Кіреберістегі қоқыс, түнгі шу, темекі түтіні немесе дәлізге қойылған арба – көпқабатты үй тұрғындары күнде кездесетін келеңсіздіктер. Алайда мұндай әрекеттердің барлығы заңмен реттеледі және айыппұл салуға негіз болады. Көршіңіз тәртіп бұзса, қайда жүгінуге болады және қандай жауапкершілік қарастырылған? Толығырақ BAQ.KZ тілшісінің шолуында.
Кіреберістегі қоқыс, темекі түтіні, түнгі шу мен ортақ аумақты заңсыз пайдалану – көпқабатты үйлерде жиі кездесетін мәселелер. Бұл жағдайларда тұрғындардың қандай құқығы бар екенін еске саламыз.
Тыныштық бұзылса не істеу керек?
Егер көршіңіз шулап, мазаңызды алып жатса, онда алдымен көршіңізге ауызша ескерту жасау қажет. Ескертуді ескермей жатса, онда құқық қорғау органдарына жүгініп, шағымдануға болады.
Заң бойынша сағат 22:00-ден 9:00-ге дейін тұрғын үйлерде тыныштықты бұзуға тыйым салынады.
Үйіңізде ойын-сауық орындары болса, онда олар жұмыс күндері сағат 22:00-ден 9:00-ге дейін, ал демалыс және мереке күндері 23:00-ден 10:00-ге дейін шу шығармауы керек.
Жөндеу кезіндегі шулы жұмыс күндізгі уақытта 8 сағаттан аспауы керек.
Егер шу басылмай жатса, онда учаскелік инспекторға (оның нөмірі кіреберістегі, лифттегі парақшаларда көрсетіледі) немесе полицияға қоңырау шалыңыз. 102 - қалалық телефоннан, 112 - ұялы телефоннан. Полиция 437-бап “Тыныштықты бұзу”» бойынша көршілерді жауапқа тарта алады.
— жеке тұлғаларға айыппұл 5-тен 10 АЕК-ке дейін (21 625 – 43 250 теңге). Жыл бойы шу қайталанса, айыппұл өседі;
— кәсіпкерлерге 20-дан 150 АЕК-ке дейін (86 500–648 750 теңге) айыппұл, сондай-ақ бір жыл ішінде қайталап бұзғаны үшін.
Ал дәлізде алкоголь ішкендер 5 АЕК, яғни 21 625 теңге айыппұл төлейді.
Темекі шеккендер айыппұл төлейді
Қазақстанда азаматтарды қоғамдық орындарда пассивті темекі шегуден қорғайтын “Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы” кодекс бар. Темекі шегу кезінде темекі түтініндегі зиянды заттардың 25% күйіп кететіні, 25% темекі шегетін адамға сіңетіні, ал 50% бөлме ауасын уландыратыны дәлелденген.
Сол себепті Кодекске сәйкес, үйлердің кіреберісінде темекі шегуге тыйым салынады. Айыппұл - 15 АЕК (64 875 теңге). Шылым шегуші бір жыл ішінде екінші рет ұсталса, айыппұл 25 АЕК (108 125 теңге) төлейді.
Кіреберісте темекі шеккен адамды анықтау үшін бейнебақылау камералары орнатылғаны дұрыс.
Қоқыс қалдыру
Көпқабатты үйлердегі жиі кездесетін проблемалардың бірі – дәліздерде қоқыс қалдыру. Осының жағымсыз иісі салдарынан тарақандар, тышқандар мен түрлі жәндіктер пайда болатыны белгілі. Көршілер дәлізде қоқыс қалдыруға болмайтынын ортақ топтарында талқыласа да, әлі күнге дейін ескертуді елемейтін көршілер бар.
Бұл заң бұзу болып есептеледі. Оны көршіге ескерту қажет. Пәтер есігінің жанына бір қап қоқыс қою 20 АЕК (86 500 теңге) көлемінде айыппұл салуға әкеп соғады. Бір жыл ішінде қайталап бұзғаны үшін айыппұл 30 АЕК (129 750 теңге).
