгеден астам сомаға тиімсіз шығысты анықтау және оңтайландыру – бұл медициналық қызметтердің сапасын арттыруға бағытталған ресурстарды жауапкершілікпен пайдаланудың жарқын мысалы.
Сонымен қатар міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесін жетілдіруге ерекше назар аударылды. Бұл халыққа медициналық көмектің қолжетімділігін қамтамасыз етудің негізгі құралы. Осы бағыттағы заңнамалық процестерді жеделдету қажетті өзгерістерді мүмкіндігінше қысқа мерзімде енгізуді қамтамасыз ету үшін өте маңызды.
Денсаулық сақтау нысандарын салу және жаңарту, әсіресе ауылдық жерлерде, ерекше назар аударуға тұрарлық. 460 бастапқы нысанды құру-бұл үлкен қадам, бірақ жедел шешімді қажет ететін сәттер бар. Мемлекет басшысы атап өткендей, орталық көпсалалы ауруханаларды жаңғырту қарқынды жүріп жатқан жоқ, бұл өңірлерде сапалы медициналық көмекті қамтамасыз етуді қиындатады.
Онкология – денсаулық сақтаудың маңызды бағыты ретінде медициналық инфрақұрылымның қолжетімділігі мен қазіргі заманға тікелей байланысты, әсіресе пациенттер бастапқы диагнозды алатын аудандық ауруханалар деңгейінде аса маңызға ие. Сондықтан ауруханаларды қажетті жабдықтармен уақтылы жабдықтау және объектілерді пайдалануға беру-бұл жай ғана міндет емес, қазақстандықтардың мыңдаған өмірін сақтап қалу үшін өмірлік маңызды қажеттілік, - деп атап өтті еліміздің бас онколог-дәрігері.
Айта кететін жайт, Қазақстанда онкологиялық көмек Денсаулық сақтау министрлігінің 2023-2027 жылдарға арналған стратегиялық жоспары және онкологиялық аурулармен күрес жөніндегі кешенді жоспары шеңберінде дамып келеді.
2024 жылы Денсаулық сақтау министрлігі жанынан онкологиялық көмекті жаңғырту жөніндегі жұмыс тобы құрылды. 7 өңірде сараптамалық эндоскопиялық орталықтар ашылды. Сондай-ақ былтыр сәулелік терапияға арналған 6 заманауи желілік үдеткіш орнатылды: Абай, Қарағанды, Солтүстік Қазақстан облыстарында, Астана қаласында, сондай-ақ Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институтында сәулелік терапияны жоспарлау үшін виртуалды симуляция функциясы бар 64 бөлімге ие компьютерлік томография бар. Бұл сәулелік терапиямен қамтуды 50 пайызға дейін арттыруға мүмкіндік береді, - дейді Диляра Қайдарова.
Жоғары технологиялық диагностиканы жетілдіру үшін БҚО онкологиялық орталықтары, Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институтында сараптамалық санатқа жататын 4 бронхоскоппен жабдықталған. Жоспарда тағы 2 онкологиялық орталықты қосымша жарақтандыру тұр дейді мамандар.
Сондай-ақ Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институтында онкопациенттерді диагностикалау мен емдеуді дербестендіру үшін жаңа буын секвенаторы (мақсатты және толық экзомдық секвенирлеу) орнатылды. Ақтөбе, Алматы және Қызылорда облыстарының шалғайдағы елді мекендерінен келген пациенттер үшін "Қазақстан халқына" ҚҚ қолдауымен КТ, маммограф және УДЗ жабдықталған жылжымалы медициналық кешендерді (ПМК) пайдалана отырып, кәсіби байқаулар ұйымдастырылды.
Дәрігердің айтуынша, Ақтөбе, Қарағанды, Өскемен, Ақтау және Қызылордада 5 ПЭТ орталығын, Қарағанды, Ақтөбе және ҚазОРҒЗИ-да 3 ОФЭКТ орталығын, екі тераностика орталығын (Ақтөбе және ҚазОРҒЗИ), 3 радиологиялық диагностика орталығын (Орал, Қостанай, Талдықорған) ашу бойынша инвесторлармен маңызды меморандумға қол қойылды.
