Кез келген отбасында қаражат қоры бола бермейді. Бұл дегеніміз, күтпеген шығындар болған жағдайда адамдар несие алуға немесе таныстары мен туыстарынан қарыз алуға мәжбүр. Өзіңізді осындай кездейсоқ жағдайлардан қорғауға көмектесетін кең таралған құралдардың бірі – өмір мен денсаулықты жазатайым оқиғалардан сақтандыру. Бұл туралы «Халық life» АҚ Көкшетау филиалының бас менеджері Назгүл Сапарова айтып берді, деп хабарлайды Ақмола облысындағы BAQ.KZ тілшісі.
Сарапшының айтуынша, кәсіпкерлер мен халықтың барлық санаттары үшін сақтандыру полистері бар елдерде қоғамдағы әлеуметтік шиеленіс айтарлықтай аз.
Қаржы құралы ретінде сақтандырудың артықшылығы неде?
Біздің менталитетімізге тән ұғым: өзімізде немесе туыстарымызда күтпеген шығындар болуы мүмкін екенін ойламауға тырысамыз. Мысалы, сақтандыру полисін көп адам несие беру кезінде банктер сақтандыруды талап ететін мәжбүрлі рәсім ретінде ғана қабылдайды. Алайда, сақтандыру үшін төлем алғандар мұндай қаржылық жоспарлау құралына басқаша қарай бастайды және сақтандыруды үнемі сатып алады. Кез келген күтпеген жағдайда сақтандыру төлемі сақтанушы мен оның отбасы үшін үлкен көмек болып табылады.
Тәуекелді сақтандыру қаржы құралы ретінде өзіндік ерекшелігі бар және қызметтер нарығында ерекше орын алады. Ол материалдық қана емес, адам үшін маңызды басқа құндылықтарды, мысалы, оның мүлкін, өмірін, денсаулығын қорғауға арналған.
Сақтандыру жеке қаржыны басқару тұрғысынан, мүліктік мүдделерді қорғаудың басқа тәсілдері мүмкін емес немесе тиімсіз болған жағдайда қолданылуы керек: жарақаттар, ауру, зейнеткерлік жас басталған кезде. Сақтандыруды дұрыс қолдану үшін заңнамада белгіленген ережелерді сақтау маңызды.
Өмір мен денсаулықты сақтандыру кімдерге ұсынылады?
Әрине, сақтандыру полисі ешкімге артық болмайды. Дегенмен, оны бірінші кезекте алуға тұрарлық адамдардың бірнеше санаты бар. Оларға отбасындағы бірнеше адам тәуелді болатын жалғыз асыраушы, бейресми жұмыс істейтіндер немесе мүлдем жұмыс істемейтіндер, табысы жоқ, қауіпті өндірістерде жұмыс істейтіндер, экстремалды спорт түрлерін ұнататындар жатады.
Еңбекке жарамсыз немесе қайтыс болған жағдайда сақтандырудың болуы отбасының қаражатсыз қалмауын және қарызға батпауын қамтамасыз етеді. Өмірді сақтандыру түрлері өте икемді: әр бағдарламаны сіздің қажеттіліктеріңіз бен мақсаттарыңызды ескере отырып толықтыруға немесе өзгертуге болады.
Сақтандыру түрлерін толығырақ айтып берсеңіз...
Аннуитеттік зейнетақы төлемдері өмір бойы төленеді, жақындарыңызға ауыртпалық түсірмеуге және бос уақыттың болмауына байланысты бір кездері орындалмаған армандарды жүзеге асыруға көмектеседі. Артықшылығы – лайықты демалысқа шығуды күтпестен аннуитеттік (зейнетақы) төлемдерді алуға болады. Сондай-ақ зейнеткерлік жасқа толғаннан кейін 3 көзден қаражат алуға болады. Бұл жағдайда инфляциялық тәуекелдердің төмендеуі күтіледі (аннуитеттік төлемдерді индекстеу). Мұрагерлер не зейнетақы аннуитеті шартында көрсетілген адамдар үшін төлемдердің кепілдік берілген кезеңін белгілеу мүмкіндігі көзделген.
