Жұқпалы және паразиттік аурулардың таралуы бұрын-соңды болмаған жылдамдықпен жүруі мүмкін қазіргі әлем жағдайында мемлекеттік шекарадағы санитариялық-карантиндік бақылау ерекше маңызға ие, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі.
ДСМ СЭБК Көліктегі санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаментінің басшысы Жанар Уразалина мемлекеттік шекарадағы санитариялық-карантиндік бақылау жайлы әңгімелеп берді.
Бұл ұлттық денсаулық пен қауіпсіздікті қорғауға ғана емес, сонымен қатар эпидемия мен эпизоотияның алдын алуға көмектеседі. Бұл мақалада біз мемлекеттік шекараға кіру пункттеріндегі, әсіресе Қазақстан Республикасының контекстіндегі санитариялық-карантиндік бақылаудың рөлі мен маңызын қарастырамыз.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасында жүргізілетін санитариялық-карантиндік бақылау Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 18 ақпандағы № 107 бұйрығымен бекітілген Кеден одағының кедендік шекарасымен тұспа-тұс келетін Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасында инфекциялық және паразиттік аурулардың әкелінуін және таралуын санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыру және Қазақстан Республикасының шекарасы мен аумағын санитариялық қорғауды қамтамасыз ету қағидаларымен реттелген. Осы Қағидалар «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының 2020 жылғы 7 шілдедегі № 360-VI Кодексіне және Кеден одағының 2010 жылғы 28 мамырдағы № 299 комиссиясы бекіткен Кеден одағының кедендік шекарасын кесіп өтетін адамдар мен көлік құралдарын, Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы және Кеден одағының кедендік аумағында өткізілетін бақылаудағы тауарларды мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауды (бақылауды) жүзеге асыру тәртібі туралы ережеге сәйкес әзірленді. Қағидаларға адам денсаулығына ықтимал қауіпті өнімдерді (тауарларды) әкелуді, инфекциялық және жаппай инфекциялық емес аурулардың (уланулардың) әкелінуін, пайда болуын және таралуын болғызбауға бағытталған шаралар мен рәсімдер кіред, - деді ол.
Санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыратын лауазымды тұлғалар халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласында төтенше жағдайлардың туындау қаупі болған кезде Одақтың кедендік аумағына (аумағынан) келген (кеткен) кезде көлік құралдарын, сондай-ақ адамдарды санитариялық-карантиндік бақылаудан өткізеді.
Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы төтенше жағдайлардың туындау тәуекелдеріне келесілер кіреді:
- ауру жұқтырған аймақтары бар елдерден (елге), химиялық және радиациялық авариялар аймақтары бар елдерден (Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ақпараты бойынша елдердің тізбелеріне сәйкес) көлік құралының келуі (кетуі);
- белгіленген тәртіппен белгіленген үлгіге сәйкес аумақты санитариялық қорғау жөніндегі іс-шараларды жүргізуді талап ететін ауруға күдікті адамдардың әуе немесе теңіз (өзен) кемесінің бортында болмауы туралы алдын ала ақпаратты хабарламау;
- көлік құралында ауру жұқтырған аймақтары бар елдерден немесе инкубациялық кезең шегінде осындай елдерден халықаралық рейспен келген адамдардың болуы;
- бұрын жүзеге асырылған санитариялық-карантиндік бақылау барысында халықаралық тасымалдарды жүзеге асыратын көлік құралында халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығын қамтамасыз ету саласындағы заңнаманың бұзылуын анықтау;
- бүтіндігі бұзылған, құрамында іш киім, киім, төсек-орын жабдықтары немесе пайдаланылған және жұқтырған аудандары бар елдерден немесе эпидемия аймақтарынан келген шаруашылық заттары, ыдыс-аяқ, ойыншықтар бар халықаралық почта жөнелтімдері;
- көлік құралында ауруға күдікті адамдардың болуы туралы ақпараттың түсуі;
- көлік құралында кеміргіштердің немесе олардың көлікте болған іздерінің бар болуы;
- жұқтырған аймақтары бар елдерден немесе эпидемия аймақтарынан келген көлікте жәндіктердің болуы;
- радиациялық фоны жоғары бақылаудағы тауарлардың, көлік құралының өту фактісін анықтау.
Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы төтенше жағдайлардың туындауына байланысты тәуекелдердің күрделілігі мен алуан түрлілігіне қарамастан, Одақтың кедендік аумағын кесіп өтетін көлік құралдары мен тұлғаларды санитариялық-карантиндік бақылау және мониторингілеу қоғамдық денсаулық пен қауіпсіздікті қамтамасыз етудің ажырамас элементтері болып саналады.
Көріп отырғандай, санитариялық-карантиндік бақылаудың маңызды функцияларының бірі – эпидемияның таралуын болдырмау. Бұл әсіресе жаһандық көші-қон және халықаралық туризмнің ұлғаюы жағдайында өзекті. Ел шекарасынан өтетін саяхатшылар мен тауарлар жұқпалы аурулардың тасымалдаушысы бола алады және тиісті қадағалаусыз жағдай бақылаудан шығып кетуі мүмкін. Санитариялық-карантиндік бақылау ықтимал қауіпті жағдайларды анықтауға және оқшаулауға мүмкіндік береді, осылайша аурулардың таралуын болдырмайды (жұқпалы және паразиттік аурулардың тізімі жоғарыда аталған Санитариялық-карантиндік бақылауды жүзеге асыру қағидаларында қамтылған), - деп түсіндірді сарапшы.
Мемлекеттік шекарадағы санитариялық-карантиндік бақылау ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету тұрғысынан да маңызды. Елге биологиялық агенттерді енгізу биотерроризмнің немесе қасақылықтың бір түрі ретінде пайдаланылуы мүмкін. Сондықтан шекарадан өтетін тауарлар мен адамдарды бақылау мемлекеттік қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін стратегиялық маңызға ие.
Қазақстан Кеден одағының мүшесі ретінде көршілерімен ортақ кедендік шекараға ие және осы шекарадағы санитариялық-карантиндік бақылау екі тұрғыдан маңызды. Біріншіден, бұл Кеден одағының басқа мүшелерімен санитариялық-карантиндік бақылау саласындағы бірыңғай стандарттың сақталуын қамтамасыз етеді, және ол қағидалар мен рәсімдерді үйлестіруге ықпал етеді. Екіншіден, бұл халықтың денсаулығын қорғаудың және ел ішіндегі биологиялық қауіпсіздіктің жоғары деңгейін сақтауға көмектеседі.
Қорытындылай келе, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасына кіру пункттеріндегі санитариялық-карантиндік бақылау Қоғамдық денсаулық пен қауіпсіздік тұрғысынан сөзсіз маңызға ие екенін атап өткен жөн. Бұл жұқпалы және паразиттік аурулардың таралуын болдырмауға көмектеседі және ұлттық қауіпсіздікті сақтайды. Шекарада санитариялық-карантиндік бақылау қағидаларын қатаң сақтау биологиялық қауіптердің ауқымды салдары болуы мүмкін қазіргі әлемде елдің әл-ауқаты мен тұрақтылығын қамтамасыз етудің негізгі аспектілерінің бірі болып қала береді.
