Ғалымдар микропластиктер мен инсульт арасындағы байланысты растап, ескерту жасады, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі independent-ке сілтеме жасап.
Инсульт немесе шағын инсульт алған науқастардың мойын тамырларында пластик бөлшектерінің деңгейі жоғары болғаны анықталды. Жаңа зерттеулер бойынша, мойындағы негізгі артерияда пайда болатын майлы қатпарлардан табылған микроскопиялық пластик бөлшектер инсульт қаупінің ықтимал факторы болуы мүмкін.
Ғалымдардың айтуынша, мойын артериясында қатпарлар жиналған адамдарда микропластиктердің концентрациясы сау артериясы бар адамдармен салыстырғанда әлдеқайда жоғары екені анықталған. Бұл айырмашылық әсіресе инсульт немесе мини-инсульт алған адамдар арасында айқын көрінген.
Микро және нанопластик бөлшектері өндірістік процестер кезінде түзіледі немесе пластикалық қалдықтар табиғи ортада (мұхиттарда, топырақта) ыдыраған кезде пайда болады. Бұған дейінгі зерттеулер бұл бөлшектердің тірі ағзаларға еніп, жасушалар мен тіндерге әсер ететінін көрсеткен. Микропластиктер көбіне азық-түлік пен су арқылы ағзаға енеді.
Нью-Мексико университетінің профессоры Росс Кларк атап өткендей, микропластиктер көбінесе пластиктен жасалған ыдыстардан, орамалар мен су бөтелкелерінен емес, адамдардың күнделікті тұтынатын тағамы мен суынан пайда болады.
2024 жылы жүргізілген бұрынғы зерттеу нәтижелері бойынша, мойын артериясындағы қатпарларды алып тастау кезінде, ешқандай белгілерсіз де, пластик бөлшектерінің жиналғаны анықталған.
Көп жылдар бойы бұл пластиктер ыдырап, топырақ пен суға араласып, азық-түлік тізбегіне енеді. Адамдар микропластик пен нанопластиктер пластиктен жасалған ыдыстардан, орамалар мен су бөтелкелерінен пайда болады деп ойлайды. Алайда негізгі көз – тұтынатын тағам мен су, – деп түсіндірді доктор Кларк.
Соңғы зерттеу кезінде үш топтың қатысушылары салыстырылды: сау артериясы барлар, қатпарлары бар бірақ белгілері жоқтар және қатпарлардан туындаған белгілерді сезінетіндер. Каротид артериясында микропластиктердің деңгейі жоғары болған адамдарда инсульт немесе жүрек талмасы сияқты ауруларға шалдығу ықтималдығы айтарлықтай жоғары екендігі белгілі болды. Сонымен қатар, зерттеушілер қатпардағы пластик мөлшері мен қабыну деңгейінің арасындағы байланысқа қатысты зерттеу жүргізді.
Сау адамдармен салыстырғанда, симптомсыз адамдардың каротид артериясындағы қатпарда пластик бөлшектерінің концентрациясы 16 есе жоғары болған. Ал инсульт, мини-инсульт немесе көзі қан ағымының бұзылуынан көрмей қалу жағдайын бастан кешірген адамдарда пластик концентрациясы 50 еседен аса жоғары болған. Бірақ, ғалымдар микропластик пен кенет қабыну белгілері арасында тікелей байланыс таппаған.
Зерттеу пластик бөлшектерінің майлы қатпарларға әсерін күрделі деп бағалайды және олар тек қабынуды ғана тудырады деп айтуға болмайтынын көрсетті. Ғалымдар бұл зерттеу микропластиктердің инсульттың жаңа өзгертілетін қауіп факторы болатынын байқатса да, олардың нақты себептерін дәлелдейтін зерттеулер әлі де қажет деп есептейді.
Америкалық жүрек қауымдастығының конференциясында жарияланған бұл зерттеу қазіргі уақытта маңызды ғылыми жаңалық болып отыр және пластикалық микробөлшектердің денсаулыққа әсерін зерттеуді жалғастырудың қажеттілігін көрсетеді.
