2025 жыл «Жұмысшы мамандықтар жылы» деп жарияланды. Президент тиісті Жарлыққа қол қойды. Бастама жұмысшы мамандықтарды дәріптеу арқылы қоғамда еңбекқор және нағыз маман болып қалыптасу идеясын насихаттауды көздейді.
Бұл ретте елімізде бірқатар шаруа атқарылды. Мәселен, техникалық және кәсіби білімге басымдық беріліп жатыр. Биыл сала мамандықтарына мемлекеттік тапсырыс 10 мың орынға артты. Оның ішінде 65 пайызы техникалық мамандықтарға бөлінді.
Сонымен қатар өңірлерде әлемдік деңгейде беделді оқу орындарының филиалдары ашылып жатыр. Жыл сайын шамамен 500 ғалым шетелде машықтануға мүмкіндік алады.
Қазақстандағы жұмысшы мамандар жылы: еңбек адамына құрмет пен қолдау
Қазақстанда 2025 жыл жұмысшы мамандар жылы деп жарияланды. Елдің әлеуметтік-экономикалық дамуында маңызды рөл атқаратын еңбек адамдарының мәртебесін арттыру, олардың кәсіби дамуы мен әлеуметтік жағдайын жақсарту – осы бастаманың негізгі мақсаты. Бұл шешім өндірістік саланың дамуын ынталандырып қана қоймай, қоғамдағы жұмысшы мамандықтарына деген құрметті қайта жаңғыртуды көздейді.
Жұмысшы мамандықтары: ел экономикасының тірегі
Қазақстан экономикасының тұрақты дамуында жұмысшы мамандардың үлесі орасан зор. Елдің өндірістік, құрылыс, ауыл шаруашылығы және көлік салалары дәл осы мамандардың біліктілігі мен еңбегіне сүйенеді. Шикізат өндірісі мен өңдеу өнеркәсібі, энергетика, инфрақұрылымдық жобалар жұмысшы мамандықтарысыз мүмкін емес. Жыл сайын Қазақстанда жаңа өндіріс орындары мен кәсіпорындар ашылады, оларды сапалы мамандармен қамтамасыз ету елдің экономикалық болашағы үшін маңызды.
Жұмысшы мамандар жылының мақсаты
Жұмысшы мамандар жылын жариялаудың басты мақсаты – осы саланың беделін көтеру, еңбек адамына деген құрметті қалыптастыру және оларды ынталандыру. Бұл шешімнің аясында мемлекет келесі бағыттар бойынша нақты шараларды жүзеге асыруды көздейді:
1. Кәсіптік білім беруді дамыту
Жұмысшы мамандықтарына арналған колледждер мен оқу орталықтарының материалдық-техникалық базасын жақсарту, білім беру бағдарламаларын заманауи талаптарға сай қайта қарау. Сондай-ақ өндірістік тәжірибе мен дуальды оқытуды күшейту арқылы түлектердің жұмысқа орналасу мүмкіндіктерін арттыру.
2. Жалақы мен еңбек жағдайларын жақсарту
Жұмысшы мамандардың әлеуметтік қорғалуы мен еңбек жағдайларының жақсаруы олардың жұмысқа деген ынтасын арттырады. Осыған байланысты мемлекет еңбек ақыны көтеру, әлеуметтік пакеттерді кеңейту, еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету секілді шараларды іске асыруға басымдық бермек.
3. Жұмысшы мамандықтарын насихаттау
Еңбек адамының бейнесін қоғамда құрметке бөлеу, жастар арасында жұмысшы мамандықтарына қызығушылық ояту мақсатында ақпараттық-насихаттық жұмыстар жүргізу. Мәселен, еңбек ардагерлері мен үздік жұмысшыларды марапаттау, олардың жетістіктерін елге көрсету арқылы жастарға үлгі ету.
4. Жұмысшы мамандар үшін қолайлы инфрақұрылым жасау
Бұл бастама жұмысшылардың өмір сүру сапасын арттыруды да қамтиды. Қызметтік тұрғын үймен қамтамасыз ету, балаларға арналған білім беру және бос уақытты тиімді өткізу орындарын ашу арқылы жұмысшылардың өмір сапасын көтеру жоспарлануда.
Қоғамдық пікір және қолдау
Жұмысшы мамандар жылының жариялануы ел ішінде үлкен қолдауға ие болды. Қоғам өкілдері, кәсіпорын басшылары, салалық қауымдастықтар мен еңбек ардагерлері бұл бастаманы құптап, оның әлеуметтік әділдік пен кәсіби беделді қалпына келтіру жолындағы маңызды қадам екенін айтады. Әсіресе, жастардың техникалық және кәсіби білім алуға қызығушылығының артуы және еңбек адамына деген қоғамдағы көзқарастың өзгеруі оң нәтиже бермек.
