Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. 2018 жылы 2 шілдеде Астана ботаникалық бағын ҚР тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев ашты. Бақ ерекше қорғалатын табиғи аймаққа кіреді.
Baq.kz редакциясы тілшілері ботаникалық бақтың 2 жыл ішінде қандай өсімдіктермен толығып, көбейіп жатқанын көру үшін барды.
Астана ботаникалық бағының жалпы ауданы 89,1770 гектар, оның ішінде: саябақ аймағы - 42,9 га болса, ғылыми ауданы - 46,3 га.
Мұнда сирек кездесетін және құрып кету қаупі бар өсімдік түрлері бар.
Ботаникалық бақ ТМД елдерінде жоқ жаңа технологиялармен автоматтандырылған.
Бақтағы жылыжай өсімдіктерінің коллекциясы тропикалық және субтропикалық өсімдіктер болып бөлінеді. Онда қазіргі таңда өсімдіктердің 177 түрі, 38 сорты бар.
Жылыжайдың ауданы 1400 шаршы метр болса, биіктігі - 13 м.
Испания, Германия, Голландиядан шыққан 31 тұқымдастыққа жататын 63 тұқымның 27 түрі, 68 түрден тұратын 1036 көшет бар.
Бақтан литоптар, непентес, банан, арукария, кумкват, цикад кездестіруге болады.
27 отбасына жататын 163 сұрыптан, 52 түрден, 46 тұқымнан гүлдер мен сәндік өсімдіктер коллекциясы жасалды.
Сондай-ақ, жылыжай кешенінде 1226 өсімдік отырғызылды, оның ішінде 726 (43 түрі) тропикалық бөлімде және 500 (41 түрі) шырын сығындысы бар.
Ботаникалық бақтың негізгі міндеті - сирек кездесетін және құрып кету қаупі өсімдіктерді сақтау.
Сонымен қатар, 2019 жылы біздің коллекция 32 тұқымның үлгілерімен, Қазақстанның және көрші елдердің ботаникалық бақтарынан әкелінген 30 түрлі сәндік ағаштар мен бұталармен толықтырылды. Мысалы, Cerasus fruticosa Pall., Spiraea L., Sorbaria sorbifolia (L.) A. Br., Sorbus aucuparia L., Genista tanaitica P.A.Smirn., Acer platanoides L.
Жезқазған ботаникалық бағынан 20 сорт («Тыйым салу», «Концикка», «Триумф флорасы», «Сәнді кружка», «Кішкентай шарап кубогы», «Маған сөйле», «Сауки ханым» және «Бами қуыршақ» және т.б.) әкелінді.
Сонымен қатар, дәрілік өсімдіктердің жиынтығы құрылды және олар үнемі толықтырылып тұрады.
Астананың ботаникалық бағында жинақтау қорларын құру және бейімдеу жұмыстарын жүргізу, құру әдістемесін әзірлеу жалғасуда.
Шолпан Масалимова 2018 жылы бақ ашылғаннан бері осы мекемеде жұмыс істеуде. Ол жылыжай кешені меңгерушісі қызметін атқарады.
Шолпан Масалимованың сөзінше, жылыжайды мамандар үнемі 26-28 градус және 80% ылғалда ұстайды.
Қазір жылыжайда 26 градус, ылғал 80%. Орталық жылыту болмағандықтан, жылыту құрылғылары қосылып тұр.
Әдетте орталық жылыту кезеңі қыркүйектен басталады. Қыста 26-28 градус шамасында болады. Түнгі уақытта жүретін процеске қарай, температура белгіленеді. Егер жеміс беріп, гүлдейтін болса, онда температураны 17 градусқа дейін көтеріледі. Алайда ылғал сақталып түрады. Қыста 60%-ға дейін. Жылыжайдағы бұл жұмыстың бәрі автоматтық режиммен жұмыс істейді. Оны қадағалап отырамыз. Өсімдіктерді нақты айлық кесте бойынша құнарландырып, тыңайтамыз. Сонымен қатар, профилактикалық жұмыстар да жүргіземіз. Ол айына бір рет зиянкестерден қорғау жұмысы жасалады. Коллекция жыл сайын толығып жатыр. Басқа да ботаникалық бақтармен алмасып, бірлесе жұмыс істейміз, - дейді маман.
Термометрлер жылыжайдың бірнеше жеріне қойылған. Үнемі таңертең және кешке температура қадағаланады.
Карантинге байланысты бір кіргенде тек 5 адамнан кіргізіледі. Яғни карантин талаптарын сақтап, келушілердің температурасын өлшеп, міндетті түрде маскамен кіргізіледі. Бір кірген 5 адамға 30 минуттай уақыт кетеді.
Бізде бірнеше рет банан, папайя ағаштары жеміс берді. Алайда папайя ағашы қурап кетті. Оның ұрығын да алып үлгермедік. Себебі еркін өсуге мүмкіндік болмады. Сонымен қатар, апельсин де өсіп тұр. Әлі жасыл, енді піседі, - дейді Шолпан Масалимова.
Бұл жерде банан ағашы. Бананның кішкентай формасы.
Соговник өсімдігі - динозаврлар кезеңінен бері келе жатқан өсімдіктердің түрі.
Сонымен қатар, ботаникалық бақтың ғылыми қызметкерлерінің негізгі құрамы қалыптасуда.
Бақта мынадай ғылыми бөлімдер жұмыс істейді:
- гербарий қорымен өсімдіктер мен өсімдіктер қорлары зертханасы;
- өсімдіктер биотехнологиясы және молекулалық биология зертханасы;
- сәндік және ағаш өсімдіктерін енгізу зертханасы;
- тропикалық және субтропиктік зертхана;
- палеоботаника зертханасы;
- тұқым банкі.
Қызықты фактілер
Құрма ағашы. «Оазис ханшайымы аяғын суға жуады, ал басын күн сәулесіне жуады» - бұл құрма пальмасы туралы арабтардың нақылы. Шөл адамының бүкіл өмірі осы ағашпен байланысты. Яғни құрма пальмасынан тамақ алады, оның ағашынан үй салады. Бір құрма ағашы 250 келідей құрма береді екен.
Трахикарпус. Табиғи жағдайда трахикарпустың биіктігі 12-20 м, оның беті платина платформасының өлі талшықтарымен жабылған. Үйде өсіргенде оның биіктігі 2,5 метрден аспайды.
Аспидистра. Қызықты тарихы бар өсімдіктер аз емес. Ал аспидистраға келетін болсақ, бұл өсімдік ғылымға 200 жылдан бері танымал. Аспидистраға қатысты қызықты факт оның атауымен байланысты. Бұл өсімдіктің атауы «аспидтарға», яғни жыландарға тиеселі. Сондықтан да «аспидистра» деп аталып кеткен.
