Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. Автостоп – бұл қызықты, шытырман саяхат жасаудың бір түрі. Сондай-ақ бұл – өміріңдегі қызықты тәжірибе мен ақша үнемдеу мүмкіндігі. Мұндай саяхат түрін таңдағанда өзіңмен бірге жолға не алу керек? Қиындыққа тап болмай, саяхатты қалай ұйымдастыру керек?
Автостоп (hitchhiking) - туристердің жолдың бір бөлігін жүріп өту үшін өтіп бара жатқан көлік құралдарын қолдануы. Жүргізуші өз еркімен жолаушыны жол-жөнекей алғаны үшін әдетте ақша талап етпейді. Автостоппен автокөлік, теміржол, су және ауа көлігі жүруге болады.
Қозғалысты үнемдеудің бұдан басқа жолын ойлап табу мүмкін емес. Бірақ көп дүние ел немесе аймаққа, әл-ауқат пен қылмыс деңгейіне, сәттілік сияқты факторларға байланысты.
Шын мәнісіне келгенде көбінесе автостоппен ұзақ қашықтыққа жүру үшін көп ақша төлегісі келмейтін студенттер саяхаттайды.
Автостоп арқылы саяхат жасайтындар елімізде және әлемде аз емес.
Осы ретте Қазақстанға осы саяхат құралы арқылы жалғыз өзі саяхаттаған шетелдік жас турист Эйнджел Байонаны (Angel Bayona) әңгімеге тарттық.
Ол 2018 жылы Қазақстанның бірнеше қаласымен автостоп арқылы танысқан.
Мен 2012 жылдан бері автостоппен саяхаттап келемін. 50-ге жуық елде болдым. Сондай-ақ Барселонада графиканы оқыдым. Саяхат кезінде ұнаған әдемі жерлерді қаламмен суретке салып жүремін. Барселона қаласы - Испания еліндегі Каталония автономды облысы мен Барселона провинциясының астанасы, - дейді 25 жастағы турист.
Автостоп. Барселона-Қырғызстан-Қазақстан-Ресей-Латвия-Барселона
Сұхбат барысында Эйнджел Қазақстандағы саяхаты туралы айтып берді.
Оның сөзінше, Қазақстанның Тараз, Шымкент, Түркістан, Қызылорда, Ақтөбе, Орал сияқты қалаларында болған.
Мен 2018 жылы 13-24 шілде аралығында Қырғызстаннан Қазақстанға, кейін Ресейдің Санкт-Петербургіне, содан соң Латвияны «автостоппен» аралап шықтым. Қалтамда азық-түлікке деп алып шыққан ақшам аз болса да, бүкіл елді аралауға жетті. Кейін Латвия арқылы еліме оралдым, - дейді ол.
Жас саяшатшы еліміздің бірнеше қаласында болып, түрлі тарихи орындарын аралағанын жайында сөз қозғады.
Мен бұл елдерге барар алдында ол мемлекеттер жайында бейхабар болдым. Оның үстіне бүкіл Еуропаның территориясын құрайтын елді көрдім, сондықтан мен сондай елдерде не бар екенін, ол елдер қандай екенін көріп-білгім келді. Алдымен Қырғызстанға ұшақпен жеттім, себебі билет бағасы арзан болды. Онымен қоса, маған виза да қажет болмады. Кейін Қырғызстанды аралап болғаннан кейін, Қырғыз тауларын басып өтіп, Қазақстан шекарасынан өттім. Шекарадан түнде өттім. Алғашқы минуттар тыныш болды. Алайда кейін жабайы иттердің үрген дауыстары, жүк көлігінің жүргізушілері және қараусыз қалған жанармай бекеттері аздап үрей туғызды. Дегенмен маған айтарлықтай қауіп-қатер төнбегендіктен шатырымды тігіп, жаңбырлы түнде қазақ жеріндегі алғашқы түнімді жайлы өткіздім, - деді Эйнджел Байона.
Шетелдік турист жолда кездестірген адамның бәрі жақсы, сыпайы болғанын айтты.