Ақтөбедегі БҚММУ медициналық орталығында, Маңғыстау облыстық онкодиспансерінде оңалту бөлімшелері ашылды. Халықаралық ұсынымдарға сәйкес, НҚА Мен клиникалық хаттамаларды жетілдіру тұрақты негізде жүргізіледі. Радиациялық онкологтардың, физиктер мен химиотерапевттердің мектептері құрылды, қазақстандық онкологтардың Германия, Оңтүстік Корея, Испания, АҚШ және т.б. елдердің жетекші шетелдік клиникаларында оқуға және тағылымдамадан өтуге мүмкіндігі бар.
Қазіргі таңда өңірлерде онкологтардың жеткіліксіздігі мәселесін шешу үшін елімізде "Онкология" және "Сәулелік терапия" мамандықтары бойынша 70-тен астам резидент оқиды. Сондай-ақ онкология бойынша жалпы практика дәрігерлері үшін дипломнан кейінгі мамандандырулар жаңартылды, бұл өңірлерде онкологиялық көмекке қолжетімділікті арттыруға мүмкіндік береді.
"Онкологиялық көмек көрсету стандарты" шеңберінде онкологиялық науқастың бағыты бекітілді. Осылайша, емханаларда онкологиялық ауруға күдік болған жағдайда пациенттерді тексеру "жасыл дәліз" бойынша – онкологиялық сақтық маркерлеріне сәйкес жалпы кезектен тыс жүргізіледі. "Жасыл дәліз" енгізілген сәттен бастап 265 мың күдік анықталды, пациенттердің 87 пайызы регламенттелген мерзімде тексеруден өтті, - дейді дәрігер.
Қатерлі ісікке күдікті пациенттерді анықтау мен тексерудің уақтылығын арттыру үшін "жасыл дәліз" шеңберінде онконастрия маркерлерін графикалық визуализациялай отырып, үш деңгейлі ахуалдық орталықтың бағдарламалық қамтамасыз етуі енгізілді. Сонымен қатар МСАК-та 2 330 қарау кабинеті жұмыс істейді: 838 ерлер және 1 492 әйелдер.
Диагностика мен емдеу сапасын арттыру бойынша қабылданып жатқан шаралардың арқасында - Қазақстанда онкопациенттердің 5 жылдық өмір сүру деңгейі 57,1 пайызға дейін өсті.
Мемлекеттің тұрақты және тұрақты дамуында Мемлекет басшысы ұлт денсаулығын сақтаудың стратегиялық маңызды саласы ретінде отандық денсаулық сақтауға ерекше назар аударады. Сондықтан отандық медицинаны дамытудағы басқа да міндеттердің қатарында президенттің тапсырмасымен онкологиялық аурулармен күрес жөніндегі кешенді жоспарды қабылдау және Астана қаласында Ұлттық ғылыми онкологиялық орталық құрылды.Мәселен, 2018 жылы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 29 маусымдағы №395 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында онкологиялық аурулармен күрес жөніндегі 2018-2022 жылдарға арналған кешенді жоспар қабылданды, ал ҚР Денсаулық сақтау министрінің 2018 жылғы 13 қыркүйектегі № 539 бұйрығымен облыстардың, қалалардың әкімдіктерімен келісілген Кешенді жоспарды іске асыру жөніндегі жол картасы Астана, Алматы, Шымкент қалаларында бекітілді.
Кешенді жоспардың негізгі мақсаты онкологиялық аурулардың алдын алуға және ерте диагностикалауға бағытталған. Кешенді жоспардың бір тармағында: "Адам папилломавирусына қарсы вакцинациялау қажеттілігі туралы ақпараттық науқан жүргізу арқылы инфекциялардан туындаған онкологиялық аурулардың алдын алуды қамтамасыз ету; "В" вирустық гепатитіне қарсы вакцинациямен қамту нысаналы топтан кемінде 95 пайызға ұлғайту; жасөспірімдерді адам папилломавирусына қарсы ерікті вакцинациялаумен 10-13 жас аралығындағы жасөспірімдердің кемінде 70 пайызын қамтумен хабардар ету ". Осы тармақты іске асыру үшін (5-тармақ) Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2018 жылғы 17 қыркүйектегі бұйрығымен халықтың салауатты өмір салтына бейілділігін арттыру жөніндегі 2019-2022 жылдарға арналған іс-шаралар жоспары бекітілді.
