Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің съезі Қазақстан бастамашы болған және бүгінде халықаралық деңгейде мойындалған бірегей диалог алаңы. Бұл форум алғаш рет 2003 жылы Астанада ұйымдастырылып, содан бері әр үш жыл сайын өткізіліп келеді. Съездің тарихы мен мазмұнына шолу жасаған едік, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі.
Тарихы мен бастауы
Съездің идеясы 2001 жылғы 11 қыркүйектегі қасіретті оқиғалардан кейін пайда болды. Әлем дінаралық қақтығыстар қаупіне тап болған сәтте алғашқы президент дін лидерлерін бір алаңға жинау бастамасын көтерді. 2003 жылы өткен алғашқы съезге ислам, христиан, иудаизм, буддизм, индуизм және басқа дәстүрлі дін өкілдері қатысты. Содан бері съезд тұрақты түрде өткізіліп, әлемнің 50-ден астам елінен дінбасылар мен саяси қайраткерлер қатысатын деңгейге жетті.
Съезд мақсаты мен міндеттері
- Әлемдегі діни төзімділікті нығайту;
- Қақтығыстарды диалог арқылы шешуге ықпал ету;
- Білім, мәдениет құндылықтарын дәріптеу;
- Діннің саясаттан тыс бейбітшілік пен бірлік құралы екенін дәлелдеу:
Қазақстанның рөлі қандай?
Қазақстан көпконфессиялы, көпэтносты мемлекет ретінде дінаралық келісім тәжірибесін жинақтаған. Бүгінде елімізде 3,5 мыңнан астам діни бірлестік жұмыс істейді.
Астана шығыс пен батыстың, ислам мен христиан өркениеттерінің тоғысқан жері ретінде осындай жаһандық диалог үшін символдық алаңға айналды.
Съезд шешімдері мен құжаттары
Әрбір форумның қорытындысында Декларациялар қабылданады. Онда:
- бейбітшілік, толеранттылық, диалог құндылықтары,
- экстремизм мен терроризмді айыптау,
- жастарды тәрбиелеудегі діннің оң рөлі,
Мысалы, 2022 жылы өткен VII съезде «Адамзаттың рухани және моральдық құндылықтары» декларациясы қабылданып, ол БҰҰ ресми құжаты ретінде тіркелді.
Съезд маңызы мен әлемдік ықпалы
- Халықаралық деңгейде мойындалған алаң: БҰҰ, ЮНЕСКО, ЕҚЫҰ сияқты ұйымдар қолдайды.
- Саяси емес, рухани дипломатия: қақтығыстарды жұмсартуға ықпал етеді.
- Қазақстанның имиджіне үлес: елді бейбітшілік пен татулықтың орталығы ретінде танытады.
Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері съезі – XXI ғасырдағы өркениетаралық диалогтың ең ірі алаңдарының бірі. Қазақстан бұл бастамасы арқылы жаһандық бейбітшілікке үлес қосып қана қоймай, өз елінің ішкі татулығын да халықаралық деңгейде паш етті. Бұл форумның әрбір жиыны адамзатқа ортақ құндылық – бейбітшілік пен келісімді дәріптеудің маңызды қадамы болып қала береді.
Съездің хронологиясы
Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің І съезі. 2003 жылы 23-24 қыркүйекте Астана қаласында өтті. Дінаралық саммитке Еуропаның, Азияның, Африканың және Таяу Шығыстың 13 елінен рухани иерархтар мен құрметті қонақтар қатысты.
Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің II съезі. 2006 жылдың 12-13 қыркүйегінде өткізілді. Конгресс жұмысы жаңа, арнайы салынған ғимаратта – Бейбітшілік және келісім сарайында өтті. Дінаралық саммитке Еуропа, Америка, Азия және Африканың 20 елінен, әлемдік және дәстүрлі діндердің өкілдері мен құрметті қонақтардан 29 делегация қатысты.
Съездің негізгі тақырыбы – "Дін, қоғам және халықаралық қауіпсіздік"
Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің III съезі. 2009 жылдың 1-2 шілдесінде өткізілді. Съезге әлемнің барлық негізгі діндерінің өкілі ретінде әлемнің 35 елінен 77 делегация қатысты.
Съездің негізгі тақырыбы "Толеранттылық, өзара құрмет және ынтымақтастыққа негізделген әлемді қалыптастырудағы діни лидерлердің рөлі".
Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің IV съезі. 2012 жылдың 30-31 мамырында өткізілді. Съезге әлемнің 40 елінен барлық әлемдік және дәстүрлі діндерді, сондай-ақ беделді діни және халықаралық ұйымдардың өкілдері ретінде 85 делегация қатысты.
Съезде "Бейбітшілік пен келісім адамзаттың таңдауы ретінде" тақырыбы талқыланды.
Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің V съезі.
2015 жылдың 10-11 маусымында өткізілді. Съезге әлемнің 42 елінен барлық әлемдік және дәстүрлі діндердің, сондай-ақ беделді діни көшбасшылардың, саясаткерлер мен халықаралық ұйымдардың 80-нен астам делегациясы қатысты.
Съездің негізгі тақырыбы "Бейбітшілік пен даму мақсатындағы діни лидерлер мен саясаткерлер арасындағы диалог" болды.
Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің VI съезі. 2018 жылдың 10-11 қазанында өткізілді. Съез жұмысына барлық әлемдік және дәстүрлі діндердің, сондай-ақ беделді діни және халықаралық ұйымдардың өкілдері, әлемнің 43 елінен 82-ден астам делегация қатысты. Съездің басты тақырыбы – "Діни лидерлер қауіпсіз әлем үшін".
Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің VII съезі. 2022 жылғы 14-15 қыркүйекте Астана қаласында өтті. Басты тақырыбы: "Пандемиядан кейінгі кезеңде адамзаттың рухани және әлеуметтік дамуындағы әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің рөлі" болды.
