Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. Мамандықтар мен дағды жылдам ескіріп, кәсіпорындарда жаңа технологиялардың қолдануы жұмыстарды орындау үдерісін өзгертіп жатыр. Қазіргі заманғы көліктер мен жабдықтар жұмыстың бір бөлігін адамдардың көмегінсіз орындап жатыр. Сондықтан техникалық және кәсіптік білім берудің әлеуетін пайдалану тиімділігін үнемі арттырып отыру қажет.
2019 жылы Қазақстанда «Жас Маман» бағдарламасы іске қосылды. Жобаның мақсаты – 180 колледжді сұранысқа ие 100 мамандық бойынша жаңғырту және білікті мамандарды даярлаудың халықаралық тәжірибесін енгізу. Сонымен қатар бүкіл әлемде жүйе құраушы компаниялар мен кәсіпорындар тарапынан оқу орындарын сенімгерлік басқару тәжірибесі дамыған.
КЕАҚ Talap басшысы Олжас Ордабаевтың Қазақстанның жұмыс ойынша, экономика біліктілігіне, яғни колледж түлектеріне, мұқтаж болғанына негізделген.
Мемлекеттің экономикасы «көк жағалылардың» арқасында құрылады. Жұмыс берушілердің 79%-дан астамы еңбек біліктілігіне мүдделі екені айтады. Соңғы жылдары Қазақстан бұл бағытта үлкен жетістіктерге жетті. Мәселен, 2019 жылдан бері «Жас Маман» бағдарламасы жүзеге асырылып, оның аясында 180 колледж күрделі құрал-жабдықтар сатып алып, жақсы қаржыландыруға ие болды.
Қазақстанның аймақтарын қарастыратын болсақ, бұл бағдарлама барлық жерде 100% жүзеге асырылады деп айту қиын, бірақ қажетті қадамдар жасалып жатыр. Сонымен қатар академиялық еркіндік сияқты тұжырымдаманың дамуының арқасында әрбір колледж өз жұмыс берушісіне бейімделіп, еңбек нарығының қажеттіліктерін қанағаттандыра алады. Осы себептерге байланысты Қазақстан үшін Ұлыбританияның тәжірибесі маңызды, - деді Ордабаев.
Ал Джонатан Леджердің айтуынша, ақылды және кәсіби жұмыс күшін құру мәселесін жан-жақты талқылау қажет.
Ұлыбританияда бірінші өнеркәсіптік революция кезінен бұл мәселе әрдайым өзекті болды. Қарқынды дамып келе жатқан әлемде тез өзгере және бейімделе алатын жұмысшылар қажет. Жастардың шамамен 75%-ы жұмыс істейтін жұмыс орындары 20 жылдан кейін мүлдем болмауы мүмкін, - деді Джонатан Леджер.
Адам әл-ауқатының климаттың өзгеруіне тәуелді екенін ұмытпау қажет. Энергияның анағұрлым таза түрлеріне, баламалы жеткізілімдерге, сондай-ақ лайықты жұмыс орындарына инклюзивті көшуді жылдам жүзеге асыру қажет.
Білім және еңбек нарығының мәселелері, әлеуметтік қорғау және өңірлік даму мәселесі маңызды элементтер. Олар жоғалған жұмыс орындары мен алынған дағдылар арасындағы сәйкессіздіктерді жеңуге көмектеседі. Ал қажетті дағдылар сұранысқа сәйкес келуі үшін жұмыс берушілерге олардың қайсысы қажет екенін нақты анықтау керек. Содан кейін оқытудың қажетті әдістері мен тақырыптарын жетілдіру жөн. Ұлыбритания бірнеше жыл бойы академиялық және техникалық кәсіптік білімнің бір-бірімен өзара әрекеттесуі үшін көп жұмыс жасады.