Алдымнан тек қана жақсы адамдар кездесті. Көбісі менімен «танымал адамдай» суретке түскілері келді. Менің ойымша, мұнда сырттан келетіндер айтарлықтай көп емес сияқты. Осылайша мені алғашқы жүргізуші өз көлігімен алып кетті. Бұл көлікпен Таразға дейін жетіп алдым. Бір қарағанда бәрі менің елімнен өзгеше болды. Алайда Қырғызстаннан онша ерекшеленбеді. Бірақ елдің көп бөлігі тегіс болып көрінді, таулар аз, - дейді ол алғашқы сезімі жайында.
Эйнджелдің сөзінше, Қазақстанда автостоппен жүру оңай болған.
Автостоппен саяхаттау оңай болды. Таразда болғанымда дәптеріме сурет салу үшін әдемі бақта аялдадым. Ол жерде Диана мен Іңкәр есімді қыздармен таныстым. Олар медуниверситет студенттері екен, ағылшындары да тамаша болды. Бір-бірімізді түсінісу оңай болды. Олардың үйлерінде қонақта болып, отбасымен танысып, дәстүрлі ән орындадық, - дейді ол.
Кейін саяхатын жалғастырып, XI ғасырдағы діни ескерткіш Айша Бибиге қарай бет алған. Ол жақта Эйнджел өзі сияқты Швейцариядан, Ресейден келген туристерді кезіктірген.
Көлікпен жол-жөнекей өтіп бара жатып жабайы иттерді, сиырларды және жылқыларды жиі байқауға болады. Алайда менің елімде кейбір ауыл тұрғындары жылқыларды ермек үшін ұстайды, бірақ оларды күнделікті өмірде көре алмайсыз. Сондықтан мұнда жылқыларды жиі көрудің өзі мен үшін әдеттен тыс дүние болды, - деді турист.
Тараздан кейін Шымкент қаласына бет бұрған.
Қалада 3 жақсы жігітті кезіктірдім. Олардың бірі мені үйіне түнеуге шақырды.
Оның үйінен кеңестік үлкен металл есіктерді байқадым. Шымкенттік маған келесі күні қалаған уақытта есікті жауып кетуім үшін кілтін тастап кетті. Кейбір адамдардың мұндай әрекеттеріне қалай таңғалмайсың?! Міне осылайша жаңа досым өзі әлі толық танымайтын адамға сеніп, бағалы заттарын тастап, жұмысына кетті, - деп айтты ол шымкенттік жайында.
Осылайша, Шымкентті аралап, кейін Темірланға жол тартқан.
Ертеңіне телефоныма нөмір алу үшін сыртқа шықтым, ауа температура +41 градусты көрсетіп тұрды. Қаланы аралап, «Даңқ» мемориалына бардым. Кейін Темірлан арқылы 26 және 19 жастағы Аслан мен Әлихан есімді бауырлармен Түркістанға жетіп алдым, - дейді ол.
Көлікте көрген жерлерін қағаз бетіне түсіре бастағанын айта кетті.
Сонымен қатар, Эйнджел түркістандық бауырлардың үйінде болғанында бұрын-соңды Қырғызстан мен Қазақстанға дейін көрмеген ағаш платформаларда ұйықтағанын айтты.
Ағаш платформаны оңтүстіктегілер сәкі деп атайды.
Үйде үлкен бөлмелер көп болғанымен, жиһаздар аз болды. Түрлі түсті әдемі кілемдер көздің жауын алды. Ал кешкі ас мәзіріндегі салаттар менің елімдегіден еш айырмашылығы болмады, - дейді ол түркістандықтардың үйі туралы.
Ертеңіне бірден Қожа Ахмет Яссауи кесенесіне барғанын айтты.
Келесі күні кесенеге бардық. Аслан мен Әлиханның айтуларынша, ол Қазақстандағы ең ескі және үлкен ғимараттың бірі екен. Оның үстіне ішінде киіз үй шатыры бар мұндай керемет мұражайды бұрын-соңды көрген емеспін. Сондай-ақ кесене маңындағы музейде тек Президентке арналған қабат та бар екен, - деп атап өтті жас саяхатшы Түркістандағы сапары жайында.Түркістан сапарынан кейін екі көлік арқылы Сауран ауылына жетіп алған.