Қазақстанда жұмысшы мамандар жылының жариялануы – еңбек адамдарының абыройын арттыруға және елдің экономикасын тұрақты дамытуға бағытталған маңызды қадам. Бұл бастама тек жұмысшы мамандықтарын қолдаумен шектелмей, бүкіл қоғамның еңбек мәдениетін өзгертуге ықпал етеді. Алдағы жылдары қолға алынған шаралар еңбек нарығында теңгерім орнатуға, жастардың кәсіби бағдарын дұрыс қалыптастыруға және өндірістік саланы жоғары сапалы кадрлармен қамтамасыз етуге негіз болады. Жұмысшы мамандар жылы – Қазақстанның еңбек адамына деген құрметін көрсететін айқын белгі.
Жұмысшы мамандар – бұл өндірісте, құрылыс саласында, көлік және байланыс салаларында, ауыл шаруашылығында, қызмет көрсету салаларында және тағы басқа көптеген бағыттарда еңбек ететін білікті адамдар. Олар өз ісін терең меңгерген, арнайы дайындықтан өткен, тәжірибелі қызметкерлер. Мұндай мамандар техникалық құрал-жабдықтарды басқарады, жөндеу жұмыстарын жүргізеді, өнімдерді жасайды немесе өңдейді және кәсіпорынның негізгі өндірістік процестерін қамтамасыз етеді.
Жұмысшы мамандықтарға мысал ретінде:
• Металл өңдеу саласындағы мамандар: токарьлар, фрезершілер, дәнекерлеушілер. Олар машиналар мен құрылғыларға қажетті бөлшектерді дайындайды, металды өңдейді және жөндеу жұмыстарын жүргізеді.
• Құрылыс саласындағы мамандар: тас қалаушылар, бетоншылар, сылақшылар, ағаш ұсталары. Олар үйлер, жолдар, көпірлер, өндірістік ғимараттар сияқты объектілерді салуға және жөндеуге қатысады.
• Энергетика және электр жүйелері бойынша мамандар: электриктер, электрмонтерлар. Олар электр желілерін жүргізу, жөндеу және техникалық қызмет көрсету жұмыстарын атқарады.
• Көлік және логистика саласындағы мамандар: жүргізушілер, көлік жөндеушілер, краншылар. Олар жүк тасымалдау, көлік құралдарын жөндеу және қызмет көрсету, сондай-ақ ірі жүктерді көтеру және түсіру жұмыстарымен айналысады.
• Ауыл шаруашылығындағы мамандар: тракторшылар, комбайнерлер, мал өсірушілер. Олар жер жырту, егін егу, жинау, ауыл шаруашылық техникасын жөндеу және техникалық қызмет көрсету жұмыстарын жүзеге асырады.
• Қызмет көрсету саласындағы мамандар: аспаздар, шаштараздар, тігіншілер. Олар тамақ әзірлеу, жеке күтім қызметтері, киім тігу мен жөндеу сияқты тұтынушыларға тікелей қызмет көрсетумен айналысады.
Бұл мамандардың барлығы белгілі бір техникалық құрал-жабдықтарды пайдалануды, жұмыс әдістерін дұрыс қолдануды, қауіпсіздік ережелерін сақтауды және өз жұмысының сапасын қадағалауды қажет етеді. Жұмысшы мамандар экономиканың әртүрлі салаларының негізін құрайды, олардың еңбегі арқылы елдің өндірістік қуаты артып, халықтың өмір сүру деңгейі жақсарады.
Көптеген елдерде жұмысшы мамандардың еңбегін мойындау және құрметтеу мәдениеті қалыптасқан. Әлемнің әр түкпірінде бұл құрмет түрлі формада көрініс табады.
Бірқатар мемлекеттерде жұмысшы мамандарға арналған ұлттық мерекелер, кәсіби мерекелер немесе арнайы шаралар ұйымдастырылады. Мысалы, Ресейде Жұмысшылар күні немесе көктем мен еңбек мерекесі атап өтіледі. АҚШ-та «Labor Day» күнінде жұмысшы мамандардың қоғамға қосқан үлесі еске алынады. Мұндай мерекелер жұмысшы қауымның қоғамдағы рөлін айшықтап, олардың еңбегін жоғары бағалауға мүмкіндік береді.
Дамыған елдерде жұмысшы мамандықтар қоғамдық тұрғыда үлкен құрметке ие. Мәселен, Германия мен Швейцария сияқты елдерде кәсіби-техникалық білім жүйесі жоғары бағаланады, ал жұмысшы мамандар сапалы өнім шығарумен немесе жоғары деңгейдегі қызмет көрсетумен танымал. Бұл елдерде жұмысшы болу — беделді, кәсіби даму жолы ретінде қарастырылады.