Қазір Ұлыбританиядағы студенттер математика және техникалық ғылымдармен байланысты озық дағдыларды дамытуда. Тиісінше, біз олардың колледждерден кеткеннен кейін көбірек дағдыларға ие болғанын қалаймыз. Жұмыс берушілер білім беру жүйесінің белсенділігіне және студенттердің маңызды дағдыларды игеруіне өте мүдделі. Біз жұмыс берушілерден шәкірттік бағдарламаларды әзірлеуді және түлектерімізді бағалауды сұраймыз. Жұмыс берушілер оқыту жүйесінің белсенді қатысушылары — олар қамқорлықты қамтамасыз етіп, бағалау жүргізеді. Біздің бірінші мақсатымыз — магистратура деңгейіне дейін практикалық тағылымдамаларды қалыптастыру. Бұл оқытудың нақты практикалық әдісін береді, негізінен ол академиялық деңгейге тең. Тағы бір айта кетерім, тағылымдама арқылы дәреже алу деген жолмен келе жатқан адамдардың қатары артып келе жатыр, — деп атап өтті Джонатан Леджер.
Оның айтуынша, мыңдаған ақша талап ететін және 5-6 жылға созылатын академиялық білім беру мекемелерінің орнына практикалық жүйе арқылы қажетті білім алуды қалайтын адам саны артып жатыр.
Тим Докинз кәсіби техникалық білім беру сапасын қамтамасыз ету бойынша стандарттар мен тәсілдер туралы айтып берді.
Ол түлектердің дағдылары мен жұмысқа дайындық деңгейі арасында алшақтық бар екеніне келісті. Бірақ бұл мәселенің шешімі де бар — тағылымдамалардың қосарлы моделі. Дайындықтың теориялық бөлігі білім беру ұйымының негізінде болса, практикалық бөлігі өндіріс негізінде өтеді.
Ұлыбританияда мұндай тағылымдамалардың негізін жұмыс берушінің қажеттілігі қалады. Ол түлектерді қалай бағалау керектігі және осы тағылымдамалардың моделіне не кіруі керектігі туралы айту керек. Бұл жағдайда да стандарттар әр жеке елдің ерекшеліктері мен қажеттіліктерін ескере отырып өзгертіледі. NOCN құрылыс секторына және еңбек өнімділігіне байланысты біліктілікке мамандандырылған. Сонымен қатар қажетті біліктіліктерді құру үшін бұл үдеріс үкіметтен емес, жұмыс берушілерден басталады, - деді ол.
Еуропадағы Pearson аймақтық менеджері Эдди Конор 25 жылдан астам уақыт бойы компания студенттермен, оқушылармен, үкіметтермен және ата-аналармен жұмыс істеп, барлық мүдделі тараптардың қажеттіліктерін бағалап, түсінуге тырысатынын айтты.
Ұлыбританиядағы 12 жастан асқан студенттердің 65%-ы маңызды емес мамандықтарға ие болуы үлкен мәселе болып табылады. Сондықтан оқушылар мен студенттерге болашақта табысты болуға мүмкіндік беретін жеткілікті дағдылар жиынтығын таңдауға көмектесу керек. Pearson философиясы жұмыс берушілерге пайдалы және ыңғайлы болатын бағдарламаларды жасау болып табылады.
Бізде халықаралық деңгейде танылған сертификаттармен расталған дағдылары мен білімі бар жақсы мамандар бар. Олар сонымен бірге адам ресурстарының ұтқырлығын қолдайды, бұл қазіргі экономика үшін маңызды бола түсуде. Бұл біздің студенттер әртүрлі мүдделі елдерде жұмыс істей алатындығын білдіреді. Алайда бірде-бір білім беру жүйесі мұғалім мен білім алушының тиімді дамуысыз жұмыс істей алмайды. Сондықтан бұл жұмыстың орталығын серіктестікке ауыстыру қажет, — деп қорытындылады Эдди Конор.
Естеріңізге сала кетейік, 2022 жылдың 27 және 29 маусым аралығында Нұр-Сұлтан қаласында төртінші халықаралық білім беру технологиялар форумы оффлайн режимінде өтті. EdTech Forum M.E.T.A. – Орталық Азиядағы білім беру технологиялары саласындағы ең ірі конференция. Форумның негізгі ұйымдастырушысы – өмір бойы білім алу үшін цифрлық өнімдерді әзірлейтін BCPD.