2 жас жігіт мені Сауран ауылы маңында қалдырды. Сондай-ақ жүргізуші ауылдан 5 шақырым жерде Ескі Сауран қалашығы бар екенін айтты. Автомагистральдан 2 шақырымдай жол жүріп, 750-ге жуық тұрғына бар шағын ауылға жеттім. Ауылдың аты – Сауран. Ауа температурасы өте ыстық болды. Жол бойында көлік тоқтап, ауылға дейін ала кетті. Көлікте жас жігіт Ұлықбек пен анасы Қаракөз болды. Бұл мен кезіктірген ауыл тұрғындары қаладан бүкендеріне тауар алып келе жатқан еді. Дүкендеріне жеткен соң мен де көліктен заттарды түсіруге көмектестім. Кейін олар әлденіп алу үшін үйлеріне алып барды. Үйде ағылшын тілін білетін қыздары болды. Олармен танысып, түскі ас іштік, - деді турист Эйнджел Сауран ауылында өткізген уақыты туралы.
Оның айтуынша, кейін жаңа таныстары Ұлықбек, Нұрлыбек және ағылшын тілінде сөйлейтін қарындастарымен берге Ескі Сауран қорғанына барған. Ескі қалашықта археологиялық қазба жүргізіліп жатқанын, жүздеген сүйек пен қыштан жасалған көне заттар байқағанын айтты.
Қалашық өте үлкен, әрі өзінше әдемі болды. Кейін мен сурет салуға қалдым. Өзімнен бөлек велосипедпен жүрген Испания мен Швейцариядан келген екі саяхатшыны кездестірдім. Бір-бірімізбен саяхат туралы оқиғалармен және кеңестермен алмастық, - дейді шетелдік.
Ескі қорғанда қаланың кейбір қабырғаларын қайта қалпына келтіру үшін кірпіш қалап жатқан адамдар болған.
Эйнджел сөз арасында Азия құрлығында алғаш рет түйені көргенін айтты.
Шілденің 17-сінде Қызылордаға автобуспен бардым. Автобуста ағылшын тілінде жақсы сөйлейтін екі қызбен таныстым. Қызылорда облысындағы Аралда да болып қайттым.
Шаң, жасыл-сары шөп, құрғақтық, өзендер, батпақтар, аттар, түйелер, санаулы ғана ағаш, тұман, ыстық, жаңбыр, торнадо, дауыл, тыныштық, жүк көліктері, ауылдар, автомобильдер, дөңгелектер, бөтелкелер, электр сымдары, аялдамада тоқтаған автобустардың дауысы, жанармай құю станциялары, бәрі маған шексіз болып көрінді, - дейді ол.
«Қазақстанда автостоппен жүру оңай болды»
Қазақстанда автостоппен жүру оңай болды. Себебі бәрі мені ақша талап етпей, тегін алып жүрді. Жергілікті халық саяхатшыларға, туристерге қолдауды жақсы көрсететінін айта кеткен жөн, - дейді ол қазақстандықтар туралы.
Оның айтуынша, кейін жүк көлігі арқылы Ақтөбеге жол тартқан.
Түнді Ақтөбеден 16 шақырым жерде орналасқан көпірде өткіздім. Келесі күні, 19 шілдеде Ақтөбе қаласында болдым. Қалаға жете салып, сурет салуға кірістім. Әйтсе де барлығы өзін «мұсылманмын» деп айтқандарымен, осы күні бірінші рет намаз оқыған ер адамды көрдім, - деп атап өтті Эйнджел Байона.
Ақтөбеде де қайырымды, қонақжай қала тұрғындарымен танысып, бірінің үйінде қонақ болған.
Қалада Борис есімді жігітпен таныстым. Ол мені көшеде гитара ойнайтын 21 жастағы досы Владпен таныстырды. Кейін Владтың үйіне қонаққа бардым. Үйде жары Диана әйел ретінде үйдің барлық жұмысын жалғыз өзі істегенін көрдім. Бұл менің көңілімі қынжылтты. Дегенмен мұнда бұл қалыпты жағдай, мәдениеті солай екенін кейін ұқтым, - дейді ол.