Ол сондай-ақ жарақат, мүгедектік, қатерлі дерт және т.б. түріндегі қосымша тәуекелдерді қамтуы мүмкін. Төлем мөлшері жарналарға, сақтандыру бағдарламасына және басқа да көптеген факторларға байланысты болады.
Өмірді сақтандыру – күтпеген қиын жағдайда өздерін қорғағысы келетіндер үшін өте тиімді инвестиция. Өйткені төлемдер төленген жарналардан едәуір асып түседі. Сіз өзіңіздің немесе біреудің өмірін сақтандыра аласыз. Бірақ екінші жағдайда сақтанушының жазбаша келісімін алу қажет, әйтпесе келісім-шартқа сот арқылы дау айту оңай.
Бірлескен сақтандыру әлі де бар: сақтанушылардың бірі қайтыс болған кезде, қаражат екіншісіне төленеді, сақтанушылардың екеуі де қайтыс болған кезде, мұрагерлер алады.
Бағдарламаның халыққа тиімді тұстары қандай?
Сақтандыру ипотекасы бар отбасылық адамға өте пайдалы. Ол кенеттен бақилық болып, қарызы қалуы мүмкін. Ал артында қалған отбасы ипотеканы төлеуге мәжбүр немесе банкке қарызды қайтару үшін пәтерінен айырылады. Полис әдетте ипотека бойынша пайыздық мөлшерлемені төмендетуге көмектеседі. Несие алу кезінде сақтандыру міндетті бола алмайтынын түсіну керек.
Саяхатшыны да сақтандыруға болады. Сонымен қатар, ол бірқатар елдерге виза алу үшін міндетті.
Жас отбасы жинақтаушы немесе инвестициялық сақтандыруды таңдай алады. Кенеттен бақилық болсаңыз, отбасыңыз ақша алады. Егер бәрі ойдағыдай болса, онда сіз қаражатты өзіңіз аласыз, мысалы, балаңыздың біліміне жұмсайсыз.
Әркім өз өмірін сақтандыра алады. Бірақ бұл әсіресе жұмысы өміріне қауіп төндіретін адамдар үшін өте қажет. Бұл – ТЖМ, ІІМ қызметкерлері, зиянды және қауіпті еңбек жағдайларында жұмыс істейтін азаматтар.
Тұрғындар арасында тағы қандай бағдарламалар танымал?
Қаржылық қорғауды қамтамасыз етуге, қаражатты ұзақ мерзімді жинақтауға және қосымша табыс алуға бағытталған «Бәйтерек» бағдарламасы. Жоба өмірді жинақтау мен сақтандырудың негізгі бағдарламасын қамтиды: шарттың қолданылу кезеңінде кез келген сәтте (ауру, жазатайым оқиға) қайтыс болуы, отбасының кез келген мүшесін сақтандыру, сақтандыруды қорғаудың тәулік бойғы әрекеті, сақтандыру дивидендтерін бөлу.
Көптеген адамдарға өмірді мерзімді сақтандыру бағдарламасы ұнады. Өмір мен отбасы – адамда бар ең құнды нәрсе. Бірақ, өкінішке орай, күтпеген жағдайлар мен олардың салдарын болдырмау әрқашан мүмкін емес. Бұл жерде отбасының қаржылық әл-ауқатын төмендетпеу өте маңызды. Содан кейін клиенттің өмірі бүкіл сақтандыру сомасы үшін сенімді қорғауда, сақтандыру сомасының мөлшеріне қатысты сақтандыру сыйлықақысының төмен құны, қосымша қамтуды қосу және төлемді екі есе арттыру мүмкіндігі қарастырылған. Сақтандыру сыйақысын төлеу кезеңділігін клиент дербес белгілейді.
Қазір несиесі жоқ адам кемде-кем. Екінің бірі қаржылық жағынан сауатты деп айта алмаймыз. Шығынға ұшырамау жағын қарапайым адамдарға қалай түсіндірер едіңіз?
