Қазақстанның автокөлік өнеркәсібі өнеркәсіптік дамудың көзге түсетін секторларының біріне айналып келеді. Соңғы жылдары бұл салада елеулі құрылымдық өзгерістер жүріп жатыр. Еліміз ірі торапты жинаудан дәйекті түрде дәнекерлеу, бояу және толық циклді логистика сияқты күрделі өндірістік процестерге біртіндеп ауысып келеді. Алматының индустриялық аймағына ұйымдастырылған баспасөз туры барысында BAQ.KZ тілшісіне заманауи автомобиль өндіру ісінің қалай ұйымдастырылғаны және кәсіпорындардың өздеріне қандай міндеттер қойып отырғаны көрсетілді.
Журналистерге көрсетілген нысандардың бірі – 2025 жылдың қыркүйегінде іске қосылған толық циклді, мультибрендті Astana Motors Manufacturing Kazakhstan (AMMKZ) зауыты болды. Кәсіпорын Алматының индустриялық аймағында орналасқан және Astana Motors компаниясының еншілес құрылымы ретінде құрылған. Мұнда Қытайдың үш автокөлік бренді – Chery, GWM (оның ішінде Haval және Tank) және Changan көліктері шығарылады.
Зауыт өкілдерінің айтуынша, мұндай шешім өндірістік желілерді әр брендтің технологиялық талаптарына бейімдеуге мүмкіндік беретінімен байланысты.
Кәсіпорында қазірдің өзінде Chery Tiggo 2 Pro, Haval Jolion және Changan CS55 Plus модельдері шығарылады. Алдағы уақытта аталған үш брендтің де модельдік қатары кеңейтілмек. Өндірістің қуаты екі ауысыммен жұмыс істеген жағдайда жылына 120 мың автомобильге дейін жетеді. Болашақта көліктердің бір бөлігі ішкі нарыққа, бір бөлігі экспортқа жіберілмек.
AMMKZ бас директорының орынбасары Илья Рубцов журналистерге мультибрендтік модельді таңдаудың логикасын түсіндірді.
Біз зауытты бастапқыда-ақ нарықтағы өзгерістерге икемді әрекет ететін алаң ретінде қарастырдық. Сондықтан бір уақытта әртүрлі модельдерді шығарып, қажет болған жағдайда желілерді қайта баптауға мүмкіндік беретін құрылым жасалды. Мұндай тәсіл ұзақ тоқтаусыз және ауқымды қайта құрусыз кең модельдік қатармен жұмыс істеуге жол ашады. Біздің жағдайда ең маңыздысы – бір брендке шоғырлану емес, технологиялық әмбебаптық, – деді ол.
Зауыт әлемнің түрлі кәсіпорындарында қолданылатын Automotive Engineering Corporation жабдықтарымен жарақтандырылған. AMMKZ-да дәнекерлеу, бояу және жинау жұмыстарында қолданылатын 54 робот жұмыс істейді. Атап айтқанда, дәнекерлеу цехында Fanuc роботтары, ал бояу бөлімінде ABB жабдықтары орнатылған, оның ішінде 20 ванналық катафорез желісі бар. Мамандардың айтуынша, бұл өндірістің негізгі кезеңдерінде дәлдік пен бірқалыптылық стандарттарын сақтауға мүмкіндік береді.
Зауыт құрылымында автоматтандырудың үлесі неліктен жоғары
Цехтарға кірген бойда бірқатар операцияның роботтарға жүктелгені бірден көзге түседі. Бұл процесті жай ғана жылдамдату талпынысы емес, әр автокөлікте бірдей нәтиже алудың тәсілі. Дәлдік аса маңызды болатын учаскелерде – дәнекерлеуде, бояуда, қорғаныш жабындарын жағуда автоматтандырылған жүйелер қол еңбегінде жиі кездесетін ауытқулардың алдын алуға мүмкіндік береді.
