Қазақ мемлекетінің егемендігі туралы декларация қабылданып, еліміздің еркіндік жолындағы аса маңызды жүйеленген саяси-құқықтық қадамы жасалды.Бұл атаулы күнді биыл барша қазақстандықтар тойлады, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі.
Мерекені қарсы алуда әлемнің түкпір-түкпірінде жүрген қазақстан азаматтары да қағыс қалған жоқ. Біреулері күмбірлете күй шырқаса, енді біреулері көкбайрағымызды ғимараттарға ілді. Ұлттық мереке қарсаңында Ұлттық ұланның 3656 әскери бөлім командирі полковник Бастер Дмитрий Анатольевичпен сұхбаттасқан едік.
– Ұлттық мерекені Ұлттық ұланымыз қалай қарсы алды?
– Биыл 13 жылдан соң 25-қазан Республика күні ретінде қайта бекітілді. Республика күніне Ұлттық мереке мәртебесі берілді. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 29 қыркүйек күні тиісті заңға қол қойды.
Республика күні – еліміздің тәуелсіздік жариялауына негіз болған айтулы күн. Дәл осы күні 25-қазанда қазақ елі декларация жариялап, мемлекеттің тәуелсіздігін айқындады. Бұл – қазақ тәуелсіз мемлекет ретінде танылған алғашқы оқиға. Тәуелсіздігіміздің кірпішін қалап берген бұл күнді мереке етіп өткізу қазақ халқының қуанышы деп білемін.
Бұл дата тарихи бағасын әлдеқашан алып қойған. Тек бүгінгі қоғамнан өз орнын таппап еді. Алайда осы жылдан бастап қайта түлеп, жаңғырып, ұлтымызды ұлықтайтын мерекеге айналғаны көңіл қуантады. Егеменді ел болуымыздың алғашқы құжаты осы күні қабылданғанын білесіздер. Ол құр сөз емес, нақты факт. Сол себепті тарихи оқиға болған күн мемлекеттік деңгейде тойланғаны өте маңызды. Азаттық алуға жасалған алғашқы қадамның жеңісі, менің ойымша, осы күнмен тұспа-тұс келеді.
Республика күнінің мемлекеттік деңгейде, елімізде тұратын барша ұлт пен ұлысқа ортақ мереке ретінде тойлануы – халқымыздың бойына қуат, жүзіне қуаныш сыйлаған оң шешім. Әуелі, қоғамның патриоттық сезімін арттыруға сеп болары анық. Әсіресе, елімізге қарата айтылып жатқан негізсіз пікірлер бар кезде осы датаның зор құрметпен аталып өтуі айырықша маңызға ие деп санаймын. Сол үшін бұл күнді Тәуелсіздік күнінен әсте кем етіп және бір күндік іс-шаралармен атап өту қате. Рухани құндылығымызды, қазақы қайсар рухымызды, бай тарихымызды, бабадан қалған даланың мұрагері ретінде алты алашты әлемге таныту арқылы осы тарихи датаның біз үшін қасиеттілігін аша білуіміз, көрсете алуымыз қажет. Сол себепті бұл күннің қажеттілігі мемлекетіміз үшін зор деп санаймын.
– Осындай ұлттық және мемлекеттік мерекелеріміздің бәрінде сарбаздарымыз қатысуға мүмкіндік бар ма, әскерилер арасында өздеріңіз атап өтесіздер ме?
