Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. Парламент Мәжілісі депутаты Дания Еспаева елімізде онлайн несиелеуге тыйым салуды ұсынды. Бұл туралы депутат Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрағасына ұсынған сауалында айтты.
Халықтың негізгі бөлігінің табыс деңгейінің төмендігі оларды ағымдағы қажеттіліктерге, мысалы, тұрғын үйді жалдау ақысын төлеу, балалардың оқуы, ай сайынғы несие төлеу, азық-түлік және т.б. үшін онлайн несие алуға мәжбүр етеді. Кепілсіз несие алудың өте оңай жолдары, ақшаны тез және қарыз алушының кіріс деңгейін есепке алмай, бірақ сонымен бірге тәуекелдер жоғары пайыздық мөлшерлемеге қосқанда, халықтың ауқымды қарыздық жүктемесіне ықпал етеді, - деді Еспаева.
Оның мәліметінше, 6 мамырда БАҚ-та бөтен ЖСН арқылы несие алуға өтініш берген алаяқ туралы ақпарат пайда болды. Оның құрбаны болып әр өңірден келген 100-ге жуық азамат шықты. Құқық бұзушы интернет-банкинг арқылы несие алған. Ал мұндай онлайн несие жағдайлары өте көп. Бас прокуратураның мәліметінше, соңғы 5 жылда киберқылмыс 10 есеге өскен. Қазірдің өзінде 20 мыңнан астам жағдай тіркелген.
Пайыздық мөлшерлеменің жоғарылығы - халықтың қарызға батып кетуіне, соның салдарынан мүлкінен, жалғыз баспанасынан айырылып қалуының басты себебі. Микроқаржы ұйымдарындағы проблемалы несиелердің үлесі жыл сайын артып келеді. Мәселен, 2022 жылғы наурыз айындағы жағдай бойынша 1 212 мың қарыз алушының 435 мыңы проблемалы. Бұл тек ЖАО балансында көрсетілетіндері ғана. Сондай-ақ 479 мың қарыз алушының мерзімі өткен несиесі, яғни жартысынан астамы коллекторлық компанияларға сатылған. Осылайша, микроқаржы ұйымдарының портфеліндегі проблемалы несиелердің жалпы саны 914 мыңды немесе жартысынан астамын құрайды. Сатылған несиелерді есептемегенде, баланстағы ЖАО проблемалы қарыз алушылардың үлесі өте жоғары – баланстық несиелер портфелінің 36%, ал егер коллекторларға сатылған несиелерді қоссаңыз, берілген шағын несиелердің жартысынан көбі проблемалы, - деп толықтырды ол.
Мәжіліс депутаты атап өткендей, шағын несиелер тұтынушылық мақсатта берілетінін де ескерген жөн. Яғни осы бағытты дамыта отырып, біз экономикамызды әдейі импортқа тәуелділікке түсіріп, девальвация мен инфляциялық процестерді жеделдетеміз. Ұлттық экономиканы кредиттеуді қысқарту, жұмыс орындары мен халық табысының өсуін тежеу жүріп жатыр. Интернеттегі несие берудің айла-амалдары адамдарды үмітсіз құлдыққа алып келеді және жеке тұлғалардың банкроттық туралы заңын қажет етеді.
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, «Ақ жол» фракциясының депутаттары халықтың қарыздық жүктемесінің жеткіліксіздігі мен осы саладағы алаяқтықтың маңызды факторы ретінде онлайн несиелеуге тыйым салуды ұсынды.
