Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ. Бүгінде облыс тұрғындары ауызсу үшін екі су қоймасын – Қиғаш және Жайық өзендерін пайдаланады. Жергілікті атқарушы органдар ауызсудың баламалы көздерін іздестіру жұмыстарына басымдық беріп отыр. Облыстың ауызсуға күнделікті қажеттілігі күніне 140 мың текше метр.
Облыс әкімі Нұрлан Ноғаев Жылыой ауданында болды, ауданда болашақта ауызсу көзі ретінде пайдаланылуы мүмкін екі кен орны бар.
Сарапшылардың ақпараты бойынша, Атырау облысындағы барлық тұщы су қоймаларының тек екеуі ішуге жарамды, себебі олар аздап минералданған. Олар Жылыой ауданында орналасқан Бали және Жаңасу орындары. Кеңес дәуірінен бастап, Оңтүстік Ембі аймағындағы екі жер асты су көздері өңірді сумен қамтамасыз ету үшін «стратегиялық қор» ретінде қарастырылды. Жаңасудың мақұлданған көлемі- тәулігіне 119 мың м3, ал Балиде шамамен 8 мың м3.
Дегенмен, өткен ғасырдың 80 жылдарында бұл кен орындары соңғы рет зерттелгенін және ғалымдардың бағалауы бойынша су қоймаларын белсенді қолданса, 20 жыл су тапшылығы болмайтынын айтқан.
2016 жылы Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Геология және жер қойнауын пайдалану комитеті және «Sanai-Eurasia Petro Mashinery" компаниясы осы екі кен орнының суын өндірістік қажеттіліктерге пайдалану туралы келісім жасасты. Алайда, жұмыс орындалған жоқ.
Аймақ тұрғындарын ауызсумен қамтамасыз ету үшін жер асты суларының кен орындарын пайдалану маңызды қаржы ресурстарын қажет етеді. Бұл – құбыр, электр желілерінің құрылысы. Бали және Жаңасу кен орындарындағы судың кішігірім қорын ескере отырып, сарапшылар олардың дамуын экономикалық жағынан қолайсыз деп санайды.
Бұл мәселе бірінші жыл көтеріліп отырған жоқ. Жаз мезгілінде бірқатар елді мекенде ауызсу жеткіліксіз, алайда күн сайын далада ашық су ұңғымаларынан 60 мың тоннаға жуық су ағып шығады.
Облыстың табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасының мәліметінше, Атырау облысында өздігінен төгілетін 180 ұңғыма бар. Олардың 53-іне халықтың өтініші бойынша жапқы салынған, бірақ бүгінде жұмыс істеп тұрған жоқ. Айта кету керек, осы ұңғымалардағы судың көлемі халық қажеттіліктері үшін жеткіліксіз.
Облыс басшысы тұщы су қоймалары бар аумақты тікұшақпен аралады. Сондай-ақ, жауапты тұлғаларға ұңғымалардың кімнің балансында екенін анықтап, жұмысын бақылауды тапсырды. Кейіннен халықты ауызсумен қамтамасыз ету мәселесін шешу үшін тұщы су пайдаланылуы мүмкін.
Жақында Ақтөбе облысында Көкжиде жер асты кенішін пайдалану үшін су құбыры құрылысының жобасы белсенді талқыланды. Бұл шешім артықшылықтарға ие: біріншіден, өткен ғасырдың 80 жылдарында кен орнын зерттеген сарапшылардың айтуынша, Көкжиде тәулігіне 800 мың м3 таза су өндіре алады, ол тазартылмайды, ал су үнемі жер асты көздері арқасында толықтырылды.
"Соңғы гидрогеологиялық зерттеулер Кеңес Одағы кезінде орындалған. Кейін Бали, Жаңасу және Көкжиде кен орындары пайдаланылмады. Сарапшылар бұл мәселені мұқият зерттеп, жағдайды бағалауға тиіс, белгілі бір кен орнының суларын пайдалану қаншалықты орынды? Қазір су тапшы дей алмаймыз, бірақ бүгінде бұл мәселені шешпесек, ертең біздің балаларымыз оған тап болуы әбден мүмкін", - деді Атырау облысының әкімі Нұрлан Ноғаев.
Облыс орталығында жер асты суларының қоры жоқ екенін айта кету керек. Атырау – тұрғындарды ауызсумен қамтамасыз ету үшін Жайықтың табиғи резервуарын пайдаланатын Қазақстандағы жалғыз қала. Аймақта Қиғаш өзенінің суы да қолданылады, ол суды екі аймаққа – Атырау және Маңғыстауға бірден жеткізеді. Негізгі мәселе – жыл сайын Жайық және Қиғаш су қоймаларының азаюы. Болашақта Көкжиде кен орнының тұщы суын пайдалану ауызсумен қамтамасыз етілмеген мәселелерді шешуі мүмкін, сондай-ақ Жайық пен Қиғаш өзендерінің жоғарғы жағында орналасқан көрші елді мекендерге тәуелділікті азайтуы мүмкін.
