Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ. Ресей астанасының орталығында орналасқан көне кинотеатрларының бірі "Иллюзион" бүгінде еліміздің алдыңғы қатарлы кинотуындыларын көрсетуде.
Ресейдегі Қазақстан елшілігінің баспасөз қызметі таратқан ақпаратқа сәйкес, алғашқы болып сайын даланың құдық қазушылары туралы түсірілген "Шыңырау" фильмі көрсетілді. Қиын отбасылық қарым-қатынастар мен екі жасөспірімнің махаббаты аясында өрбіген бұл оқиғаның авторы әйгілі әдеби прозаның шебері, қазақтың халық жазушысы Әбіш Кекілбаев. Мәскеулік кино апталығы абыздың 80 жылдығына арналып отыр.
Кешті ашқан Қазақстанның Ресейдегі елшісі Иманғали Тасмағамбетов, мемлекет қайраткері және ұлы жазушы Әбіш Кекілбаевтың тұлғасы халқымыз үшін ерекше маңызды және қазіргі Қазақстанның рухани жаңғыруымен тығыз байланысты екенін атап өтті.
Ол еліміздің әдеби мұрасына үлес қосып қана қоймай, терең ойшыл және рухани-адамгершілік дамудың биік бағдаршысы ретінде жадымызда қалды. Бүгін біз Мәскеуде қазақ киносының апталығын бастаудамыз. Сіздердің назарларыңызға жазушының ең жақсы туындыларының біріне негізделген фильм ұсынылады, - деді елші.
Сонымен қатар, РФ Мәдениет министрінің орынбасары Павел Степанов Мәскеудегі Қазақстандық кино апталығының бағдарламасы өте ауқымды және түрлі жанрды қамтығанына назар аударды.
Мен көрсетілетін барлық фильмдерді көргім келеді. Бағдарлама заманауи қазақстандық кино келбетін көрсететіндей етіп таңдалады. Біз Қазақстанмен мәдени, гуманитарлық және кино саласындағы ынтымақтастыққа үлкен көңіл бөлеміз. Көркем фильмдердің бірлескен өндірісі туралы да ойлаудамыз. Менің ойымша, біз оларды үлкен, маңызды және оқиғалы ету үшін жетілгенбіз, - деп қорытындылады Павел Степанов.
Айта кетелік, "Шыңырау" фильмінің көрсетілімі алдында Әбіш Кекілбаевтың "Аңыздың соңы" романының аудио-нұсқасының тұсаукесері өтті. Оған қоса, жазушының шығармасына көркем сипат қосу үшін Косыгин атындағы университетің жас қылқалам шеберлері өз суреттерін көрермендерге ұсынды. Барлығы 23 картина жасалды, олар роман сюжетін ашып, оны визуалды жағынан сүйемелдеуде. Көрмені арнайы жазылған Ренат Гайсиннің музыкасымен толықтырылған аудио-кітап сүйемелдеді.
Фильм көрсетілмес бұрын, қазақ киносының майталмандарының қатысуымен баспасөз конференциясы өтті. Меймандар фильмнің өзі туралы ғана емес, сонымен бірге бірлескен Қазақстан-Ресей киножобалары туралы әңгімеледі. "Қазақфильм" киностудиясының президенті Арман Асеновтің айтуынша, отандық киноның басты бағыттарының бірі - бірлескен өндіріс.
Біздің басты серіктес - бұл орыс киносы, өйткені ортақ тақырыптар көп. Біз бір-бірімізге менталитетпен жақынбыз, бізде тілдік кедергі жоқ. Түсіруге болатын көптеген қызықты сценарийлер де жеткілікті, - деді Әсенов өз сөзінде.
Көрмедегі екі картинаның авторы Наталья Щигорец туындыларды жазу барысында Қазақ жеріне саяхатқа барғысы келгенін айтты.
Мақсат, алдымен қазақ мәдениетіне толығымен ену болды. Тоқыма материалдарының керемет таңдауы. Жалпы, біз сәнгерміз, біз үшін бұл жұмыстардың әдемілігі ғана маңызды. Ең бастысы, әрине, костюмді, кейбір тарихи сәттерді, табиғаттың өзін зерттеу. Өйткені, Қазақстан табиғи сұлулыққа бай. Біз жұмысымызды осындай маңызды шара үшін жасау үшін, тақырыпқа толығымен шомылуға тырыстық. Мен жоғары сапалы нәтижеге қол жеткізгім келді, - дейді суретші.
