ҰЭМ 2024 жылғы 30 қыркүйектегі бұйрығымен табиғи монополиялар субъектілерінің қызметін жүзеге асыру қағидаларына өзгерістер енгізілді, деп хабарлайды BAQ.KZ Zakon.kz-ке сілтеме жасап.
Жаңа редакцияда қағидалар мыналарды анықтайды делінген:
табиғи монополиялар субъектілерін мемлекеттік тіркелімнен қосу және шығару тәртібі;
Жария тыңдаулар өткізу тәртібі;
табиғи монополия субъектісінің жекелеген іс-әрекеттер жасауына келісім беру, сондай-ақ табиғи монополия субъектісінен реттеліп көрсетілетін қызметтерге жатпайтын қызметті жүзеге асыру туралы хабарлама қабылдау тәртібі;
табиғи монополиялар субъектілерінің сатып алуды жүргізу тәртібі;
реттелетін қызметтерге қол жеткізудің тең жағдайларын қамтамасыз ету тәртібі;
бекітілген тарифтік сметалардың орындалуы туралы, бекітілген инвестициялық бағдарламалардың орындалуы туралы, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасы мен сенімділігі көрсеткіштерінің сақталуы және тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдында табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы есептерді жүргізу тәртібі;
мемлекеттік құпияларға және заңмен қорғалатын өзге де құпияға жататын мәліметтерді қоспағанда, табиғи монополия субъектісі желілерінің бос және қолжетімді қуаттарының, сыйымдылықтарының, орындарының, өткізу қабілеттерінің, сондай-ақ табиғи монополиялар салаларындағы коммуналдық қызметтердің инженерлік коммуникацияларының схемаларының болуы туралы ақпаратты орналастыру тәртібі;
есептеу құралын сатып алу және орнату үшін төлемді келісу тәртібі;
табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштерін бекіту тәртібі;
табиғи монополиялар салаларында мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру тәртібі;
тұтынушыларды немесе уәкілетті органды тариф, оның өзгеруі туралы хабардар ету тәртібі;
реттелетін қызметтердің сапасы мен сенімділігі көрсеткіштерін бекіту тәртібі;
бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуына қоғамдық мониторинг немесе техникалық сараптама жүргізу, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасы мен сенімділігі көрсеткіштерін сақтау және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу тәртібі;
пішіндер:
- егер ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлік баланста есепке алынған мүліктің баланстық құны ағымдағы жылдың басындағы бухгалтерлік балансқа сәйкес оның активтерінің баланстық құнының 0,05 пайызынан асатын болса және табиғи монополиялар субъектісін қайта ұйымдастыру немесе тарату реттеліп көрсетілетін қызметті ұсыну үшін пайдаланылатын мүлікпен мәмілелер жасауға келісім беру туралы өтінішхаттар;
- табиғи монополия субъектісінің тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдындағы есептері:
бекітілген тарифтік сметаның орындалуы туралы;
бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуы туралы;
реттелетін қызметтердің сапасы мен сенімділігі көрсеткіштерінің сақталуы туралы;
табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу туралы.
бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуына техникалық сараптама жүргізу, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасы мен сенімділігі көрсеткіштерін сақтау және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу үшін уәкілетті тұлғаларға (сарапшыларға, сараптама ұйымдарына) қойылатын өлшемдер мен талаптар;
халықаралық қаржы ұйымдарынан, мамандандырылған салалық банктерден, Қазақстанның Даму Банкінен және ҚР Екінші деңгейдегі банктерінен қарыздар тарту үшін табиғи монополиялар субъектілерінің кредиттік келісімдерін уәкілетті органның келісу тәртібі;
мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі уәкілетті органның, жергілікті атқарушы органның табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсыну кезінде технологиялық циклде пайдаланылатын және мүлікті балансқа немесе сенімгерлік басқаруға беру жоспарына сәйкес жергілікті атқарушы органдардан табиғи монополиялар субъектісіне берілетін мүлікті беру шартын келісу тәртібі;
табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынған кезде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлікті теңгерімге және (немесе) сенімгерлік басқаруға беру жоспарын жергілікті атқарушы органның келісу тәртібі.
Қағидалар сондай-ақ уәкілетті органның табиғи монополиялар субъектілерінің ұсынылған деректері негізінде табиғи монополия субъектісі алдындағы міндеттемелерін орындамау немесе тиісінше орындамау фактісін растайтын сот шешімі өздеріне қатысты заңды күшіне енген сатып алуға жосықсыз қатысушылардың тізілімін қалыптастыратыны және жүргізетіні туралы тармақпен толықтырылды.
