Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. ҚР Жоғарғы сотының Әкімшілік істер жөніндегі сот алқасының төрағасы Аслан Тукиев Конституцияға енгізу туралы пікір білдірді.
Конституция – елдің негізгі құжаты, ең жоғары заң актісі.Конституцияға енгізілетін түзетулер Мемлекет басшысының 2022 жылғы 16 наурыздағы «ЖАҢА ҚАЗАҚСТАН: ЖАҢАРУ МЕН ЖАҢҒЫРУ ЖОЛЫ» атты Қазақстан халқына Жолдауында баяндалған саяси бастамаларды іске асыру үшін дайындалғанын атап өткен жөн.Жұмыс тобы өкілетті қоғамнан, заңды және ғылыми қоғамдастықтың барлық топтарынан жиналды, - деді Тукиев.
Ол атағандай, 25 сәуірде Конституциялық Кеңес Президенттің аталған өзгерістерді Конституцияның 91-бабының 2-тармағында белгіленген талаптарға сәйкестігі тұрғысынан қарау туралы өтінішін конституциялық іс жүргізуге қабылдады.
Осы тұрғыда ол кейбір ұсынылған маңызды түзетулерге тоқталды.
Конституциялық Соттың құрылуы. Азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын қорғау тетігі күшейтіледі. Яғни, еліміздің әрбір азаматына Конституциялық Сотқа нормативтік құқықтық актілердің нақты нормаларының, барлық заңдардың Конституцияға сәйкестігі тұрғысынан жүгінуге мүмкіндік береді. Бұрын бұл мүмкін емес еді, ол соттар, депутаттар арқылы, яғни арнайы үшінші тұлғалар арқылы жүзеге асырылды, - деді ол.
Тукиев Парламент функцияларын күшейту туралы айтты.
Аралас пропорционалды-көпшілік сайлау жүйесін енгізу. Бұл модель әлемнің үздік тәжірибесін біріктіретін және әмбебап болады, өйткені сайлаушылардың да, партиялардың да мүдделерін ескеруге мүмкіндік береді, жеңген кандидаттың оның сайлаушылары алдында тікелей жауапкершілігін қалыптастырады, - дейді ол.
Ол атағандай, Мәжілістің функциясы өзгереді, яғни ол заңдарды «қабылдайтын», ал Сенат «мақұлдайтын» болады. Мұндай рөл негізді болып көрінеді, өйткені заңнамалық бастама тек мәжілісте ғана іске асырылады және Мәжіліс заң қабылдау құқығына ие болуы керек.
Суперпрезиденттік басқару формасынан президенттік формаға көшу. Бұл Мемлекет басшысының бірқатар өкілеттіктерден ерікті бас тартуына байланысты.Мысалы, қазір бірінші кезең, жақында екінші кезең жергілікті әкімдердің сайланбалылығы болады. Президент әкімдерді қызметтерінен босату құқығынан бас тартады, тиісінше, егер адамдар әкімді сайлаған болса, Президенттің босатуға құқығы жоқ – бұл сайланбалы адамдардың осындай толыққанды құқықтық-субъектілік мәртебесінің өзара толықтыратын жиынтығы, - деді Тукиев.
Тукиев айтқандай, Мемлекет басшысы облыстар әкімдерінің актілерінің күшін жою өкілеттігінен бас тартады және бұл облыстардың әкімдері мәслихаттардың пікіріне тікелей байланысты тағайындалады.
Яғни, Мемлекет басшысы сайланбалы балама негізде кандидаттарды ұсынса, олар үшін мәслихат нақты біреуді келісе отырып, дауыс береді.Осы және басқа да маңызды түзетулерді іске асыру еліміздің қоғамның саяси трансформациясының сапалы жаңа моделіне көшуін толық шамада білдіреді деп ойлаймыз.Сонымен қатар 29 сәуірде Мемлекет басшысы Қазақстан халқы Ассамблеясының XXXI сессиясында Конституцияға енгізілетін түзетулер бойынша республикалық референдум өткізуді ұсынды. Бұл біздің елімізді жан-жақты демократияландыру бағытын тағы да растайтын белгі, - деп қорытындылады ол.