"Шыңырау" фильміне оралсақ, сюжет құдық қазушы Еңсеп пен оның ұлы Жомарт туралы баяндайды. Олардың қарым-қатынасы Жомарттың махаббатының арқасында шиеленісе түседі. Әкесі баласының жұмысқа көбірек уақыт бөлгенін қалайды. Қысқа ғана уақытта көрермендерге кейіпкерлердің басынан қызғаныш, сатқындық, менмендік, алдау және махаббат өткені көрсетіледі. Режиссер Жанабек Жетіруов бұл таспаны екі жыл түсірген, бұған дейін Әбіш Кекілбаевпен үш жылдық үздіксіз консультациядан өткен. Өкінішке орай, жазушы киноны көре алмай кетсе де, сценарийді оқып, өзінің батасын берген. Продюсер Базаргүл Абдульдина атап өткендей, ол нәтижеге риза болды.
Жалпы, фильмде символ мен сезімдер әлеміне ену бейнеленген. Иманғали Тасмағамбетов атап өткендей, әр адам осы белгілерден өз мағынасын табары сөзсіз. Өмір үшін мәңгілік, күрес, сенім және махаббат тақырыптары ортақ болып қала бермек.
Маңғыстау таңғажайып жер. Сіз Каспий теңізінің тұзды екенін білесіз, ал көшпелі халық үшін жаңа қоныс таңдаудағы ең маңыздысы ол таза су. Сондықтан, құдыұ қазғыштар - бұл таңғажайып жалпы қолөнер, оны түсіну өте қиын. Бұл адамдарда ондаған метр тереңдікте судың бар-жоғын сезіне алу секілді ерекше қасиет бар. Ол үшін Маңғыстау жерін білу керек. Сондықтан, Әбіш Кекілбаевтың бұл жұмысы халықтың сан ғасырлық даналығына толы, - деп өз пікірімен бөлісті Қазақстан елшісі.
Фильмде режиссер мен роман авторының көшпелі өмір философиясы мен тұтастай әлемнің көзқарасы көрсетілген, онда терең суы бар құдық - болмыстың мәні, ал бос құдық - оның соңы.
Маған фильм өте ұнады. Осындай қиын жағдайдағы адамдардың өмірі маған қатты әсер етті. Бәрінен бұрын өздері қалаған нәрсеге қол жеткізу және өмірін өздері үшін жағымсыз нәрсеге аудару, бірақ барлық адамдар үшін өте әсерлі. Өте тамаша кино. Бұндай тақырып әсіресе біздің уақытта маңызды. Бұл жердегі құдық, меніңше, құдайлық, салт-дәстүрді бейнелейді, - деді кештің қонағы, сәулетші Ирина Дадаян.
Әсіресе көрермендер операторлық шеберлікті атап өтті. "Шыңырауды" түсірген Рифкат Ибрагимов ағымдағы жылдың басында Дакка халықаралық кинофестивалінде (Бангладеш) үздік оператор атанды. Бүгінде Қазақстан Ресейге жиі кино және бейнебаяндар түсіруге шақыртылатын талантты операторларға бай екендігі айтылды.
Іс-шараның құрметті қонағы болған ресейлік режиссер Егор Кончаловский қазақ киносын жақсы біледі. Өйткені, ол Қазақстанда үш жоба құрып, еліміздің сан алуан режиссерлерімен жұмыс жасады. Кончаловский қазақстандық фильмдерді ресейлік көрермендерге көрсету қажет деп санайды. Өйткені ең ауқымды мәдени шара - кино елдерді жақындастырады.
Қазақстанның киноиндустриясы бұрынғы Кеңес Одағы елдерінің киноиндустриясына қарағанда едәуір дамыған. Бұған бірнеше себеп бар, олардың бірі - соғыс кезінде Мосфильмнің Алматыға эвакуациялануы және Эйзенштейн сияқты қолөнершілер сол жерде жұмыс істеп, дәстүрлер мен сапа стандарттарын орнатқаны. Бұл ғана емес, бүгінгі баспасөз мәслихатында айтылғандай, Қазақстан жылына 20 кино шығарады. Бұл үлкен көрсеткіш. Егер масштабпен салыстырып, Ресеймен ұқсастық жасасақ, онда бұл жылына 200 фильм болады. Себебі Қазақстан халқы он алты миллион адамды құрайды, - деді режиссер.
Қазақстанның Ресейдегі елшілігі Ресей Федерациясының Мәдениет министрлігінің қолдауымен ұйымдастырған Қазақстан киносының апталығы тағы да жеті фильммен жалғасып, Ақан Сатаевтың жаңа "Томирис" фильмін көрерменге ұсынады. Ал 19 қарашада Қазақстанның Ресейдегі елшілігінде "Ресей мен Қазақстанның кино өндірісі мен фильмдерді тарату" саласындағы ынтымақтастығына арналған дөңгелек үстел өтеді.