Жас саяхатшы Ақтөбедегі тарихи музейінде аралаған. Музейде жұмыс істейтін апайлармен google аудармашысы арқылы әңгімелесіп, музей тарихымен таныстырған.
Қалада көркемөнер музейі демалысқа жабылған екен. Одан бөлек, шаһарда некелесіп жатқан жастарды көрдім, кеңестік ұшақ пен тікұшақ саябағында болып, өз көзіммен көрген дүниелерді суретке салдым. Кейін саяхатым ары қарай жалғастырдым. Кеш батқанда Прогресс ауылына тоқтап, шатырымды орналастырдым. Бұл менің осы турымдағы шатырда түнеген үшінші күнім болды. Себебі жол бойы танысқан адамдар мені өз үйлеріне түнеуге шақырып отырды. Осылайша мен олардың мәдениеті жайында көп ақпарат біле алдым, - деп атап өтті Эйнджел.
Ол Орал қаласына бара жатқанында көлік жүргізушімен әңгімелесіп, біраз мәлімет алғанын сөз етті. Әңгіме барысында Оралда қыста -40 градус аяз болып, 3-4 метр, кейде тіпті 5 метрге дейін қар түсетінін білген. Одан бөлек, Ақтөбе сөзіндегі ақ - «white», төбе - «mountain» деген мағынаны білдіретінін білгенін айтты.
Келесі күні қалада қыдырып, сурет салып болған соң, Самара бағытына қарай жол тарттым. 980 шақырымды автостоппен бағындырып, Мәскеуге жеттім. Бірақ бұл енді басқа әңгіме, - дейді ол Қазақстандағы соңғы күні туралы.
Қазақстандағы туризм жайлы
Сапар барысында туристерді көп кездестірмедім. Тек қана 2 швейцар, бір француз, италиялық, испаниялық бірнеше туристі және ресейліктерді кездестірдім, - деді Эйнджел.
Турист Қазақстандағы мешіттерге не себепті кіруге ыңғайсызданғанын айтты.
Мен қарапайым турист ретінде үйді, күнделікті өмірді және адамдардың пікірін көріп, біле алдым. Ерекше саяхат арқасында қол жеткізе бермейтін көп дүниелерді ішінен көру мүмкіндігі туды. Негізі мешіттер мен діни ғимараттарды көргенімде сапар әсерлірек болушы еді. Алайда мен діншіл болмағандықтан және ешкімге қолайсыздық тудырмас үшін діни ғимараттарға кіруге ыңғайсыздандым. Тіпті сурет салуды құптамайтын кейбір діни ұйымдардың да өз мәдениеті бар. Осы себептен маған ыңғайсыз болды, - деп атап өтті ол.
«Қазақстанға баруға кеңес беремін»
Алғашында бұл ел туралы білетін ешқандай ақпаратым, мәліметім болмады. Сондықтан мен өзіме жаңа мемлекетті тосын сый ретінде ашқым келді. Жолымда кездескен адамның бәрі өте жақсы, сабырлы, сыпайы болды және олар бейтаныс адамға көмектерін аямады. Барған жерімнің бәрінде өзімді қауіпсіз сезіндім. Себебі бәрі өте қамқор, көңілді болды. Дегенмен, бір минус болды. Ол – тіл. Тілді білу деңгейіміз жеткіліксіз болғандықтан, бір-бірімізді түсінісу қиындау болды, - дейді ол қазақстандықтар туралы.
Сондай-ақ Эйнджел «Туристерге Қазақстанға баруға кеңес бересің бе?» деген сұраққа былай жауап берді.
Қазақстанға қарапайым туристерге қарағанда саяхатшыларға баруға кеңес берер едім. Дегенмен мен ел астанасын көре алмадым. Интернеттен көрген әдемі жерлерін көру үшін біршама уақыт пен мыңдаған шақырымды бағындыру керек болды. Бұл бәріне бірдей орындала салатын арман емес. Оның үстіне бұрын тек еуропалық астаналарды көрген адам үшін бұл саяхат, жол өте баяу және іш пыстырарлықтай болуы мүмкін еді.
