Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. Мәжіліс депутат Аманжан Жамалов 2022 жылға арналған зейнетақы жинақтарын пайдаланудың шекті көлемін қайта есептеуді ұсынды.
Депутат сауалын Үкімет басшысы Асқар Маминге жолдады.
Бүгінгі таңда 600 мыңнан астам адам жинақталған зейнетақы қаражатын тұрмыстық жағдайын жақсартуға және жалпы сомасы 2 триллион теңгеге емделуге пайдалануға мүмкіндік алды. 2021 жылғы 3 желтоқсанда БЖЗҚ өзінің ресми сайтында 2022 жылға арналған зейнетақы жинақтарының ең төменгі жеткіліктілігінің шекті мәндерін жариялады. Нәтижесінде жаңа ұлғайтылған шектерге сәйкес, зейнетақы жинақтарын пайдалануға мүмкіндігі бар салымшылар саны 600-ден 150 мың адамға дейін, яғни 4 есеге азаяды, - деп айтты депутат.
Жамалов атағандай, шекті соманың өсуі қоғам арасында үлкен әлеуметтік наразылық тудырды. Бұл мәселені шешуге Мемлекет басшысы араласып, Үкіметке бұрынғы жеткіліктілік шегін қалдыруды 2022 жылдың 1 сәуіріне дейін ұзартуды тапсырды.
Біріншіден, 2021 жылғы 6 қаңтардағы өзгерістер мен толықтырулар енгізілген зейнетақы жинақтарының ең төменгі жеткіліктілігінің шекті мәнін айқындау әдістемесі «Зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Заңның нормаларына сәйкес келмейді. Сонымен, Заңның 1-бабының 15-1) тармақшасына сәйкес ай сайынғы зейнетақымен қамтамасыз ету үшін қажетті зейнетақы жинақтарының ең төменгі мөлшері ең төменгі зейнетақы мөлшерінен төмен емес жеткіліктіліктің шегі. Дегенмен әдістемеде ең төменгі жалақы көрсеткіші (60 000 теңге) қолданылады, - деп айтты Аманжан Жамалов.
Оның айтуынша, әдістемеде 46 302 теңге ең төменгі зейнетақы көрсеткішінің орнына шекті мәндерді ең төменгі жалақы мөлшерімен байланыстыратын әдістемелік қате жіберілді, бұл ең төменгі шекті деңгейлердің 64%-дан 83%-ға дейін ұлғаюына әкеп соқтырды. Мәселен, 20 жастағы адам үшін шекті көрсеткіш 1,7 миллион теңгеден 3,1 миллион теңгеге, 59-62 жас аралығындағы адамдар үшін 5,5 миллион теңгеден 9,1 миллион теңгеге дейін көтеріледі.
Заңда белгіленген ең төменгі зейнетақы көрсеткішін (46 302 теңге) есептеулерде пайдаланған кезде, 2021 жылмен салыстырғанда жеткіліктілік шекті деңгейлері небәрі 9%-ға артады.
Екіншіден, БЖЗҚ-да жеткіліктіліктің ең төменгі шектерін есептеу кезінде мүдделер қақтығысы бар. БЖЗҚ зейнетақы активтерін ұстаушы ретінде халықтың өз жинақтарын алып қоюына мүдделі емес. Сондықтан ең төменгі жеткіліктілік шектерін есептеуді БЖЗҚ өкілеттіктеріне енгізуге болмайды. Мұнымен әлеуметтік қамсыздандыру саясатын жүзеге асыруға жауапты Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі айналысуы керек. Ал БЖЗҚ тек операторлық функцияларды – зейнетақы шоттарын жүргізу, зейнетақы жарналарын есепке алу, жинақтаушы зейнетақы төлеуді ғана орындай алады. Бұл саладағы саясатты кейбір акционерлік қоғам емес, Үкімет пен министрлік ғана белгілей алады. Үшіншіден, жариялау шарттары бұзылды. «Зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Заңға сәйкес, зейнетақы жинақтарының ең төменгі жеткіліктілігінің шекті мәндері 3 желтоқсаннан емес, 2021 жылдың 1 желтоқсанынан кешіктірілмей жариялануы тиіс болатын. БЖЗҚ-ның интернет-ресурсында ғана емес, баспа басылымдарында да, - деп айтты Мәжіліс депутаты өз сауалында.
Сонымен қатар сөзінше, 1 қыркүйекте өз Жолдауында Мемлекет басшысы зейнетақы жинақтарының бір бөлігін «Отбасы банкіндегі» депозитке аударуға рұқсат берді.
Бірақ тиісті түзетулер 2021 жылдың 10 желтоқсанында ғана қабылданды. Сонымен бірге ақпараттық жүйелер мен өтінімдерді қабылдау платформалары әлі пысықталуда. Бұл Президенттің тапсырмасын елемеумен бірдей. Тағы да тосын сыйлар болды. Ешқандай себепсіз зейнетақы жинақтарын нысаналы мақсаты бойынша пайдалану мерзімі 2 есеге қысқартылды: 45-тен 20 жұмыс күніне дейін, - деді депутат Жамалов.
Депутаттар жоғарыда айтылған мәселелер негізінде өз ұсыныстарын жеткізді:
1) жеткiлiктiлiк шектерiн есептеу кезiнде ең төменгi жалақының көрсеткiшiн пайдаланудан бас тартуға;
2) зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңнамаға сәйкес ең төмен зейнетақының мөлшерін пайдалана отырып, 2022 жылға арналған ең төменгі жеткіліктіліктің шекті мәндерін қайта есептеуді;
3) уәкiлеттi орган ретiнде Қазақстан Республикасының ЕХӘҚМ жеткiлiктi деңгейлерiн есептеу жөнiндегi өкiлеттiктердi шоғырландырады;
4) биылдың соңына дейін Мемлекет басшысының зейнетақы жинақтарын «Отбасы банкіндегі» депозитке аудару мүмкіндігі туралы тапсырмасын орындасын және зейнетақы жинақтарын пайдалану мерзімін 45 күннен 20 күнге дейін қысқарту туралы түсіндірме берсін;
5) қызметтік тексеру жүргізіп, зейнетақы жинақтарының ең төменгі жеткіліктілігінің шекті мәнін анықтау әдістемесін әзірлеуге жауапты тұлғаларды жазалау.
