Айнагүл Болатқызы – 21 шақырым қашықтықты үш рет бағындырған жартылай марафоншы. Ол осы хоббиін 5 жыл бойы отбасымен және кеңседегі жұмысымен қатар алып жүр. Сондай-ақ былтырдан басқаларға жүгіру техникасын үйретіп келеді. BAQ.KZ тілшісі жартылай марафоншыдан оның жүгіруге қалай келгенін және бұл спорт түрінің Айнагүлге не бергенін сұрады. Сұхбатта ақылы марафондар мен денсаулыққа зиян тигізбей жүгіру тақырыптары да қозғалды.
- Сіз жүгіруді қашан, неше жасыңызда бастадыңыз және оған не себеп болды?
2019 жылы 39 жасымда жүгіре бастадым. Ол карантиннен кейінгі кезең болатын. Меніңше, ол кезде адамдардың өмірі карантинге дейін және одан кейін деп екіге бөлінді. Адамдар басымдықты денсаулыққа, саламатты өмір салтына қоя бастады.
Мен әртүрлі тренингтер, оқытуларға қатыстым. Үнемі өзімді іздеп, жаңа нәрсені үйренуді көздеп, пайдалы әдеттерді қалыптастыруға ұмтыламын. Сондай тренингтердің бірін өткен соң біртіндеп жүгіре бастадым.
Осы уақытқа дейін ол шешіміме өкінген емеспін. Жүгіру тек әдетіме емес, өмір салтыма айналды деп сенемін.
- Жүгіру сізге не берді? Өміріңіз қалай өзгерді?
Жүгіру өмірімді түбегейлі өзгертті дей алмаймын. Менде салмақпен де мәселелер болған жоқ. Әдетте салмақты жүктілік кезінде жинаймын. Ал жүгіріп бастағанымда балаларым ересек болды. Ол уақытқа дейін салмағымды қалыпқа келтіріп алғанмын.
Жалпы жүгіру 100 процент физикалық төзімділікті тәрбиелейді, белсенділік сыйлайды. Ол белсенділік, ең алдымен, энергияны оятады. Қазір мен 9 бен 6 арасында кеңседе жұмыс істеймін. Бұрын декреттен соң бос уақытым көбірек болғанда фитнеске, жаттығуларға баратынмын.
Ал қазіргі жұмысыммен кешкі уақытты отбасына бөлем бе, спортзалға ма, шешу керек болды. Сондықтан мен таңғы жүгірісті таңдадым. Таңертең ерте жүгіру мен үшін күшті ашылу болды. Жүгірістен соң қуатымның артқанын, энергиямның толыққанын сеземін.
Бұрын “бүгін күні бойы энергия қажет болады, жүгіруге шықпай, ұйықтай тұрайын” деген күндерім болды. Бірақ тәжірибе керісінше жүгіріп келген соң энергиямның мол болатынын көрсетті. Жүгіріп келгеннен кейінгі сезімді сүйемін.
- Алғашқы марафоныңыз туралы айтып беріңізші, қандай әсер алдыңыз?
Марафон емес, бұқаралық жүгірістен бастадым. 2019 жылдың күзінде қатыстым. Қашықтығы 3 шақырым болды, қателеспесем. Орталық саябақта өтті. Үйім сол маңайда болатын, тек көпірден өтуім керек. Шын айтсам, жүгіріске қатысуымның бір себебі оның жақын жерде өтетіні еді. Бірақ саябаққа барған соң жексенбі таңертең қуаты тасып, бақыттан бал-бұл жанып, жүгіріске келгеніне қуанып тұрған адамдарды көргенде миымда жарылыс болды.
Мәреге ең соңғылардың бірі болып келдім. Жүгіріп келе жатқанда “мұның бәрі маған не үшін керек? бұл жерде не істеп жүрмін?” деген ойлар мазалағаны рас. Бірақ мойныма медаль асқанда сөзбен айтып жеткізе алмайтын эмоцияны бастан кештім. “Уау, тағы қатысқым келеді” дедім. Жүгірістен кейін қайда қатысуға болатынын іздеп, бірден келесі жүгіріске тіркелдім.
.jpeg)
- Адамдардың ақша төлеп марафонға қатысуының себебі неде деп ойлайсыз?
Қайырымдылық жүгірістерді ұйымдастыруға қатысқан адам ретінде айтарым, медальдың да ақша тұратынын түсіну керек. Негізінен жүгірістер өте жиі қайырымдылық мақсатта ұйымдастырылады. Адам жүгіріп бара жатқанда бір адамның өмірін құтқаруға немесе ауылдық жердегі спортзал құрылысына үлес қосып жатқанын түсінеді. Мен қайырымдылық жүгірістерге көп қатысамын. Сондай үлкен істердің бір бөлшегі болу мақтаныш мен үшін.
Мысалы Астанада жыл сайын өтетін жүрек трансплантациясының күту парағында тұрған адамдарды қолдауға арналған “Жүрегімнің жеңімпазы” қайырымдылық жарысына биыл үшінші рет қатыстым. Міне, осындай іс-шаралар адамдарға мотивация береді.
Әрине, маркетинг жағы да бар екенін түсінемін. Мысалы, биыл Astana run жылдың төрт маусымында да өтетін жарыс ұйымдастырды. Әр маусымда пиццаның бір бөлігі секілді үшбұрышты бір медаль беріледі. Яғни маған толық пиццаны жинау үшін төрт маусымда өткізілетін жарыстың төртеуіне де қатысу керек болды. Әрине, өзімді тырнақшаның ішінде жарнама құрбаны деп атадым.
