Көршіңіз кіреберісте немесе дәлізде қоқыс қалдыра ма? Не болмаса темекі тұқылын лақтырып, түнгі уақытта шулап, тыныштық бермей ме? Мұндай жағдайда не істеу керек? Құқық бұзғандардың қандай жауапқа тартылатынын BAQ.KZ шолуынан оқып көрейік.
Көпқабатты тұрғын үй тұрғындарының өмірі тыныш, айналасының таза болуы өзіне де, көршісіне де байланысты. Кейде «алыстағы туыстан жақындағы көрші артық» деген сөз көпқабатты үйде тұратын көршілерге арналмағанын байқап жатамыз. Оған дәлел – көршілердің ортақ топтағы ұрыс-керістері. Біріне көршісінің шулағаны ұнамаса, бірі дәлізде қоқыс тастап кеткен көршісін іздеп жатады.
Тыныштық бұзылса не істеу керек?
Егер көршіңіз шулап, мазаңызды алып жатса, онда алдымен көршіңізге ауызша ескерту жасау қажет. Ескертуді ескермей жатса, онда құқық қорғау органдарына жүгініп, шағымдануға болады.
Заң бойынша сағат 22:00-ден 9:00-ге дейін тұрғын үйлерде тыныштықты бұзуға тыйым салынады.
Үйіңізде ойын-сауық орындары болса, онда олар жұмыс күндері сағат 22:00-ден 9:00-ге дейін, ал демалыс және мереке күндері 23:00-ден 10:00-ге дейін шу шығармауы керек.
Жөндеу кезіндегі шулы жұмыс күндізгі уақытта 8 сағаттан аспауы керек.
Егер шу басылмай жатса, онда учаскелік инспекторға (оның нөмірі кіреберістегі, лифттегі парақшаларда көрсетіледі) немесе полицияға қоңырау шалыңыз. 102 - қалалық телефоннан, 112 - ұялы телефоннан. Полиция 437-бап «Тыныштықты бұзу» бойынша көршілерді жауапқа тарта алады.
— жеке тұлғаларға айыппұл 5-тен 10 АЕК-ке дейін (17 250 – 34 500 теңге). Жыл бойы шу қайталанса, айыппұл өседі;
— кәсіпкерлерге 20-дан 150 АЕК-ке дейін (69 000–517 500 теңге) айыппұл, сондай-ақ бір жыл ішінде қайталап бұзғаны үшін.
Ал дәлізде алкоголь ішкендер 5 АЕК, яғни 17 250 теңге айыппұл төлейді.
Темекі шеккендер айыппұл төлейді
Қазақстанда азаматтарды қоғамдық орындарда пассивті темекі шегуден қорғайтын «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» кодекс бар. Темекі шегу кезінде темекі түтініндегі зиянды заттардың 25% күйіп кететіні, 25% темекі шегетін адамға сіңетіні, ал 50% бөлме ауасын уландыратыны дәлелденген.
Сол себепті Кодекске сәйкес, үйлердің кіреберісінде темекі шегуге тыйым салынады. Айыппұл - 15 АЕК (51 750 теңге). Шылым шегуші бір жыл ішінде екінші рет ұсталса, айыппұл 25 АЕК (86 250 теңге) төлейді.
Кіреберісте темекі шеккен адамды анықтау үшін бейнебақылау камералары орнатылғаны дұрыс.
Қоқыс қалдыру
Көпқабатты үйлердегі жиі кездесетін проблемалардың бірі – дәліздерде қоқыс қалдыру. Осының жағымсыз иісі салдарынан тарақандар, тышқандар мен түрлі жәндіктер пайда болатыны белгілі. Көршілер дәлізде қоқыс қалдыруға болмайтынын ортақ топтарында талқыласа да, әлі күнге дейін ескертуді елемейтін көршілер бар.
Бұл заң бұзу болып есептеледі. Оны көршіге ескерту қажет. Пәтер есігінің жанына бір қап қоқыс қою 20 АЕК (69 000 теңге) көлемінде айыппұл салуға әкеп соғады. Бір жыл ішінде қайталап бұзғаны үшін айыппұл 30 АЕК (103 500 теңге).
Тәртіп бұзғандарды анықтау үшін дәлел жинап, қоқысты суретке түсіріп алу қажет не болмаса дәлізде камера орнатылса, қоқысты кім қалдырғанын тексеру қажет.
Егер көршілер пәтерді су астында қалдырса
Жоғарыда тұратын көршіңіз су астында қалдырса не істеу керек? Сары дақ, төбеден түскен сылақ, жарамсыз жағдайға келген түсқағаздар – міне бұл тек келеңсіз салдарлардың бірнешеуі ғана. Тұрғын иелерінің алдында бұл жағдайларда қос мәселе туындайды, себебі жоспарланбаған жөндеуден басқа көршілерге өтемақы төлету бойынша процесті бастау қажет, оның үстіне айыптылардан ақшаны өтеткізіп алу өте қиын. Не істеу керек және өтемақының барабар сомасын, кем дегенде нақты шығынға қандай да бір дәрежеде сәйкес келетін соманы алуға бола ма?