Тәртіп бұзғандарды анықтау үшін дәлел жинап, қоқысты суретке түсіріп алу қажет не болмаса дәлізде камера орнатылса, қоқысты кім қалдырғанын тексеру қажет.
Егер көршілер пәтерді су астында қалдырса
Жоғарыда тұратын көршіңіз су астында қалдырса не істеу керек? Сары дақ, төбеден түскен сылақ, жарамсыз жағдайға келген түсқағаздар – міне бұл тек келеңсіз салдарлардың бірнешеуі ғана. Тұрғын иелерінің алдында бұл жағдайларда қос мәселе туындайды, себебі жоспарланбаған жөндеуден басқа көршілерге өтемақы төлету бойынша процесті бастау қажет, оның үстіне айыптылардан ақшаны өтеткізіп алу өте қиын. Не істеу керек және өтемақының барабар сомасын, кем дегенде нақты шығынға қандай да бір дәрежеде сәйкес келетін соманы алуға бола ма?
Іс жүзінде көршілерге мәселені бейбіт түрде шешу қиынға түседі және даудағы нүктені сот қояды.
Тигізілген зақымдарды “қағазда” бекіту қажет, яғни сіз бағалау компаниясының қызметкерін шақыра аласыз, ол су басу туралы актіні құрайды. Су басу туралы актіні құрастыру – бұл өз мүлкіңді қалпына келтіру үшін күрестің маңызды кезеңі десе де болады. Бұл құжатпен сіз сотқа жүгіне аласыз.
ҚР Азаматтық кодексінің 917-б. 1-тармағына сәйкес: Азаматтар мен заңды тұлғалардың мүлiктiк немесе мүлiктiк емес игiлiктерi мен құқықтарына заңсыз iс-әрекеттермен (әрекетсiздiкпен) келтiрiлген (мүлiктiк және (немесе) мүлiктiк емес) зиянды, оны келтiрген тұлға толық көлемiнде өтеуге тиiс.
Бірақ егер көрші тигізілген зиян оның кінәсы бойынша жасалмағанын дәлелдесе, онда ол оны өтеуден босатылады. Сәйкесінше, сізге сіздің жағдайыңыздағы бірінші себепте іздеуге және шығынды айыптыдан өтеткізіп алуға тура келеді.
Велосипед, арба сақтау – заңсыз
Жеке заттарды дәліздерде сақтауға тыйым салынады. Кіреберіс – кондоминиумның ортақ меншігінің бөлігі және жекеменшік иелерінің жеке қоймалары емес. Шектеулі пайдалану құқығы (сақтау сияқты) тиісті үй-жайлар үшін тиісті келісімде ресімделуі керек.
Сонымен қатар өткелдер мен авариялық шығулардың ретсіздігі өрт қауіпсіздігі ережелеріне қайшы келеді. Бұл құқық бұзушылыққа жол берген тұлғаларға уәкілетті органдардың айыппұл салуына әкеп соғады.
Көпқабатты үйлерде баспалдақ алаңдары – адамдарды эвакуациялауға арналған құтқару жолы. Сондықтан заң бойынша баспалдақтарда және олардың астында кез келген бөлме салуға, қойма жасауға немесе зат сақтауға болмайды.
Баспалдақтың үстіне шкаф орнатуға, ал астына балалар арбасын, шана, велосипед, жиһаз сияқты тұрмыстық заттарды қоюға тыйым салынады. Бұл өрт кезінде адамдардың тез әрі қауіпсіз шығуына кедергі келтіреді.
Тек кейбір техникалық жабдықтарды – су есептегіштерін, жылу немесе электр жүйелеріне арналған құрылғыларды арнайы рұқсатпен ғана орналастыруға болады.
2026 жылы 1 АЕК 4 325 теңгеге дейін өсетінін еске сала кетейік. Демек бұл келер жылы айыппұл көлемі де артады дегенді білдіреді.