– Әскери бөлімде Ұлттық ұлан Бас қолбасшысының өкімі негізінде, Республика күнін кеңінен жалпыхалықтық мерекелеу бойынша толыққанды жұмысты ұйымдастыру және тәсілдердің бірлігін қамтамасыз ету мақсатында, бірқатар іс-шаралар өтті. Атап айтпасақ, ерекше көзге түскен әскери қызметшілерді, әскер ардагерлерін және өзара ықпалдастық органдар өкілдерін марапаттай отырып, салтанатты іс-шаралар, Ұлттық ұланның жеке құрамымен ақпараттандыру және тәрбие жұмыстарын жүргізудің желілік кестесіне сәйкес жергілікті мемлекеттік билік органдарының, әкімдіктердің ішкі саясат басқармалары мен бөлімдерінің басшыларын, депутаттарды, партия өкілдерін, Қазақстан халқы ассамблеясы мен жұртшылықты шақырып «Отанымыз – бір, мемлекеттік – бір, халықымыз – бір, сондықтан әркашанміз болайық!» атты дәрістер, ақпараттық-тәрбие жұмысы бөлмелерінде, қарауыл үй-жайларында, әскери бөлімнің кітапханасы мен клубында Республика күнін мерекелеу бойынша материалдармен (фотосуреттер, альбомдар, буклеттер, тақырыптық папкалар және т.б.) көрнекі ресімделіп, әскери бөлімдегі бөлімшелері арасында осы мерекеге орайластырылған салтанатты іс-шарада конкурс жеңімпаздарын көтермелеп, Республика күніне арналған үздік қабырға газетіне конкурс өтті. «Қыран елім – Қазақстаным!» патриоттық акциясы жалпыұлттық біріктіруші іс-шараға патриотизм мен отанға деген сүйіспеншілікті көпшілік алдында білдіру бойынша Мемлекеттік туды көтерудің, Мемлекеттік гимнді жаппай орындаудың, бейне құттықтаулар мен патриоттық шығармаларды декларациялаудың салтанатты рәсімінің іс-шаралары арқылы акцияға белсенді қатысып ұйымдастырылды.
Осы іс-шараларға «Жас бүркіт» спорттық әскери-патриоттық клубтары мен сыныптарының тәрбиеленушілерін тарту, өскелең ұрпақты әскери-патриоттық тәрбиелеу мақсатында әскери қоғамдық ұйымдардың төрағаларын, әскер ардагерлерің, жауынгерлік іс-қимылдарға қатысушыларды және әскери бөлімнің әскери қызметшілерін (неғұрлым беделді спикерлер мен жауынгерлік қызметтің үздіктері қатарынан) тартылып, білім беру жүйесінде (барлық негізгі деңгейлерде) «Патриотизм сабақтарын» өткіздік.
Осы орайда ҚР Мәдениет және спорт министрлігі Геральдикалық зерттеулер орталығымен бірлесе өткізген 25 қазан Республика күніне орай, «АЙБЫНДЫ ЕЛІМ ҰРАНЫМ!» патриоттық- танымдық кешін ерекше атап өткім келеді.
Бұл кешке Геральдикалық зерттеулер орталығының директоры Асылбек Байжұма, Ұлттық ұланының 3656 әскери бөлімі қолбасшылары мен сарбаздары, ҚР Ұлттық академиялық кітапханасы мамандары және «Гүлзар Ғабдрахман эстрада» мектебі өнерпаздары қатысты. «Гүлзар Ғабдрахман эстрада» мектебі ұстаздары мен шәкірттерінің орындауында отан, туған жер туралы отансүйгіштік рух беретін әндер шырқалып, ұлт болмысы күмбірлеген күй тартылды. Сонымен қатар, ҚР Ұлттық академиялық кітапханасы әзірлеген елдік сана мен егемендік тарихынан сыр шертетін кітап көрмесін кеш көркін аша түсті.
Отан қорғаушы сарбаздар арасында Республика күніннің мән-мағынасын түсіндіру, ұлттық рухты ояту, мемлекеттік рәміздердің қадір-қасиетін ұғындырып, патриоттық сезім, ұлттық мақтаныш, отансүйгіштік сананы дәріптеуде бізге көмек көрсеткен барша азаматтарға алғысым шексіз!
– Елімізге төнген кез-келген қауып-қатердің алдын алуда отан қорғаушыларымыздың дайындығы қалай?
– Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының алдында тұрған міндеттерді табысты орындау шешуші дәрежеде Отанға жанқиярлықпен берілгендікке, оның қауіпсіздігі үшін жеке жауапкершілікті, әскерлердің әрбір әскери қызметшісінің психологиялық төзімділігін, моральдық және қызметтік-жауынгерлік шеберлігін ұғынуға байланысты.
Ұлттық Ұлан қатарындағы қызмет ел азаматтары үшін нағыз патриотизм, достық, батырлық пен батылдық мектебі болуға тиіс, ал Ұлттық ұлан жауынгерлерінің айрықша белгілері: қырағылық, адалдық, табандылық пен батылдық болуға тиіс.
– Әскерге дайындықпен бірге мол тәжірибеден бөлек ішкі рухтың мықтылығы да қажет. Әсіресе ұлттық рух. Бұл бағытта сарбаздарымызға қандай тәрбие жұмыстары жүргізіліп жатыр?
– Ұлттық ұланның әскери қызметшілерін тәрбиелеу-Қазақстан Республикасының азаматтарын тәрбиелеудің ажырамас, құрамдас бөлігі және жауынгер тұлғасын: азамат, патриот және кәсіпқой ретінде дамытудың, жеке құрамның Отанды қорғау және мемлекеттің ішкі қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі жүктелген міндеттерді орындауға моральдық-психологиялық дайындығын қалыптастырудың көпжақты және мақсатты процесін білдіреді.
Ұлттық ұлан қатарында әскери борышын мақтанышпен орындайтын әскери қызметшілерде қажетті моральдық-адамгершілік, әскери және жауынгерлік қасиеттерді тәрбиелеу; құқықтық тәртіп жауынгерінің бейнесін қалыптастыру, оның айрықша белгілері қырағылық, Сатылмаушылық, батылдық және батылдық болуы керек.
Әскери қызметшілерде жоғары адамгершілік, моральдық-психологиялық және жауынгерлік қасиеттерді, азаматтарды, қоғамды және мемлекетті құқыққа қарсы қол сұғушылықтардан қорғау мүддесінде табанды іс-қимылдар мен жанқиярлыққа тұрақты дайындықты қолдау маңызды.
Әскери қызметшілерді жүктелген міндеттерді, лауазымдық және арнаулы міндеттерді адал және кәсіби орындауға ынталандыру, ұжымда тәртіп пен салауатты әлеуметтік қатынастарды сақтау парызымыз.
– Өзіңіз басқарып отырған 3656 әскери бөлімі туралы айтып өтсеңіз?
– Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының авиациясы қоғамдық тәртіпті қорғаудағы тиімділігі жоғары құралы, ішкі істер органдарының күштері мен жабдықтарын қысқа мерзім ішінде және алыс қашықтыққа жеткізуге мүмкіндік береді.
Авиациялық бөлім (3553 «Е» ә/б) – КСРО ІІМ ІӘ жеке орналасқан авиабуыны Казақ КСР министрлер кабинетінің және КСРО ІІМ-нің 1987 жылғы 4 сәуірдегі бұйрығы негізінде Алматы қаласында құрылды.
Алматылық авиабөлімнің экипажы негізгі көліктік міндеттерінен басқа Тәжікстандағы, Оштағы, Степанакерттегі, Спитактағы, Чернобыльдегі, Бакудағы, Сухумидегі, Сумгаиттегі, Таулы Карабахтағы жауынгерлік және аранайы операцияларға, Қызылорда облысының Шиелі елді мекенінде кепілге алынғандарды босатуға және бұрынғы Кеңес Одағының басқа да дағдарыс аймақтарында міндеттерді орындауға қатысты.
ІІМ ІӘ авиациясының «шиеленіс нүктесінде» қатысқан қайғылы оқиға 1991 жылғы 20 қарашада болды, Таулы Карабахта бітімгерлік миссияны орындау кезінде құрамында тікұшақ командирі майор Котов В.В., ұшқыш-штурман лейтенант Яловенко Д.Б. және аға борт техник капитан Долгов Г.В. болған Алматылық обаз Ми-8 тікұшағының экипажы атып түсірілген. Экипаж және халықаралық бақылаушы болып табылатын 22 жолаушы қайтыс болды. Қайтыс болған ұшқыштар Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 1993 жылғы 31 желтоқсандағы №648 ж/қ бұйрығымен 3656 әскери бөлімінің тізіміне мәңгілікке енгізілді.