Роботтандырылған учаскелерді енгізу жылдамдық үшін емес, операциялардың бірдей қайталануын қамтамасыз ету үшін жасалды. Дәнекерлеу мен бояу сияқты кезеңдерде болар-болмас ауытқудың өзі соңғы сапаға әсер етеді. Мысалы, бояу цехында қабаттардың біркелкі жағылуы мен материалдардың дәл мөлшерленуі аса маңызды, ал мұны автоматты жүйелер көмегімен оңай бақылауға болады. Сонымен қатар зауытта мамандардың қатысуын талап ететін көптеген процесс сақталған. Біз қол еңбегін толықтай алмастыруды мақсат етпедік, тек міндеттерді дұрыс бөлдік, – деп түсіндірді Илья Рубцов.
Құрылымы жағынан бұл кәсіпорын өңірдегі көптеген зауыттан ерекшеленеді. Әр деңгейде дәнекерлеу және жинау цехтары орналасқан, ал олардың арасында кузовтар мен компоненттерді үлестіретін автоматтандырылған қойма жұмыс істейді. Зауыт аумағында логистикалық қоймалар, әкімшілік ғимараттар, тазарту құрылыстары және сынақ полигоны бар. Өндірістік аймақтар бір-бірімен ұзындығы 30 метрден асатын тоннель арқылы жалғанған.
Жобаның инвестиция көлемі 215 млрд теңгеден асты. Қаражаттың бір бөлігі Astana Motors компаниясының өзінен салынса, қалғаны Қазақстан Даму Банкі мен Өнеркәсіпті дамыту қорының кредиттік құралдары арқылы тартылған. Кәсіпорын мәліметінше, құрылыс жұмыстарының 90%-ын қазақстандық мамандар орындаған. Кейбір материал түрлерінде жергілікті өндірістің үлесі 100%-ға дейін жеткен.
Экскурсия барысында журналистердің назарын экологиялық инфрақұрылым аудартты. Зауытта бояу кезінде құрғақ коагуляция технологиясы қолданылады. Бұл су жүйелерінен айырмашылығы, су мен химиялық реагенттерді пайдалануды қажет етпейді. Сондай-ақ аумақта жаңбыр суын жинау жүйесі, техникалық сұйықтықтарға арналған резервуарлар және заманауи тазарту құрылыстары жұмыс істейді.
Әкімшілік корпуста қызметкерлерге арналған кеңселік аймақтар мен демалыс орындары орналасқан: асхана, спорт залдары, кітапхана, шағын көрермен залдары және тұрмыстық бөлмелер бар. Кеңселік және рекреациялық аймақтардың жалпы аумағы шамамен 25 мың шаршы метрді құрайды.
Біз бұл зауытты сұраныс пен техникалық мүмкіндіктерді ескере отырып, біртіндеп дамуы тиіс өндірістік алаң ретінде қарастырамыз. Мұнда жылдам нәтижеге ұмтылудан гөрі, үдерістер тұрақты әрі қайталанып отыратындай жүйе құру маңызды. Автокөлік өнеркәсібін дамыту – ұзақ мерзімді жұмыс екенін жақсы түсінеміз, ал біздің міндетіміз – алға жылжуға мүмкіндік беретін техникалық базаны қамтамасыз ету, – деді ол.
Қорытындылай келе айтатын бір жайт: өндірістік желілерді аралап көру отандық автопромның сыртқы шешімдерге тәуелді сала болудан арылып келе жатқанын көрсетеді. Дәйекті кезеңдер – дәнекерлеу, бояу, тегістеу, жинау және сынақтан өткізу – қарапайым жинау цехын емес, толыққанды индустрияны қалыптастырады.
Роботтар дәлдікті қамтамасыз етсе, мамандар бақылауды жүзеге асырады. Дәл осы үйлесім жергілікті өндірісті біртіндеп дербес, жоғары технологиялы жүйеге айналдырып келеді.
