Экономикалық зерттеулер институты АҚ Фискалдық саясат орталығының директоры Ксения Загал Қазақстандағы қосымша құн салығының (ҚҚС) көтерілуінің негізгі себептерін түсіндірді, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі.
Сарапшының айтуынша, ҚҚС мөлшерлемесін көтеру мәселесін жеке қарастыруға болмайды. Бұл шара елдің салық-бюджет жүйесін құрылымдық түрде жақсартып, оның тиімділігін арттыруды көздейді. Егер салық мөлшерлемелерінің өсуі басқа факторлар ескерілмей жүзеге асырылса, бұл қате шешімдерге және мемлекеттің фискалдық тұрақтылығының әлсіреуіне әкелуі мүмкін.
ҚҚС шегі және салық жүктемесі
Негізгі мәселелердің бірі – қазіргі таңда ҚҚС төлеуші ретінде тіркелу үшін белгіленген 78 млн теңгелік шек. Сарапшының пікірінше, бұл шекті төмендету қажет. Себебі қазіргі салық заңнамасы бизнестің арнайы салық режимдерін пайдаланып, салықтық жүктемені азайтуына мүмкіндік береді. Бұл көптеген кәсіпорынның шағын бизнес ретінде бөлшектенуіне және ҚҚС төлеуші ретінде тіркелмеуіне алып келді.
Сондықтан ҚҚС механизмі толыққанды жұмыс істемей, ол іс жүзінде сатудан алынатын салыққа айналып отыр. ҚҚС мөлшерлемесі 12% болғанымен, оның тиімді ставкасы төмендеуі тиіс. Бұл жағдай салық салудың ашықтығын азайтып, әкімшілік шығындарды арттырып, бюджетке түсетін кірістерді азайтады, - дейді Ксения Загал.
ҚҚС шегін төмендету арқылы салық базасын кеңейтіп, салық жүктемесін әділ бөлуге болады. Сонымен қатар, ҚҚС есепке алу жүйесінің үздіксіз жұмыс істеуі нәтижесінде оның тиімді ставкасы 3-4%-ға дейін төмендеуі мүмкін.
ҚҚС-тың көтерілуі бағаға қалай әсер етеді?
ҚҚС мөлшерлемесінің артуы сөзсіз бизнестің қосымша шығындарын тудырады. Осы әсерді жұмсарту мақсатында Үкімет еңбекке ақы төлеу қорына салынатын салықтық жүктемені төмендетуді жоспарлап отыр. Бұл шара кәсіпкерлердің қаржылық жағдайын жеңілдетіп, экономикалық белсенділікті қолдауға көмектеседі, - деп түсіндірді сарапшы.
Сонымен қатар ҚҚС мөлшерлемесінің өсуі тауарлар мен қызметтердің түпкілікті құнына әсер етуі мүмкін. Бірақ Үкімет әлеуметтік көмектерді, жалақы мен зейнетақыны инфляция деңгейіне қарай индексациялау шараларын қарастырып отыр. Бұл халықтың әлеуметтік осал топтарын қолдап, бағаның өсуіне байланысты жағымсыз әсерлерді азайтуға мүмкіндік береді.
ҚҚС мөлшерлемесінің артуы инфляцияға қысым жасайтыны рас, алайда бұл қысқа мерзімді әсер болуы мүмкін. Орта мерзімді кезеңде экономика жаңа жағдайларға бейімделіп, қосымша бюджет кірістері есебінен нақты сектордың дамуына және бизнесті қолдауға мүмкіндік туады, - деп айтты Ксения Загал.