Экстремалды жағдайда танытқан ерлігі мен батылдығы үшін құрамында тікұшақ командирі майцор Котов В.В., ұшқыш-штурман лейтенант Яловенко Д.Б. және аға борт техник капитан Долгов Г.В. болған ІІМ ІӘ Алматылық обаз Ми-8 тікұшағының экипажы қайтыс болғаннан кейін «Жеке ерлігі үшін» медалімен марапатталды.
Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 1993 жылғы 31 желтоқсандағы №648 ж/қ бұйрығымен қаза тапқан ұшқыштар 3656 әскери бөлімінің мәңгілік тізіміне енгізілді.
Қазақстан Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан Республикасының министрлер кабинетінің 1992 жылғы 25 ақпандағы қаулысымен 3553 «Е» әскери бөлімінің базасында Алматы облысының Боралдай әуеайлағында орналасқан ҚР ІІМ ІӘ арнайы мақсаттағы жеке авиациялық эскадрильясы – 3656 әскери бөлімі құрылды.
Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 1993 жылғы 19 маусымдағы №068 бұйрығымен авиабөлімнің құрылған күні 14 мамыр деп белгіленді.
Бастапқыда ІӘ қару-жарағында қызмет көрсетілуі қарапайым және пайдалануда сенімді кеңестік үкімет кезінде жасалған көліктік-жауынгерлік Ми-8 тікұшақтары және Ан-26, Ан-30 және Як-40 көліктік ұшақтары болған. Олардың бір бөлігі әскери авиацияның авиациялық бөлімдерінен келген ұшқыштар құрамын бастапқы және қайта оқытатын әуе кемелері ретінде қолданылып келеді.
2012 жылы авиациялық паркті және бастапқы ресурстары аяқталған Ан-30 и Як-40 көліктік ұшақтарын кезең-кезеңімен ауыстыра отырып, ҚР ІІМ ІӘ авиациясын реформалау басталды. 2013 жылы Украинаның Харьков мемлекеттік авиациялық кәсіпорны шығарған Ан-74ТК-200 көліктік ұшағы және Ресейдің Улан-Удэ авиациялық зауытында жасалған Ми-171Е тікұшағы, 2015 жылы екінші Ми-171Е тікұшағы қару-жараққа алынды. 2018 жылдың соңында авиабөлімнің қару-жарағына ең үздік кеңестік көліктік ұшақтардың бірі болып табылатын Ан-12 ұшағына ұқсас ҚХР-дің Шанси зауытында жасалған Y-8F200W көліктік ұшағы енгізілді.
Авиацияны 2025 жылға дейін дамыту жоспарына сәйкес Ү-8 типіндегі ұшақтардың жаңа үлгілерінің 9 бірлігін және Ми-171 тікұшағын жеткізу жоспарланып отыр.
Ұлттық ұланның жеделдігін және жауынгерлік әзірлігін арттыру мақсатында 2018 жылдың маусым айында Алматы және Боралдай әуеайлақтарынан Астана қаласының жаңа әуеайлағына 3656 әскери бөлімін көшіру сәтті жүргізілді.
Қазақстанның тәуелсіздігі кезеңінде авиациялық бөлімнің ұшқыштары құқық тәртібін қорғауда кемінде 9 мың сағат ұшулар жасады. 40 мыңнан астам адам және 5 000 мың тонна жүк тасымалданды. Тәжік-ауған шекарасына казақстандық жиынтық бітімгершілік батальонды жеткізуге қатысты. Жаңаөзен, Ақтөбе және Ақтау қалаларындағы арнайы және терроризмге қарсы операцияларға жұмылдырылды. Бұл үшін көбі Қазақстан Республикасының және Достастық мемлекеттерінің ведомстволық және мемлекеттік наградаларымен марапатталды.