Табиғи монополия субъектісі тұтынушылар мен өзге де мүдделі тұлғалар алдында есеп жүргізілген күннен бастап күнтізбелік бес күннен кешіктірмей оны бұқаралық ақпарат құралдарында немесе өзінің интернет-ресурсында орналастырады не уәкілетті органның ведомствосына немесе оның аумақтық органына өзінің интернет-ресурсында орналастыру үшін жібереді деп көзделеді.
Уәкілетті органның ведомствосы немесе оның аумақтық органы есеп келіп түскен күннен бастап бес жұмыс күні ішінде өзінің интернет-ресурсында орналастырады.
Сондай-ақ, ережелер жаңа нормалармен толықтырылды.
Осылайша, бекітілген инвестициялық бағдарламаның орындалуына техникалық сараптама жүргізу, реттеліп көрсетілетін қызметтердің сапасы мен сенімділігі көрсеткіштерін сақтау және табиғи монополиялар субъектілері қызметінің тиімділік көрсеткіштеріне қол жеткізу үшін уәкілетті тұлғалар (сарапшылар, сараптама ұйымдары) ретінде төменде аталған барлық критерийлер мен талаптарға сәйкес келетін тұлғалар тартылатыны айтылады:
Жылу энергетикасы салаларында немесе Энергетика, энергетика, сумен жабдықтау және су бұру, Мұнай және газ, темір жол көлігі экономикасы салаларында бакалавриат, магистратура бағдарламалары бойынша жоғары білімі болуы, сондай-ақ жылу энергетикасы, энергетика, сумен жабдықтау және су бұру, Мұнай және газ, темір жол көлігі салаларында жұмысты жүзеге асыратын ұйымдарда кемінде үш жыл өтілі болуы тиіс;
штатта: Жылу энергетикасы немесе энергетика немесе сумен жабдықтау және су бұру немесе мұнай мен газ немесе теміржол көлігі дипломы бар, мамандығы бойынша үш жылдан астам тәжірибесі бар Электр энергетикасы дипломы бар маманның, Жылу энергетикасы, электр энергетикасы, сумен жабдықтау және су бұру, Мұнай және газ, теміржол көлігі саласындағы инженердің болуы;
Жылу энергетикасы, электр энергетикасы, сумен жабдықтау және су бұру, Мұнай және газ, теміржол көлігі кәсіпорындары үшін инвестициялық бағдарламалар әзірлеу бойынша кемінде үш жыл жұмыс өтілі болуы тиіс;
Жылу энергетикасы, электр энергетикасы, сумен жабдықтау және су бұру, мұнай мен газ, темір жол көлігі саласының кәсіпорындары үшін кемінде үш жыл қызмет көрсету тәжірибесі бар шарттық негізде қызмет көрсететін сертификатталған аудитордың болуы.
Сонымен қатар, ережелерде үш жаңа тарау пайда болды:
15-тарау. Халықаралық қаржы ұйымдарынан, мамандандырылған салалық банктерден, Қазақстанның Даму Банкінен және ҚР Екінші деңгейдегі банктерінен қарыздар тарту үшін табиғи монополиялар субъектілерінің кредиттік келісімдерін уәкілетті органның келісу тәртібі.
Халықаралық қаржы ұйымдарынан, мамандандырылған салалық банктерден, Қазақстанның Даму Банкінен және республиканың Екінші деңгейдегі банктерінен реттеліп көрсетілетін қызметтер үшін қарыздар тарту үшін табиғи монополиялар субъектілерінің кредиттік келісімдері уәкілетті органмен келісуге жататыны көрсетіледі.
Халықаралық қаржы ұйымдарынан, мамандандырылған салалық банктерден, ҚДБ-дан және ҚР Екінші деңгейдегі банктерінен қарыздар тарту үшін табиғи монополиялар субъектілерінің кредиттік келісімдерін уәкілетті органның келісуінің негізгі қағидаттары мыналар болып табылады:
табиғи монополиялар субъектілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтерінің тарифіне енгізілетін шығындардың ашықтығы;
халықаралық қаржы ұйымдарымен, мамандандырылған салалық банктермен, ҚДБ және ҚР Екінші деңгейдегі банктерімен табиғи монополиялар субъектілері арасында туындайтын қатынастарды шарттық ресімдеу.
Табиғи монополия субъектісі кредиттік келісім жасалғанға дейін уәкілетті органға жазбаша өтініш, сондай-ақ мыналарды қамтитын келісімнің жобасын жібереді:
Жобаның мақсаттары мен міндеттері;
тартылған қарыздың сипаттамасы және оны іске асыру схемасы;
жобаны іске асыру кезеңдері мен мерзімдері;
қарыз тарту көздерінің сипаттамасы;
тартылған қарыздың қажеттілігін есептеу;
жобаны іске асырудан күтілетін нәтижелер;
жобаның өтелу мерзімдерін есептеу және қарызды өтеу тетіктері;
жобаны іске асыру нәтижелерінің тиімділігін бағалауға арналған индикаторлар;
жобаның тәуекелдері мен қауіптерінің түрлерін, сондай-ақ оларды азайту шараларын сипаттау;
жобаның техникалық-экономикалық негіздемесі.