ҚР ДСМ Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институты жоспарға сәйкес "Онкологиялық аурулардың алғашқы белгілері" халыққа арналған сауалнаманы және амбулаториялық-емханалық және онкологиялық мекемелерге баратын тұрғындарға іріктеп сұрау салу деректері негізінде онкологиялық сақтандыруға мониторинг жүргізу бойынша нұсқаулық хатты әзірлеп, өңірлерге жолдады. Ұлттық қоғамдық денсаулық сақтау орталығы Халықпен жатыр мойны обырының алдын алу бойынша осы жұмысты ұйымдастыру үшін ақпараттық материал (Көрнекі құралдар буклеттер, брошюралар) дайындады, содан кейін таралымы мен таралуы үшін өңірлерге жіберілді. Денсаулық (жеке және қоғамдық) 50 пайыз өмір салтына, 15-20 пайыз қоршаған орта жағдайына, 15-20 пайыз тұқым қуалаушылыққа және 10 пайыз медициналық көмекке байланысты деп есептеген ДДСҰ сарапшылары белгілеген сандарға тоқталсақ.
Денсаулықты нығайтатын өмір салты мыналарды қамтиды: өмірді ұтымды ұйымдастыру, барабар қозғалыс белсенділігі, әлеуметтік және психологиялық жайлылық, толық және ұтымды тамақтану, жаман әдеттердің болмауы және тек 10 пайызы – медициналық көмек керек. Біз азаматтардан қажетті скринингтен уақтылы және тегін өтуін сұраймыз, өйткені бұл қиын емес. Азаматтар тарапынан өз денсаулығы үшін саналы түрде ортақ жауапкершілік, атап айтқанда, скринингтік зерттеулерден тұрақты өту қазақстандықтар арасында онкологиялық аурулардың дамыған жағдайларының санын азайтуға және тиісінше бюджетке түсетін қаржылық жүктемені азайтуға мүмкіндік береді.
Лион қаласында ДДСҰ конференциясында мен Оңтүстік Корея мен Жапониядағы әріптестерімнен бұл мәселені өз елдерінде қалай шешкенін сұрадым, өйткені олардың азаматтары жылына екі рет chek-up-тен өтіп, денсаулығын бақылайды. Құпия қарапайым – елдегі өмірдің жоғары экономикалық деңгейі азаматтардың тұрақты табысқа ие болуына, ұзақ сапалы өмір сүруіне және денсаулығын қадағалап, саналы түрде сақтауға мүмкіндік береді. Қазіргі уақытта "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексі жобасының тұжырымдамасында азаматтардың құқықтары мен міндеттері, оның ішінде денсаулық жағдайы мен денсаулыққа әсер ететін факторлар туралы ақпаратқа қатысты мәселе, азаматтың өз денсаулығы үшін ортақ жауапкершілігін күшейту жөніндегі нормаларды енгізу қаралады, - деді Диляра Қайдарова.
Сондай-ақ денсаулықты сақтауға және нығайтуға (вакцинация, профилактикалық медициналық тексеру, скринингтер, белгіленген емдеу режимін сақтау, ауруды өзін-өзі бақылауды қамтиды).
Сонымен қатар жұмыс берушінің қызметкерлердің денсаулығы үшін жауапкершілігін заңнамалық тұрғыдан бекітуге, яғни қызметкерлер арасында денсаулықты нығайту және аурулардың алдын алу бағдарламасын әзірлеу және іске асыру үшін қолайлы экономикалық жағдайлар жасауға, салауатты жұмыс орындарын құруға, қызметкерлерді міндетті жыл сайынғы медициналық тексерулер мен скринингтік тексерулерге жіберуге баса назар аударылады. Осылайша, жұмыс беруші медициналық ұйыммен келісім-шарт жасасып, өз қызметкерлерін кәсіби тексерулерге, скринингтерге жібере алады, өз қызметкерлерінің денсаулығы туралы ақпаратқа ие бола алады, тіпті медициналық тексеруден уақтылы өткені үшін оларға сыйақы бере алады. Тек осы жағдайда ғана біз халықтың, мемлекеттің және жұмыс берушілердің жеке және қоғамдық денсаулықты сақтау мен нығайту үшін ортақ жауапкершілігі туралы айта аламыз, - деді дәрігер.
Өткен жылдың қыркүйек айында Қазақстанда қыздарды адам папилломавирусына (HPV) қарсы вакцинациялау басталды. Бұл алдын алу шарасы біздің елімізде жатыр мойны обырының алдын алуға және азайтуға мүмкіндік береді.
0
0
0
0
0