«Мак», «Көкнәр», «Канал», «Қызыл бархан», «Қарасора» және басқа да арнайы операциялардың өткізілуі кезінде авиацияның көмегімен 500 тоннадан астам құрамында есірткі бар өсімдіктер анықталды. Құқықтық тәртіпті бұзушы 47 адам және 5 бірлік автотехника ұсталып 12 атыс қаруы алынды. ҰҰ «Б» және ҰҚК «А» қызметінің арнайы мақсатты бөліністері өткізген арнайы және терроризмге қарсы операциялар шеңберінде 100-ден астам ұшулар, оның ішінде қылмыскерлерді эвакуациялау бойынша жақын және алыс шетелге 15 ұшулар орындалды. Коронавирус пандемиясы кезінде 2020 жылы Қазақстан Республикасының 300-ден астам әскери қызметшісі және олардың отбасы мүшелері ТМД елдерінен эвакуацияланды.
Ұлттық ұланның авиациясына арналған кадрларды ҚР Қорғаныс министрлігінің ЖОО (Ақтөбе қаласындағы Кеңес Одағының екі мәрте батыры Т.Бигелдинов атындағы ҚР ҚК ӘҚК ӘИ) және РФ (Воронеж қаласындағы «проф. Жуковский және Гагарин атындағы ЖӘА» ӘҚК ӘОҒО), Краснодарлық ЖӘАУ, ӘҚК ӘОҒО Сызрань және Челябинск филиалдарында), сондай-ақ Алматы қаласындағы Азаматтық авиация академиясында дайындайды.
Жаңа авиациялық техниканың қару-жараққа кезең-кезеңімен келіп түсуімен Ұлттық ұланның авиациялық базасын қалыптастыруды аяқтау ұшқыштар және инженерлік-техникалық құрамды сапалы даярлауға, мемлекетіміз Қазақстан Республикасының бейбітшілігі мен тыныштығын қорғай отырып, қоғамдық қауіпсіздікке төніп тұрған барлық сын-қатерге жедел әрекет жасауға мүмкіндік береді.
Ұлттық ұланның дамуына әсерін тиігізетін негізгі факторлардың бірі болып, әлемнің түрлі мемлекеттеріндегі терроризммен экстремизм экспансияның күші әлсіремейтін әрекеті, техногендік, экологиялық авариялар мен апаттар болып қалып отыр.
Бұл жағдайлар әскер құрамында еліміздің қоғамдық қауіпсіздігін өз құзіреті шегінде кепілді қамтамасыз етуге қабілетті заманауи қару-жарақтар, әскери және арнайы техникалармен жарақталып, ұрысқа әзір, мобильді болуға күштейді.
Осыған байланысты мемлекеттің қолдауымен Ішкі істер министрінің және Ұлттық ұланның Бас қолбасшылығының басшылығы қызметі Қазақстан Республикасының қауіпсіздігіне ішкі қатерлерді уақытылы алдын алуға, оқшаулаңға және залалсыздандыруға бағытталған құқыққорғау органдары жүйесіндегі жоғары тиімді әскерді тұрақты әзірлікте одан әрі дамыту бойынша бойынша барлық шарларды жүзеге асыруда.
Осылайша, өткізілетін іс-шаралар әскердің жаңа сапалық жағдайға өтуін қамтамасыз етті, ол мемлекеттің ішкі қауіпсіздігіне қауіп тудырғанда жедел әрекет етуге, қалыпты жағдайларда, сондай-ақ еліміздің кез келген өңірлерінде жағдай кенеттен асқынған кезде құқықтық қорғау және терроризмге қарсы сипаттағы міндеттерді шешуге мүмкіндік береді.
Мол ақпаратыңыз үшін рахмет! Елміз аман, жұртымыз тыныш болсын!