“Осындай маркетингтік тұзақтар не үшін керек?” дедім. Бірақ бір жағынан қажет емес шопинг жасаумен салыстырғанда саламатты өмір салтын қолдайтын осындай маркетинг тұзақтарының құрбаны болған әлдеқайда жақсы деп санаймын. Бұған негативті тұрғыдан гөрі, позитивті тұрғыдан көбірек қараймын.
Сондай-ақ ондай жүгірістерді ұйымдастыру, қаншама адамды жинау оңай емес екенін білемін. Ол – уақытты, ақшаны қажет ететін үлкен еңбек. Сондықтан еңбек пен оған төленетін ақы тең деп санаймын.
- Жүгіруді қауіпті, денсаулыққа зиян спорт түрі деп айтып жатады. Сіздің ойыңыз қандай?
Кез келген жағдайда жақтаушылар мен даттаушылар бар. Мен жүгіру адамның әлсіз тұстарын көрсетуі мүмкін деп санаймын. Көпшіліктің өмірінде қозғалыс аз. Адамдардың тізесі, омыртқасы ауырады. Өйткені олар үнемі отырады. Бірақ оларға протрузия сияқты диагноз қойылса, енді қозғалмау керек деген сөз емес қой?! Керісінше денеңізге көмектесіп, бұлшықет корсетін жасау үшін көбірек қозғалып, спортпен жиірек айналысу керек.
Мен өмір спорт пен қозғалыс екеніне сенімдімін. Жүгіруді қауіпті спорт түріне жатқызбас едім. Әрине, кез келген адам спринтер болуы немесе ұзақ жүгіруі міндетті емес. Бастысы – спортпен айналысу.
Әрбір адам өзінің темпераментіне келетін спорт түрін таңдайды. Мысалы, баяу жүгіре алмайтын адамдар бар. Олар спринтерлер сияқты қысқа қашықтыққа жылдам жүгіргісі келеді. Керісінше ұзақ қашықтыққа асықпай, ләззат алып жүгіруді ұнататын марафоншылар бар. Ультрамарафоншылар бар. Жүзу мен жүгіруді қатар алып жүретіндер де бар. Сондықтан барлығы әркімде әртүрлі, жеке-дара. Ең жақсысы – өміріңізде спорттың мүмкіндігінше көбірек болуы. Қандай спорт екені маңызды емес.
- Қазір “Бег с удовольствием” деген жүгіруді енді бастап жатқандарға арналған бағдарламаның жаттықтырушысы болып жұмыс істейсіз. Денсаулыққа зиян келтірмей жүгіру үшін не істеу керегін біздің оқырманмен бөліссеңіз.
Денсаулыққа зиян келтірмей жүгіру үшін не керек:
- Дұрыс техника. Жүгіру сізге ләззат сыйлауы үшін теория мен оқудан өтуге кеңес берер едім;
- Ыңғайлы аяқ киім. Сіздің табаныңызға сәйкес келетін жүгіруге арналған кроссовканы таңдаңыз;
- Жүктемелерді біртіндеп көбейтіңіз. Қашықтық пен қарқынды аптасына 10 пайыздан артық қоспаңыз;
- Қыздырыну мен созылу. Жүгіруді әрдайым дене қыздыру жаттығуларынан бастап, созылу жаттығуларымен аяқтаңыз.
- Денеңізді тыңдаңыз. Ауырсынуды сезсеңіз немесе қатты шаршасаңыз үзіліс алыңыз. Бұл өте маңызды! Тамақтың тұзы шығыңқы болғанынан, азырақ салынғаны жақсырақ деп үнемі айтамын;
- Жүрек соғу жиілігін бақылау. Максималды жүрек соғу жиілігінің 60-80% аймағында жүгіріңіз (220-дан жасыңызды алып тастаңыз). Осы нюанстардың барлығын сабақтарда айтамыз;
- Дұрыс тамақтану және су ішу. Денені энергиямен қамтамасыз етіңіз және дегидратацияны болдырмаңыз;
- Жүйелілік. Аптасына 3-4 рет жүгіріп, денеңіздің қалпына келуіне уақыт беріңіз.
- Қыста далада жүгіруге бола ма? Ол үшін не керек?
Әрине, болады. Мысалы маған қыста жүгірген көбірек ұнайды. Бірақ жүгіруді енді қолға алатындар үшін жылдың жылы мезгілдерінде бастау қолайлырақ болады.
Ал көктем, жаз, күз мезгілдерінде жүгірген спортшылар мен әуесқойлар өздерінің дене пішінін, көрсеткіштерін жоғалтқысы келмейді. Сондықтан қыста олардың кейбірі манежде жаттығады, кейбірі саябақта жүгіруді жалғастырады. Бірақ, әрине, барлығы ақылға қонымды деңгейде болуы керек. Далада 40 градус аяз болғанда жүгірудің қажеті жоқ.
Қыста жүгіргенде жай ғана киіміңіздің сәйкес болғаны маңызды. Шаңғы костюмімен жүгірудің қажеті жоқ. Онымен қатты ысып кетесіз. Міндетті түрде қарапайым қолғап, бафф, қалпақ, күртке болуы керек.
- Әңгімеңізге рахмет!
