Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. Осы жылдың шілде айында Білім беру технологиялары форумы аясында АХҚО Үздіксіз кәсіби даму бюросы Қазақстандағы жаңа мектеп өкілдерімен мектептегі білім беру жүйесіне инновацияларды енгізу мәселелері бойынша форсайт-пікірталас ұйымдастырды. Оларды қалай енгізу керек, мемлекеттік мектептерге не кедергі келтіреді, болашақ мектептер қандай болуы керек, оларды құрудағы мұғалімдер мен технологиялардың рөлі қандай?
Осы тұрғыда сарапшылар өз пікірлерін ортиаға салды.
High Tech Academy компаниясының кәсіби бағдар жөніндегі кеңесшісі Видади Мирзаев біздің өмірімізге күн сайын көптеген инновациялар енгізіліп жатқанын айтады.
Менің түсінуімше, инновациялық мектеп - бұл балаларды ойлауға және барлық ақпарат көздерін өз мақсаттарына жетуге үйрететін мектеп. Бұл ретте біздің өз еліміздің азаматтары ретіндегі өзімізге және өз елімізге пайдалы болу міндеттеріміз туралы ұмытпау керек, - деді ол.
Tamos Space School директоры Хангелді Қаупынбаев айтқандай, инновациялар — бұл оқу процесіне жаңа нәрсе әкелу.
Бұл проблеманың тамыры, өйткені білім ешқашан қоғамның даму деңгейіне сәйкес келмейді. Мектеп қоғам мен экономикалық дамудан және басқа процестерден келетін үміттерге сәйкес келуі керек. Мен математик, экономист ретінде білім берудің екі ингредиенті болды деп санаймын: бұл елдің экономикалық дамуына тәрбиелеу және байланыстыру. Егер экономика үшін ешқандай пайда болмаса, тілалғыш патриот азаматтарды дайындаудың мағынасы жоқ, - деді ол.
Қаупынбаевтың айтуынша, бұл экономикалық саясат пен жоғары білім деңгейіндегі байланыс, өйткені мамандар дәл осы деңгейде дайындалады.
Орта білім мектептен кейін жүреді. Мемлекет деңгейінде біз қайда бара жатқанымызды, қандай салаларды дамыту және қандай мамандарды даярлау керектігін ойластыру қажет. Орта мектепте инновация енгізу сияқты, қазір жағдай осындай, егер мектепті бітіргеннен кейін жақсы жоғары білім болмаса, онда түлектер шетелге оқуға барады, - деді ол.
Bilimkana Almaty инновация менеджері Әлия Қадырова мектеп басшылығымен бірнеше бағытты анықталғанын айтты.
Бұл жобалық оқыту,мұғалімдердің ынтымақтастығы (co-teaching), мұғалімдерді оқыту және мұғалімдер кері байланыс бере алатын процестерді құру, - деді ол.
Өз кезегінде Quantum бастауыш мектебінің директоры Ернар Аккисев мемлекеттік мектептермен көп жұмыс істегенін айтты.
Менің ойымша, жеке мектептер мен мемлекеттік мектептер арасындағы айырмашылық - академиялық еркіндік, бұл оларға әр түрлі елдерден, мектептерден озық тәжірибелерді тезірек қабылдауға мүмкіндік береді. Бізде бюрократия мен стандарттар аз. Бұл жобалық оқыту, co-teaching. Біздің еліміз үшін-мұның бәрі инновациялар, бірақ әлемде бұл практика қазірдің өзінде 50-70 жыл бойы бар. Мемлекеттік мектептер үшін қандай да бір практиканы енгізу үшін бір жыл қажет болады, ал жеке меншік мектептер үшін бұл іс бірнеше күнді алады, мемлекеттік сатып алу процесін еске түсіріңіз. Менің ойымша, бұл инновация жолындағы ең үлкен кедергілер, - деді ол.
Оның айтуынша, білікті мамандар да қазір тапшы.
Мен екі педагогикалық жоғары оқу орындарының түлегімін және бізге оқытушылар жетіспейді деп айтқым келеді. Маған Финляндияның тәжірибесі ұнайды, 50 жыл бұрын олар жоғары балл жинаған адамдарды оқытушы лауазымына қабылдай бастады және мамандықтың беделін көтерді. Қазір Финляндияның білімі әлемдегі ең озық болып саналады, - деді ол.