Кейбір елдер жұмысшы мамандарға лайықты жалақы, әлеуметтік жеңілдіктер, еңбек шарттарының жоғары стандарттарын қамтамасыз ету арқылы құрмет көрсетеді. Мысалы, Скандинавия елдерінде жұмысшылардың еңбек құқықтары жақсы қорғалған, жұмыс жағдайлары қауіпсіз және жалақы деңгейі басқа елдерге қарағанда жоғары.
Жұмысшы мамандарға құрмет көрсету олардың кәсіби өсуіне жағдай жасау арқылы да көрінеді. Еуропаның көптеген елдерінде жұмысшылардың қосымша білім алуға, біліктілікті арттыру курстарынан өтуге, жоғарырақ лауазымдарға көтерілуге мүмкіндігі бар. Бұл олардың еңбегін ғана емес, сондай-ақ кәсіби және жеке тұлғалық дамуын да мойындаудың белгісі.
Кейбір елдерде ерекше жетістіктерге жеткен жұмысшы мамандар арнайы марапаттарға ие болады. Бұл медальдар, құрмет грамоталары немесе атаулы сыйақылар түрінде берілуі мүмкін. Мұндай марапаттар тек жұмысшы мамандардың ғана емес, жалпы қоғамның олардың еңбегіне деген құрметін көрсетеді.
Әлемнің әр түкпірінде жұмысшы мамандарға деген құрмет түрлі формада көрінсе де, оның түпкі мәні бір: бұл – еңбек адамының қоғамдағы рөлін мойындау және олардың тұрмыс жағдайын жақсарту арқылы көрсетілетін жоғары бағалау.
Еңбек адамдарының еңбегі еленіп жүр ме?
Қазақстанда еңбек адамдарының еңбегін құрметтеу және оларға қолдау көрсету мақсатында әртүрлі марапаттар мен ынталандыру шаралары қарастырылған. Олардың ішінде Мемлекеттік наградалар мен ордендер бар.
«Қазақстанның Еңбек Ері» атағы – бұл елдің ең жоғарғы наградасының бірі. Ол ерекше еңбек сіңірген тұлғаларға беріледі. Бұл атаққа ие болғандар арнайы Алтын жұлдыз белгісімен және айтарлықтай материалдық қолдаумен марапатталады.
«Еңбек Даңқы» ордені – жұмысшылар мен еңбек ұжымдары арасындағы айрықша жетістіктер үшін беріледі.
«Құрмет» ордені – еңбек саласында жоғары нәтижелерге қол жеткізген мамандарға тапсырылады.
Президенттік және үкіметтік марапаттар
Қазақстан Президентінің және Үкіметінің арнайы сыйлықтары кейде еңбек адамының мерейін көтеру үшін беріледі. Бұл материалдық сыйақылар, құрмет грамоталары немесе арнайы дипломдар болуы мүмкін.
Салалық марапаттар
Белгілі бір салаларда (мысалы, ауыл шаруашылығы, құрылыс, металлургия, энергетика) ерекше көзге түскен жұмысшылар министрліктер мен ведомстволардың құрмет грамоталарымен, атаулы сыйлықтарымен марапатталады.
Арнайы кәсіптік конкурстар мен байқауларда жүлделі орын алған жұмысшы мамандарға қаржылай сыйақы, дипломдар, тіпті шетелдік оқуға жолдамалар ұсынылады.
Аймақтық және жергілікті деңгейдегі марапаттар
Жергілікті әкімдіктер еңбек ұжымдарына арналған марапаттау рәсімдерін ұйымдастырады. Бұл ретте облыстық, қалалық, аудандар деңгейінде құрмет грамоталары, естелік белгілер және ақшалай сыйлықтар беріледі.
Әлеуметтік қолдау
Марапаттардың бір түрі ретінде кәсіподақ ұйымдары мен жұмыс берушілер тарапынан қосымша демалыс, жеңілдетілген ипотека, денсаулық сақтау қызметтерін жақсарту сияқты әлеуметтік жеңілдіктер ұсынылады.
Жекелеген кәсіпорындар өз қызметкерлеріне арнайы кәсіптік атақтар немесе марапаттарды тағайындап, оларды ұжым ішінде құрметке бөлеу арқылы ынталандырады.
Бұл марапаттар еңбек адамдарының мәртебесін арттыруға және олардың қоғамдағы рөлін мойындауға бағытталған маңызды қадамдар болып табылады. Сонымен қатар, олар еңбек адамының беделін көтеріп, жастарды жұмысшы мамандықтарға қызықтыру үшін де қолданылады.