Несиелері бар адамдар үшін де арнайы бағдарлама бар. Бұл жағдайда қарыз алушының денсаулық жағдайының нашарлауына немесе бақилық болуына байланысты кредит бойынша негізгі борыштың сомасы сақтандыру шарты бойынша төлем есебінен өтелетін болады. Еңбек заңнамасы шеңберінде «Қарыз алушының өмірі мен еңбекке қабілеттілігін сақтандыру» бағдарламасы қолданылады.
Бұл жағдайда төлемдер егер сақтанушының қайтыс болуы, I немесе II топтағы мүгедектік белгіленіп, еңбек ету қабілетінен айырылуы (жазатайым оқиға немесе аурудың салдарынан болған) орын алса болады. Қарыз алушының денсаулығы күрт нашарласа немесе өмірден өткен жағдайда несиені сақтандыру компаниясы өтейді. Туыстары қарызды төлеу қажеттілігінен құтылады.
«Bilim-Life» бағдарламасы жинақтаудың бүкіл мерзіміне мемлекеттен сыйлықақысы бар және 8% - ға дейінгі кепілді кірісі бар балаларды оқыту үшін жинақтарды құруға және сақтандыру қорғанысын алуға көмектеседі. Әлемнің кез келген нүктесінде тәулік бойы сақтандыру қорғанысы көрсетіледі. Сондай-ақ білім беру грантын алу және басқа балаға шартты қайта ресімдеу кезінде жинақтардың барлық сомасын алу мүмкіндігі, сақтандыру төлемдері қорынан кепілдік беріледі.
Сақтандыру шартының арқасында «зейнеткерлік жасыңызды» өз бетіңізше таңдап, екінші зейнетақыңызды да қамтамасыз ете аласыз. «LIFE-Еңбек» бағдарламасы қызметкерді еңбек (қызметтік) міндеттерін атқару кезінде жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандыру туралы заңнама шеңберінде әзірленді.
Топтық сақтандыру кәсіпорын қызметкерлеріне денсаулыққа зиян келтіретін күтпеген оқиғалар туындаған кезде қаржылық қолдауды қамтамасыз етеді. «Life-жол» сақтандыру полисі өзге елде денсаулықты қалпына келтіру үшін жоспарланбаған ақшалай шығындардан аулақ болуға көмектеседі.
Қазіргі жағдайда өмірді сақтандыру не үшін қажет? Бұл қоғамда қаншалықты өзекті деп ойлайсыз?
Медициналық қажеттілік жағдайында, егер саяхатшы полисте көрсетілген сақтандыру аумағында 7 күннен артық мерзімге ауруханаға жатқызылса, сақтандырушы сақтандырылған адам көрсететін бір адамға науқасқа бару үшін экономикалық сыныппен екі жаққа да авиабилет береді. Сондай-ақ сақтанушының асырауындағы адамдарды тұрақты тұратын елге қайтаруға байланысты шығындар және сақтанушының денесін қайтаруға байланысты шығындарды өтеу көзделген.
Қазіргі уақытта әлемде жаһандық сипаттағы процестер мен құбылыстарға байланысты геологиялық тұрақсыздықтың күшеюі, климаттық жағдайлардың өзгеруі және табиғи апаттар мен басқа да қолайсыз оқиғалардың жиілігі мен ауырлығының өсуі, кәсіпкерлік тәуекелдердің жаңа түрлерінің пайда болуы секілді түрлі қауіпті жағдайлар артып келеді. Мұндай жағдайларда адам өмірін қорғауды қамтамасыз ету бірінші орынға шығады және жоғары мәнге ие болады. Дамыған елдердегідей сақтандыру отбасылық тәуекелдерді басқарудың және жеке (отбасылық) қаржылық жоспарлаудың маңызды тәсілдерінің біріне айналуы тиіс.
Елімізде қаржылық білім беруді дамыту және халықтың қаржылық сауаттылық деңгейін арттыру мәселесі өзекті мәселе болып табылады. Бұл азаматтардың қаржы жүйесінің негіздері, соның ішінде сақтандыру, зейнетақымен қамсыздандыру, салық салу, несиелеу және инвестициялау аспектілері туралы хабардарлығының төмен деңгейіне байланысты болып отыр.