Ал Әлия Қадырова пікірінше,инновацияларды жекеменшік мектептермен байланыстырамыз, себебі оларда маркетинг жақсы жұмыс істейді.
Іс жүзінде реформалар енгізілуде және мемлекеттік мектептерде,әрине, жүйенің инерттілігіне байланысты өзгерістер енгізілуде, бірақ тұтастай алғанда масштаб үлкен. Мектептегі немесе жоғары білім берудегі трансформацияның басымдылығы туралы пікірталасқа келетін болсақ, мен үшін проблема мүлде жоқ, бүкіл білім беру жүйесі қоғамның қалған бөлігінен жабық. Мені мұғалімдер өз тақырыбын нашар түсінетіндігімен емес, оны өмірде қалай қолдануға болатынын нашар түсінетіндігімен шатастырады. Егер сіз мектептің бұзылмайтын қабырғаларын шайқасаңыз, онда өзгерістерді енгізу оңайырақ болады, содан кейін оқушы қандай дағдыларды бітіруі керек екенін түсінеді, - деді ол.
Хангелді Қаупынбаев қандай да бір технологияның жақтаушысы емес екенін жеткізді.
Негізінде, біз өткен оқу жылын интернетте жақсы өткіздік, технология-бұл мұғалімнің қолындағы құрал, және бәрі де оқушылардың назарын аудара алатын, оларды дұрыс ынталандыратын мұғалімге байланысты. Адам факторы 50% - дан асады. Мүмкін, технология мұғалімді алмастыра алатындай деңгейге жетпеген шығар, мүмкін біз жолдың басында тұрмыз және болашақта технологияға мүмкіндік беруіміз керек. Оқушының назарын жоғалту оңай болатын нәрсе. Интернеттегі кез-келген білімнің мағынасы жоқ, тек дәстүрлі білімі бар купеде, - деді ол.
Әлия Қадырованың айтуынша, оның онлайн оқытуға және олар бере алатын білім мөлшеріне деген оптимистік көзқарасы аз.
Көптеген мектептер гибридті оқыту форматын жеңе алмады, пандемия басталғаннан кейін біз арнайы платформалардың есебінен аз бейімделдік. Бірақ гибридті оқыту үлкен технологиялық тәсілді қажет етеді, тиімділік коэффициенті желіде де, офлайн сыныптарда да бірдей болуы үшін барлық аспектілерді ойластырып, бәрін логистикалық және әдістемелік түрде құру керек, - дейді сарапшы.
Болашақ мектептерін құру кезінде не нәрсеге назар аудару керек?
Видади Мирзаев: Егер бұрын когорттық әдіс кезінде ақпараттың жалғыз көзі мұғалім болса, қазір әрбір педагогтың міндеті оқушыға өз деңгейінде қабылдауға дайын болғанынша, өзіне сонша ақпарат алуға көмектесу. Мұғалім қазір модератор, енді ол балаларға ақпаратты сүзуге және сенімді ақпарат көздерін табуға үйрететін адам. Тәжірибе алмасу үшін бізге кәсіби оқытушылар қауымдастығы қажет.
Teachers Lab мұғалімдеріне арналған маркетплейстің негізін қалаушы, IQanat мектебіндегі ағылшын тілі мұғалімі Аяш Мырзабекова: Пандемиядан кейінгі кезең — мектептегі білім беру жүйесіне өзгерістер енгізу үшін тамаша уақыт, және бұл ұсыныстар білім беру органдарынан немесе саясаткерлерден емес, мұғалімдерден шығуы тиіс. Мұғалімдер оқу жылын талдауға уақыт пен ресурстар беруі керек, осылайша олар мектеп әкімшілігіне нақты өзгерістер мен жоспар ұсына алады. Үздіксіз жақсарту идеясымен жұмыс істеуге "Дәл қазір Мен не істей аламын?” деген сұрақ қою керек.
Хангелді Қауыпынбаев: Ата-аналардың, мұғалімдердің және барлық білім беру стейкхолдерлерінің интеграциясы өте маңызды, мектеп жеке нәрсе ретінде қабылданбауы керек, өмір мектептен кейін емес, уақытында басталуы керек.
Ернар Аккисев: Оқулық пен мұғалім- білімнің жалғыз көзі деген ұғымнан арылу керемет жаңалық болар еді. Оқулық біз мазмұн ретінде тұтынатын нәрсені айтпауы керек, мұғалім өз мазмұнын құруды және белгілі бір оқулыққа қосылмауды үйренуі керек.
