1 қазанда Қытай Халық Республикасының құрылғанына 75 жыл толады. Өткен 75 жылда Қытай кедейлік пен әлсіздіктен өркендеуге, күш-қуатқа, ашықтық пен ілгерілеуге көшіп, “қытай ғажайыптарын” жасап, жылдам қарқынмен дамып, әлемдік дамуға орасан зор үлес қосты. Бұл туралы Қытайдың Қазақстандағы Төтенше және өкілетті елшісі Чжан Сяо айтты, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі.
Елшінің мәліметінше, 1952 жылы Қытайдың жалпы ішкі өнімі небәрі 67,9 миллиард юань болса, 2023 жылы ол 126 триллион юаннан асып, әлемнің екінші ірі экономикасы атанып, 223 есе өсіп, орташа жылдық өсу қарқыны 7,9% болды. Жан басына шаққандағы жалпы ұлттық табыс (ЖҰӨ) 13 400 АҚШ долларын құрайтын Қытай табысы ортадан жоғары елге айналды. Қытайдың 1979-2023 жылдар аралығындағы жаһандық экономикалық өсімге орташа жылдық үлесі 24,8% құрап, әлемде бірінші орынға шықты.
Қытайдың жалпы астық өндірісі 1949 жылғы 113,2 млрд келіден 2023 жылы 695,4 млрд келіге дейін, яғни 5,1 есе өсті. Жарма, ет, шай, жеміс-жидек және басқа да ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру бойынша дүние жүзінде бірінші орында. Дамыған елдерде жүздеген жылдарға созылған индустрияландыру процесін аяқтау үшін Қытайға бірнеше ондаған жылдар қажет болды. Қытайдың өңдеу өнеркәсібінің қосылған құны 14 жыл қатарынан әлемде бірінші орында тұр, бұл әлемдік үлестің шамамен 30% құрайды. Қытай негізгі өнеркәсіп тауарларының 200-ден астам түрін өндіру бойынша әлемде бірінші орында. 2023 жылы Қытайдың автомобиль, ұялы телефон, өнеркәсіптік роботтар мен интегралдық микросхемалар өндірісінің көлемі сәйкесінше 30,11 миллион, 1,57 миллиард, 430 мың және 351,4 миллиардты құрап, дүние жүзінде бірінші орынға шықты. Қытай әлемдегі ең үлкен жылдамдықты теміржол желісін, автомобиль жолдары желісін және порт кластерін құрды және теміржол, автомобиль, жолаушы және жүк тасымалы, сондай-ақ порт жүктерін өткізу бойынша әлемде бірінші орында тұр, - деп айтты Чжан Сяо.
2023 жылы Қытай-Еуропа жүк пойыздарының жылдық саны 17 мыңнан асып, қызмет көрсету желісі Еуропа мен Азияның барлық дерлік аумағын қамтыды. Әлемдегі ең үлкен және ең технологиялық 5G желісін құрды және әлемдегі 5G базалық станцияларының 60% Қытайда орнатылған.
2013 жылдан бері Қытай ҒЗТКЖ (зерттеу және дамыту) инвестициясы бойынша әлемде екінші орынға шықты, 2023 жылы шығыстар 3 327,8 миллиард юаньға жетті, бұл 1991 жылмен салыстырғанда 233 есе көп. Қытайдың ҒЗТКЖ инвестициясының ЖІӨ-ге қатынасы 2,64% құрайды, бұл ЕО орташа көрсеткішінен жоғары. ҒЗТКЖ бойынша толық уақытты балама персонал 11 жыл қатарынан әлемде бірінші орында тұр. 2023 жылдың соңына қарай Қытай әлемдегі ең ірі 100 ғылыми-технологиялық инновация кластерінің саны бойынша әлемде бірінші орынға шықты, қазіргі жоғары технологиялы кәсіпорындар саны 463 мың.
Қытайдың инновациялар индексі 2012 жылғы 34-орыннан 12-орынға көтерілді. Адамның ғарышқа ұшуы, Ай мен Марсты зерттеу, спутниктік навигация, ядролық энергетика және ірі жолаушылар ұшақтарын шығару салаларында үнемі үлкен жетістіктерге қол жеткізіп жатыр. Жасанды интеллект, бұлтты есептеулер және 5G сияқты цифрлық технологиялар қарқынды дамып келеді, сандық экономиканың ауқымы көп жылдар қатарынан әлемде екінші орынға шықты, ал электронды коммерция транзакцияларының көлемі мен мобильді төлем транзакцияларының ауқымы бойынша дүние жүзінде бірінші орынға шықты.
Азық-түлік пен киім-кешек тапшылығынан жалпы орташа әл-ауқатқа ие қоғамға дейін адамдардың өмірі орасан зор өзгерістерге ұшырады. 2023 жылдың аяғында Қытайдың тұрақты қала тұрғындарының саны 930 миллионға жетіп, 1978 жылдың соңындағы көрсеткіштен 760 миллионға артты. Тұрақты халықтың урбандалу деңгейі 66,16% құрап, 48,24 пайыздық тармаққа өсті. 2023 жылы жан басына шаққандағы қолдағы табыс 39 218 юаньға жетіп, 1949 жылмен салыстырғанда нақты мәнде 76 есе өсті, баға факторларын есептемегенде жылына орта есеппен 6% өсті. Халықтың жан басына шаққандағы тұтыну шығыны 26 796 юань болып, 1956 жылғы нақты көрсеткіштен 36 есе көп, жылдық орташа өсу қарқыны 5,5% болды. 2020 жылдың соңына қарай Қытайдағы барлық ауылдың 98,99 миллион кедейі қазіргі стандарттарға сәйкес кедейліктен құтылды, - деп түсіндірді Қытай елшісі.
Дипломат атап өткендей, Қытай 150-ден астам елмен және 30-дан астам халықаралық ұйыммен "Бір белдеу, бір жол" бастамасы аясында 230-дан астам ынтымақтастық құжатына қол қойған. Қытай-Еуропа жүк пойыздары Еуропаның 25 елінің 200-ден астам қаласында жұмыс істейді. Адамзаттың ортақ болашағы бар қауымдастық құру Қытай бастамасынан халықаралық консенсусқа айналды. Жаһандық даму бастамасы, жаһандық қауіпсіздік бастамасы және жаһандық өркениет бастамасы кеңінен танымал болды.
Қытай мен Қазақстан – ортақ таулары мен өзендері бар тату көршілер. Екі ел басшыларының стратегиялық басшылығымен дипломатиялық қарым-қатынастар орнаған 32 жыл ішінде Қытай-Қазақстан қарым-қатынасы тату көршілік, достық пен ынтымақтастықтың халықаралық үлгісін көрсетіп, қарқынды дамып келеді. Биыл шілде айында ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин Қазақстанға іссапар жасап, Қытай мен Қазақстан арасындағы мәңгілік жан-жақты стратегиялық серіктестіктің жаңа жоспарын белгілеп, әртүрлі салалардағы ынтымақтастықты дамытатын болды. Қытай Қазақстанмен жұмыс істеуге және екі ел басшылары қол жеткізген маңызды консенсусты адал орындауға, саяси өзара сенімді тереңдетуге, “Бір белдеу, бір жол” жоғары сапалы бірлескен құрылысты және әртүрлі салалардағы өзара тиімді ынтымақтастықты жалғастыруға дайын, - деп атап өтті Қытай елшісі Чжан Сяо.
