Кеше Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев "Масс-медиа туралы" заңға қол қойды. БАҚ саласындағы мемлекеттік саясат департаментінің директоры Қайнар Ахетов аталған заңның ерекшеліктері туралы айтып берді, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі.
- Төтенше жағдай кезінде журналистер өзін қалай ұстауы керек? Заңда бұл қалай көрсетілген?
- Қазіргі саяси жағдай планетаның көптеген аймағындағы қақтығыстардың жоғары деңгейімен сипатталады. Гибридті соғыстар жағдайында ақпараттың айтарлықтай бұрмалануы кезінде журналист мамандығы өте маңызды. Журналистика – бұл сенімді және тексерілген ақпарат беруді мақсат ететін қоғамдық институт. Төтенше жағдайларда өз міндеттерін атқару кезінде журналистер өміріне үлкен қауіп төндіреді. Дегенмен, журналистер жұмыс істейтін БАҚ-тың барлығы өз қызметкерлерін қауіпсіздік техникасымен қамтамасыз ете бермейді. Оған себеп – БАҚ басшылығының жауапкершілікке салғырт қарауы, сондай-ақ үнемдеуге ұмтылуы. Сонымен қатар журналист еңбегінің арқасында БАҚ өзекті ақпарат алып, БАҚ-тың жоғары рейтингке ие болуына мүмкіндік береді. Бұдан былай БАҚ жаңа заңға сәйкес өз қызметкерлерін әлемдік жетекші БАҚ тәжірибесіне сай қажетті қорғаныс құралдарымен қамтамасыз етуге міндетті.
- БАҚ өкілдеріне берілетін жаңа аккредиттеу картасы қызу талқыланған болатын. Карта журналистердің мүмкіндігін кеңейте ме, әлде...
- Қазіргі таңда журналистер түрлі іс-шараларға қол жеткізу үшін мемлекеттік органдарға жүйелі түрде өтініштер мен құжаттарды тапсырып отыруы керек. Алайда, кейде бұл процесс ұзақ және бюрократиялық болып, созылып кетеді. Аккредиттеу картасы цифрлық платформа арқылы беріледі деп жоспарлануда. Бұл алаңда мемлекеттік органдар мен олардың іс-шаралары өтеді, журналистер бір-екі минут ішінде өтініш бере алады. Бұл журналистердің ақпарат көздеріне қолжетімділігін жеңілдетеді. Мәселен, Данияда пресс-карта түрлі оқиғаларды жариялау кезінде оқиғалардың ортасында болуға мүмкіндік береді. Әділет министрлігінің 1995 жылғы 20 желтоқсандағы № 211 Циркулярына сәйкес полиция кедергілерінен өтуге тек иесінің фотосуреті бар арнайы баспасөз картасын ұсынған журналистер, фототілшілер және т.б. рұқсат етіледі
- Сарапшылар елімізде журналистік этиканың дұрыс қалыптаспағанын айтып жүр. Бұл мәселе қаралды ма заңда?
- Журналистерге өз қызметінде басшылыққа алатын, мемлекетке қоятын талаптарын ақтап, бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланған материалдарға сыни көзқараспен қарауға көмектесетін нақты этикалық мақсаттар мен қағидалар қажет. Цифрландырудың өсу қарқынына және жалған ақпараттың таралуына байланысты дәстүрлі БАҚ рейтингтері төмендеп жатқандықтан, журналистер нені жақтайтынын нақты айтып, қоғамға өз идеяларын түсіндіруі керек. Журналистика сенімді және тексерілген ақпарат институты ретінде өзінің беделін қайта қорғауға мәжбүр. Журналистердің қызметі қоғамдағы салауатты атмосфераны дамытуға және қауіпсіз ақпараттық кеңістікті қалыптастыруға ықпал етуі тиіс. Бүгінде біз бұқаралық ақпарат құралдарының қоғамдық сананы қалыптастырып қана қоймай, саяси шешімдерге тікелей ықпал ететініне көбірек куә болудамыз. Сондықтан кәсіп өкілдеріне енді жауапкершілік артып отыр. Журналист ең алдымен оның жұмысы оның "наны" ғана емес, бұл үлкен қоғамдық миссия екенін есте ұстауы керек.
- БАҚ өкілдерінің құқығы тағы қалай қорғалмақ? Олардың басын біріктіретін ұйым болады деп еді?
- Бүкіл демократиялық елдерде азаматтық қоғамның рөлі жеке адамның құқықтарын, сонымен қатар кәсіби мүдделерді қорғауда шешуші рөл атқарады. Журналистикаға журналистердің мүддесін толық жеткізе алатын, қорғай алатын институт керек. Бүгінгі күні кәсіби журналистика желідегі зорлық-зомбылық білдіретін сөздер мен киберқылмыс, жалған ақпарат пен өшпенділік сөздерінің таралуының артуы, цифрлық технологиялардың жылдам өсуі, цифрлық платформаларға қол жеткізудегі теңсіздік туралы алаңдаушылық туғызатын бірқатар қауіп-қатерге ұшырайды. Журналистердің құқықтарын қорғау мәселелері бойынша тәуелсіз қауымдастықтың құрылуы туындаған проблемаларды жедел шешуге және мемлекетпен бірлесіп журналистердің құқықтарын қорғауды қамтамасыз ету тетіктерін жедел әзірлеуге мүмкіндік береді.
- Уақыт бөліп, құнды ақпарат бергеніңізге рахмет!