Айналым қаражатын толықтыруға қарыз тарту мақсатында жасалатын кредиттік келісімдер келісуге жатпайды.
Өтінішке табиғи монополия субъектісінің тарифтік сметасының жобасын қоса бере отырып, оны іске асыру кезеңінде оның тарифтеріне кредиттік келісім жасасудың әсер ету болжамы қоса беріледі.
Уәкілетті орган жазбаша өтініш келіп түскен күннен бастап 10 жұмыс күні ішінде ұсынылған материалдарды қарайды және табиғи монополия субъектісіне қарау нәтижелері туралы хабарлайды.
Материалдар сәйкес келмеген жағдайда уәкілетті орган міндетті түрде көрсетілген мерзім ішінде қарызды тартудан бас тарту себептерін көрсете отырып, дәлелді бас тартуды жібереді (сыйақының жоғары мөлшерлемесі және банктің өзге де алымдары, қаржылық тәуекелдер, тартылған қарызды өтеу кезінде табиғи монополия субъектісінің төлем қабілеттілігі).
16 тарау. Мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі уәкілетті органның, жергілікті атқарушы органның табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынған кезде технологиялық циклде пайдаланылатын және жергілікті атқарушы органдардан табиғи монополиялар субъектісіне мүлікті балансқа және (немесе) сенімгерлік басқаруға беру жоспарына сәйкес берілетін мүлікті беру шартын келісу тәртібі.
Тәртіп мүлікті жаңадан құрылатын кәсіпорынға беру кезінде туындайтын құқықтық қатынастарға қолданылмайды.
Табиғи монополиялар субъектілерінің реттеліп көрсетілетін қызметтерін ұсыну кезінде технологиялық циклде пайдаланылатын және жергілікті атқарушы органдардан табиғи монополиялар субъектісіне берілетін мүлікті беру шарты мүлікті балансқа немесе сенімгерлік басқаруға беру жоспарына сәйкес жасалады.
Мүлікті беру немесе сенімгерлік басқаруға беру шартында мынадай ережелер көзделуге тиіс:
жасалған орны мен күні;
тараптардың атауы;
шарттың мәні;
Тараптардың құқықтары мен міндеттері;
тараптардың жауапкершілігі;
форс-мажор;
туындайтын дауларды шешу;
шарттың қолданылу мерзімі;
шарт талаптарының орындалуын бақылау;
Шарттың қолданылуын тоқтату үшін шарттар;
басқа шарттар;
тараптардың мекенжайлары мен деректемелері.
Шарт үш данада жасалады, оның екеуі келісілгеннен кейін мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі уәкілетті органға, жергілікті атқарушы органға беріледі.
Шартқа олардың баланстық құны бар берілетін мүліктің тізбесі қоса беріледі.
17 тарау. Табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынған кезде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлікті теңгерімге және (немесе) сенімгерлік басқаруға беру жоспарын жергілікті атқарушы органның келісу тәртібі.
Табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді Жергілікті атқарушы орган ұсынған кезде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлікті теңгерімге немесе сенімгерлік басқаруға беру мүлікті беру жоспары негізінде жүзеге асырылады.
Беру жоспарына бұрын берілген объектілерді қосуға жол берілмейді.
Табиғи монополиялар субъектілері реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсыну кезінде технологиялық циклде пайдаланылатын мүлікті беру жоспары мыналарды қамтиды:
берілетін мүліктің атауы;
құрылыстың, реконструкцияның аяқталу мерзімін көрсете отырып, берілетін мүліктің қысқаша сипаттамасы;
берілетін мүліктің орналасқан жері;
мүліктің сандық және сапалық көрсеткіштері (ұзақтығы, саны) ,
мүліктің мақсаты;
берілетін мүліктің құны әрбір объект бойынша жеке-жеке, бірыңғай кешен кезінде жалпы құны көрсетіледі;
мүлік балансқа немесе сенімгерлік басқаруға берілетін табиғи монополия субъектісінің атауы;
берілетін мүлікке құқық белгілейтін құжаттар (техникалық паспорт, меншік құқығы туралы анықтама) және сәйкестендіру құжаты (жер учаскесіне арналған акт, жер учаскесіне арналған құжаттар).
Жоспарға мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі уәкілетті органның, жергілікті атқарушы органның мүлікті беру туралы тиісті шешімін қоса бере отырып, мүлікті теңгерімге немесе сенімгерлік басқаруға берудің орындылығы негіздемесі қоса беріледі.
Бұйрық 2024 жылғы 14 қазаннан бастап қолданысқа енгізіледі.
