Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. Елімізде жыл сайын 400 мыңға жуық нәресте жарық дүние есігін ашады. Әр сәби туғаннан кейін бірден міндетті түрде неонаталдық скринингтен өткізілуі тиіс. Бұл туралы Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының Нұр-Сұлтан қаласы бойынша филиалының баспасөз қызметі айтты.
Неонаталдық скрининг – бұл жаңа туған нәрестелерге тұқым қуалайтын ауруларды анықтау мен диагностикалау, емдеу үшін жасалады. Айта кететін жайт, оны МӘМС пакетінде толық қаржыландырылатын көрінеді.
Скринингтің бір ерекшелігі, кейін мүгедектікке әкелуі мүмкін аурулардың дамуына жол бермеу. Әрі жалпы туа біткен және тұқым қуалайтын ауруларды анықтаудың тиімді әдістерінің бірі.
Неонаталдық скрининг арқылы екі ауруды анықтауға болады. Олар: фенилкетонурия (ФКУ) және туа біткен гипотиреоз (ТБГ). ФКУ – бұл ағзаға тағамдық ақуызмен енетін амин қышқылы-фенилаланин алмасуының туа біткен генетикалық анықталған бұзылуы. ТБГ – нәресте туғаннан бастап білінеді және қалқанша безінің функциясының толық немесе ішінара бұзылуына байланысты. Міндетті неонаталдық скринингтің, ФКУ мен ТБГ ерте анықталуының және уақтылы ем тағайындалуының арқасында дәрігерлер нәрестенің дамуы үшін қолайлы болжамдар жасайды, - дейді генетик Гүлнар Святова.
2007 жылы жоғарыда аталған екі ауруды анықтау үшін Қазақстанда мемлекеттік бағдарлама енгізіліп, барлық өңірде орталықтандырылған жүйе құрылды. Жұмыс тиімділігін арттыру үшін ДДСҰ, ISPD, FMF, ISNS халықаралық ұйымдары мақұлдаған генетикалық скринингтің бірыңғай алгоритмі әзірленді.
Жаңа туған нәрестелердің скринингі оны іске асыру жылдарында өзінің жоғары тиімділігін көрсетті. ҚР-да неонаталдық скринингпен қамту 2007 жылы 52%-дан 2020 жылы 97,4%-ға дейін өсті. 2007 жылдан бастап 2021 жылдың маусымына дейін Қазақстанда 3 863 502 жаңа туған нәрестеге тексерулер жүргізілді. Туа біткен гипотиреозы бар 538 нәресте және фенилкетонуриясы бар 177 нәресте анықталды. ФКУ және ТБГ бар барлық нәресте уақтылы емделді, - деп атап өтті генетик маман.
Айта кететін жайт, неонаталдық скринингтен барлық нәресте өмірге келген соң 2-3 тәуліктен кейін (өмірдің 25-72 сағаты) өтеді. Шала туған нәрестелерде скрининг 7-14 күннен соң жүргізіледі. Зерттеу перзентханада жасалады. Неонатолог дәрігер скрининг жүргізуді тағайындайды, ал арнайы оқытылған мейірбике жаңа туған нәрестенің өкшесінен қанның құрғақ дақтарын алады. Процедура таңертең аш қарынға жасалады және тамақтану арасындағы интервал 2,5-3 сағатты құрауы керек. Бұл өлшенген маркерлердің концентрациясы дұрыс болуы үшін маңызды.
Егер сәбиге перзентханада неонаталдық скрининг жасалмаса, тұрғылықты жері бойынша медициналық-санитариялық алғашқы көмек ұйымдарында алғашқы патронаждық қарап-тексеру кезінде маманға ескерткен жөн.