Дегенмен мен сияқты, яғни мәдениетпен, ландшафтпен және адамдардың тарихын тыңдап, рахаттанатын адам үшін бәрі әсерлі, тамаша болуы мүмкін, - деді ол.
Автостоп. Қанша қаражат жұмсалды?
Мен тамаққа көп уақыт бөлмедім. Бұл көп турист үшін маңызды болуы мүмкін, дегенмен мен үшін емес. Оның үстіне қалтамда соншалықты қаражат та көп болмады. Сондықтан ресторандардан тек шақырту бойынша ғана тамақтандым, - деп айтты жас турист.
Оның сөзінше, ас мәзірінде айырмашылықтар болған. Алайда кейде супермаркеттерде тағамдардың ұқсастығын көріп таңғалғанын жасырмады.
Менің есебім бойынша 2 айда 500 еуро жұмсадым. Оның 200-і Қырғызстанға ұшаққа билетке кетті, тағы 200 еуро тамақ пен музейлерге. Ал қалған 100 еуроны Латвиядан Барселонаға жету үшін билетке жұмсадым. Ал Қазақстанда болған екі аптада сол қаражаттың шамамен 50 еуросын ғана жұмсадым, - дейді Эйнджел Байона шығыны туралы.
Турист супермаркеттердің өз елімен салыстырғанда мүлдем басқаша болғанын айтты.
Тамақтар айтарлықтай дәмді болды. Маған жылқы сүті, яғни қымыз ұнады, - дейді ол.
Автостоп. Туристерге туристен 6 кеңес
1. Бәрі көмектескенді ұнады. Жалпы бұл адамдардың, біздің табиғатымызда бар дүние. Біз көмектесе білуді үйренуіміз қажет. Сондай-ақ одан біз өзімізді жаман сезінбеуіміз қажет. Жай ғана айналаңыз бен адамдарға мейірімділікпен қараңыз.
2. Сабырлы болыңыз. Пейзаждан ләззат алыңыз және тоқтамай кеткен адамдарға ашуланбаңыз. Себебі олардың қорқуға құқығы бар екенін түсініңіз.
3. Өзіңізбен бірге көп зат алмаңыз, бірнеше киім алыңыз, бастысы салмағы ауыр болмай, алған киімдеріңіз жылу берсе жеткілікті.
4. Өз мүмкіндігіңе, шамаңа сәйкес жауапты, ұйымшыл бол. Кей адамдарға тек ұйқы үшін қауіпсіз жер жеткілікті болып, бұзылған тамақты жей салуы мүмкін. Басқалары мен сияқты шатырда түнеп, денсаулығы үшін дәмді тамақты таңдауы мүмкін. Кейбіреулер өздерін сенімді, жайлы сезінуі үшін жаяу саяхаттамай, қоғамдық көлікті таңдауы мүмкін.
5. Маңызды бірнеше шаруаны ғана жоспарлаңыз. Осылайша, сіз жоспарды орындайсыз. Оның үстіне жоспарыңыз тым көп болса, уақытыңыз жетпегені үшін өзіңізді кәнілі сезінуіңіз мүмкін.
6. Байланыста болу. Ең дұрысы телефонсыз саяхат жасау. Дегенмен бүгінгі таңда телефонмен саяхаттаудың пайдасы өте көп – аудармашы, карта, жарық, музыка, фотоаппарат, жедел жәрдем және байланыс құралы, электронды дәптер және төлем құралы. Осының бәрін бір ғана смартфон атқара алады.
Сөз соңында саяхаттау арқылы тілді үйреніп, адамдармен танысып, мәдениет, тамақ туралы білім алуға, сондай-ақ саяхат дүниетанымды өзгертеді. Сондықтан саяхаттаңыздар, әлемді басқа қырынан тануға мүмкіндік алыңыздар дегіміз келеді.