Іс жүзінде көршілерге мәселені бейбіт түрде шешу қиынға түседі және даудағы нүктені сот қояды.
Тигізілген зақымдарды «қағазда» бекіту қажет, яғни сіз бағалау компаниясының қызметкерін шақыра аласыз, ол су басу туралы актіні құрайды. Су басу туралы актіні құрастыру – бұл өз мүлкіңді қалпына келтіру үшін күрестің маңызды кезеңі десе де болады. Бұл құжатпен сіз сотқа жүгіне аласыз.
ҚР Азаматтық кодексінің 917-б. 1-тармағына сәйкес: Азаматтар мен заңды тұлғалардың мүлiктiк немесе мүлiктiк емес игiлiктерi мен құқықтарына заңсыз iс-әрекеттермен (әрекетсiздiкпен) келтiрiлген (мүлiктiк және (немесе) мүлiктiк емес) зиянды, оны келтiрген тұлға толық көлемiнде өтеуге тиiс.
Бірақ егер көрші тигізілген зиян оның кінәсы бойынша жасалмағанын дәлелдесе, онда ол оны өтеуден босатылады. Сәйкесінше, сізге сіздің жағдайыңыздағы бірінші себепте іздеуге және шығынды айыптыдан өтеткізіп алуға тура келеді.
Егер көршілер пәтерін жалға берсе
Заң бойынша меншік құқығы осы мүлікке иелік ету құқығын білдіреді. Кез келген пәтер иесі оны жалға беруге құқылы. Заңнама бұл жағдайда пәтер иесінен оны тек жеке кәсіпкер ретінде міндетті тіркеуді және пайдадан салықты төлеуді талап етеді.
Егер көршілер пәтерді заңсыз жалға берсе, онда бұл жағдай туралы сіз салық инспекциясына хабарлай аласыз. ҚР Әкімшілік кодексінің 275-бабына сәйкес «Салық салу объектiлерiн жасыру»:
- Салық төлеушiнiң салық салу объектiлерiн жасыруы – жеке тұлғаларға, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммерциялық емес ұйымдарға, орта кәсіпкерлік субъектілеріне, ірі кәсіпкерлік субъектілеріне жасырылған салық салу объектiсi бойынша төленуге жататын салық және басқа да мiндеттi төлемдер сомасының 200 % мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.
- Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған әрекеттер (әрекетсіздік) – жеке тұлғаларға, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммерциялық емес ұйымдарға, орта кәсіпкерлік субъектілеріне, ірі кәсіпкерлік субъектілеріне жасырылған салық салу объектiсi бойынша төленуге жататын салық және басқа да мiндеттi төлемдер сомасының 300 % мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.
Егер пәтерді жалға алушылар үйде тұратын азаматтардың тыныштығын бұзса, онда бұл жағдайда зардап шеккен тарап бұзушыларға полицияға өтінішпен жүгіне алады.
Велосипед, арба сақтау - заңсыз
Жеке заттарды дәліздерде сақтауға тыйым салынады. Кіреберіс - кондоминиумның ортақ меншігінің бөлігі және жекеменшік иелерінің жеке қоймалары емес. Шектеулі пайдалану құқығы (сақтау сияқты) тиісті үй-жайлар үшін тиісті келісімде ресімделуі керек.
Сонымен қатар өткелдер мен авариялық шығулардың ретсіздігі өрт қауіпсіздігі ережелеріне қайшы келеді. Бұл құқық бұзушылыққа жол берген тұлғаларға уәкілетті органдардың айыппұл салуына әкеп соғады.
ҚР ҚНжЕ 2.02-05-2009 «Ғимараттар мен құрылыстардың өрт қауіпсіздігі» 6.4.4-тармағында: «...күзет үй-жайларын қоспағанда, қарапайым баспалдақтардың көлемінде кез келген мақсаттағы үй-жайларды салуға жол берілмейді. Бірінші, бірінші немесе жертөле қабаттарының ұшулары астында жылуды басқару қондырғыларын, суды есепке алу қондырғыларын және электр енгізу-тарату құрылғыларын орналастыруға рұқсат етіледі»; Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 9 қазандағы No 1077 қаулысымен бекітілген Өрт қауіпсіздігі қағидаларының 47-бабының 6-тармағында: «...баспалдақтардың үстіне кіріктірілген шкафтарды орналастыруға жол берілмейді байланыс шкафтары немесе өрт гидранттары), баспалдақтардың астына үй заттарын (балалар) сақтау үшін арбалар, шаналар, велосипедтер, жиһаздар) және әртүрлі бөлмелерді орналастыру, өйткені баспалдақ - құтқару жолы.
2023 жылы 1 АЕК 3 450 теңге болса, 2024 жылы ол 3 692 теңгеге дейін өсті. Демек бұл келер жылы айыппұл көлемі де артады дегенді білдіреді.
