Қоғамдық орындарда, автобуста және басқа да жерлерде балағат сөз айтқандар жазаланады. Құқық бұзған мұндай азаматтарды қандай жаза күтіп тұр? Айыппұл көлемі қанша? Baq.kz тілшісі шолу жасап көрді.
Қазақстанда балағат сөздер қолданғаны үшін жаза заңмен реттеліп, бұл әрекеттер қоғамдық тәртіпті бұзушылық немесе ар-намысты қорлау ретінде қарастырылады. Балағат сөздер қолдану үшін әкімшілік немесе қылмыстық жауапкершілікке тартылуы мүмкін.
Құқық бұзушымен отбасылық-тұрмыстық қатынастарда тұрған адамдарға айқын құрметсіздік білдіретін және қылмыс құрамын қамтымайтын балағат сөздермен басқа да әрекеттер әкімшілік құқықбұзушылық туралы Кодекстің 73-бабыбойынша әкімшілік жауапкершілікке әкеп соғады. Жаза сот арқылы ескерту немесе 5 тәулікке дейін қамаққа алу түрінде болуы мүмкін.
1. Әкімшілік жауапкершілік
Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің (ӘҚБК) 434-бабы бойынша, балағат сөздер қоғамдық орындарда қолданылса және бұл ұсақ бұзақылық ретінде танылса:
• Айыппұл: 5 айлық есептік көрсеткішке (АЕК) дейін айыппұл салынады (2024 жылы 1 АЕК шамамен 3 692 теңге, яғни айыппұл 18 460 теңгеге дейін болуы мүмкін).
• Әкімшілік қамауға алу: 10 тәулікке дейін қамауға алу мүмкіндігі бар.
Бұл норма қоғамдық орындарда, мысалы, көлікте, көшеде, мектептерде және т.б. орындарда балағат сөздер айтқан жағдайларда қолданылады.
2. Қылмыстық жауапкершілік
Егер балағат сөздер біреуді қорлау немесе ар-намысына тию мақсатында қолданылса, бұл әрекет қылмыстық жазаға әкелуі мүмкін. Бұл жағдайда Қылмыстық кодексінің 131-бабы (Қорлау) бойынша жауапкершілікке тарту қарастырылады:
• Айыппұл: 200 айлық есептік көрсеткішке (АЕК) дейін айыппұл салынады (2024 жылы шамамен 738 400 теңгеге дейін).
• Түзету жұмыстары: Кінәлі адам бір жылға дейін түзету жұмыстарына тартылуы мүмкін.
Егер балағат сөздер көпшілікке таралып, адамның қадір-қасиетін жүйелі түрде кемсіту немесе жала жабумен байланысты болса, Қылмыстық кодексінің 130-бабы (Жала жабу) бойынша да жауапкершілікке тартылуы мүмкін. Бұл жағдайда айыппұл және түзету жұмыстары тағайындалады.
3. Интернеттегі және әлеуметтік желілердегі жауапкершілік
Әлеуметтік желілерде немесе интернетте балағат сөздер қолдану да заңға қайшы болып саналады. Мұндай әрекеттер үшін жоғарыда көрсетілген әкімшілік немесе қылмыстық жауапкершілік қолданылады. Қоғамдық қорлау немесе ар-намысқа нұқсан келтіру жағдайында айыппұл немесе қамауға алу мүмкіндігі бар.
Сонымен қатар Қазақстанда балағат сөздер үшін айыппұл немесе жаза қолдану тілге бөлінбейді. Заң бойынша кез келген тілде, мейлі ол қазақ, орыс немесе басқа тіл болсын, айтылған балағат сөздер бірдей жауапкершілікке тартылады.
Басты назар заңда көрсетілген әрекеттердің мазмұнына және олардың қоғамдық тәртіпке немесе адамның ар-намысына тигізген зиянына аударылады. Сондықтан кез келген тілде қоғамдық орындарда балағат сөздер қолдану немесе жеке тұлғаны қорлау, заң бұзушылық болып саналады және айыппұл немесе қамауға алу жазасына әкелуі мүмкін.
Жалпы айтқанда балағат сөздер қолданғаны үшін Қазақстанда жауапкершілік тілге немесе ортаға тәуелсіз және бұл жағдай әкімшілік айыппұлдардан бастап, қылмыстық жауапкершілікке дейін жатады.
Мақала ЖИ көмегімен әзірленді.
