Қазақстан жыл сайын өзге елдерден жұмыс күшін тартуға бөлінетін квоталар саны бірте бірте азайып келеді. Мәселен, 2022 жылы 28,3 мың квота бөлінді, өткен 2023 жылы 22,2 мың квота болған. Ал биыл бұл квота саны 22 мыңға дейін қысқарып отыр. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау бірінші вице-министрі Ақмәди Сарбасов еліміз қандай елдерге және қандай мамандарға квота бөлетіні және қандай жұмыс орындарын ұсынатыны туралы айтты.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау бірінші вице-министрі Ақмәди Сарбасов елдегі ұлттық еңбек нарығын қорғау "Халықтың көші-қоны туралы" Заңның негізгі қағидаттарының бірі болып табылатынын атап өтті. Ол үшін бірқатар құралдар қарастырылған. Бұған жыл сайынғы квоталар белгілеу және жергілікті атқарушы органдардың жұмыс берушілерге шетелдік жұмыс күшін (ШЖК) тарту үшін жұмысқа рұқсат беруі кіреді. Бұл ретте шетелдік мамандардың квотасы әкімдіктердің қажеттіліктеріне қарай айқындалады. Бұл үдерісте жұмыссыздар мен өзін-өзі жұмыспен қамтыған адамдар санының болжамы, сондай-ақ оқу орындары түлектерінің саны ескеріледі.
Жалпы, спикер атап өткендей, ең алдымен ведомствода шетелдік қызметкерлерді тарту көзделетін өз еңбек ресурстары есебінен қажеттілікті қанағаттандыру мүмкіндігі ескеріледі.
Қазақстанда қай елдерден мамандар көп келеді
Қазақстан аумағына шетелдік жұмыс күшін тарту үшін жұмысқа рұқсаттарды тарту мен берудің арнайы қағидалары әзірленді. Жұмыс берушілер eGov арқылы шетелден мамандарды тартуға өтініш береді.
2022 жылға арналған ШЖК тартуға Квота жұмыс күшіне 0,31% немесе 28,3 мың адам мөлшерінде бекітілді. 2022 жылы жергілікті атқарушы органдар жұмыс берушілерге шетелден мамандарды тартуға 14 296 рұқсат берді, - деді Ақмәди Сарбасов.
Оның айтуынша, олардың арасында Құрылыс және тау-кен салаларына келген көптеген мамандар болған. Егер мамандар келген елдер туралы айтатын болсақ, онда ең көп мамандар Қытайдан, Түркиядан және Үндістаннан келді.
Спикер квоталар саны 2023 жылғы 2022 жылмен салыстырғанда 6,1 мыңға (22,2 мың квота) азайғанын, ал жергілікті атқарушы органдар жұмысқа 14 588 адамды жібергенін атап өтті. Оның ішінде 412 адам Қазақстанға басшы және оның орынбасары лауазымдарына, ал 2906 адам елімізге құрылымдық бөлімшелердің басшылары ретінде келді. Шетелден келген жұмыс күшінің ішінде маусымдық жұмыстарға 2219 адам рұқсат алды.
ҚР Ұлттық статистика бюросының деректеріне сәйкес, 2023 жылдың қаңтар-желтоқсан айларында құрылыс секторында орташа айлық жалақы 469 745 теңгені, тау-кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу секторында 759 977 теңгені, Ауыл, орман және балық шаруашылығы саласында 220 287 теңгені, кәсіптік, ғылыми және техникалық қызметте 526 267 теңгені, өңдеу өнеркәсібінде 526 267 теңгені құрады 415 125 теңге.
Биыл шетелден жұмыс күшін тартуға жалпы жұмыс күшінің 0,23% - ы немесе 22 мың квота бөлінді. Статистика бойынша 2024 жылғы 1 сәуірге елімізде 13 536 шетелдік жұмыс істейді. Бұл көрсеткішке 2023 жылы рұқсат алғандар да кіреді. Осы жылдың өткен кезеңінде 3581 рұқсат берілді. Олардың ішінде 92 басшы мен Орынбасар бар. Өңірлерге қарасақ, Атырау, Батыс Қазақстан, Шығыс Қазақстан облыстарына, Астана және Алматы қалаларына шетелдік жұмыс күшінің импорты басым, - дейді вице-министр.
Осылайша, кестелерге сүйене отырып, жыл сайын шетелдік мамандарды тартуға арналған квоталар саны азаятыны байқалады.
Біздің еліміз ең алдымен өзінің еңбек ресурстары арқылы жұмыс күшіне деген қажеттілікті қанағаттандыруға тырысатынын ескерсек, бұл жыл сайын сырттан жұмыс күшіне деген қажеттілік азайып бара жатқанын көрсетуі мүмкін.
Айта кетейік, былтыр Қазақстанға Орталық Азия елдерінен 9377 адам келіп, 385 адам кеткен. Яғни, көршілес елдерге кетушілерге қарағанда ол жақтан қоныс тепкендер бірнеше есе көп. Сарапшылардың пікірінше, бұл үрдіс биыл да жалғасады. Себебі көбіне Ресейге табыс үшін барған Орталық Азия азаматтарының басым бөлігі Мәскеудің солтүстік-батысындағы «Crocus City Hall» концерт залындағы терактіден кейін Қазақстанға және басқа елдерге кеткен.
Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, Қазақстанда 2023 жылы сыртқы көші-қонның динамикасы былай болды – елге 25399 адам келіп, 16055 мың тұлға кеткен. Көші-қон айырымы 9344 адамды құрады. Ал, 2022 жылы елімізге 17425 адам келіп, 24147 кеткен. Яғни, былтыр елден кетушілерге қарағанда, келгендер көбейген. Миграция негізінен ТМД елдері мен Қытайдан келгендердің есебінен артқан. ТМД елдерінен келгендердің үлесі 86,3%, осы елдерге кеткендердің үлесі 77,3% болды.
Сондай-ақ, Қазақстаннан өзге елдерге барып жұмыс істейтін отандастарымыздың саны да жыл санап артып келеді. Бұл мәселені ескерген мемлекеттік жүйе өзге мемлекеттерге барып жұмыс істеу жағын заңдастыруды қолға ала бастады. Бұл бастама негізінен Оңтүстік Кореяға баратын отандастарымыз үшін оң шешім болғалы тұр. Себебі, қазірдің өзінде сол елде мыңдаған қазақстандық заңсыз нәпақасын тауып жүргені анық.
