Экономист Алмас Чукин Қазақстан бюджетінің ахуалы мен салық реформасының қажеттілігі туралы пікір білдірді. Оның айтуынша, кірістер мен шығындар арасындағы айырмашылық шегіне жеткен, ал Ұлттық қор қаражатын пайдалану тек уақытша шешім болып отыр, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі.
Мәжілісте өткен дөңгелек үстел барысында Чукин соңғы 5 жылда елдегі шығындар мен кірістер арасында елеулі сәйкессіздік қалыптасқанын атап өтті.
Бауырды емдемес бұрын, бүкіл ағзаның диагнозын анықтау қажет. Біздің бүгін жиналып отырған себебі бәрімізге белгілі: біздің науқас хал үстінде. Соңғы 5 жылда шығындар мен кірістер арасындағы айырмашылық тым ұлғайып кетті. Ал біз ауруды әзірге Ұлттық қордан алынған «ауырсынуды басатын дәрілердің» арқасында басып отырмыз. Емделудің орнына, болашақ ұрпақтың тегін ақшасын алып, жай ғана ауырсынуды басып отырмыз, – деді Чукин.
Экономистің пікірінше, келер 5 жыл ішінде Қазақстан толыққанды қаржылық және әлеуметтік дағдарысқа тап болуы мүмкін. Бюджет тапшылығы жоғары деңгейде қалып отыр, ал мемлекеттік қарыз жылдам өсіп жатыр.
ІЖӨ-ні екі есе арттыру қолымыздан келмеді, бірақ 3 жыл ішінде мемлекеттік қарызды оп-оңай екі еселедік. Әр 3 жыл сайын сыртқы қарызды 2 еселеп отырмыз. Бұл – өте күрделі мәселе, оны шешу қажет, – деп атап өтті ол.
Чукин ҚҚС (қосылған құн салығы) мөлшерлемесінің артуына қатысты, егер мемлекет салық жүктемесін 4 пайызға арттырса, онда азаматтар алдындағы жауапкершілігін де күшейтуі керек екенін айтты. Ол салық органдары үшін екі нақты қадамды ұсынды: корпоративтік табыс салығын (КТС) алдын ала төлеуді алып тастау және ҚҚС қайтару жүйесін қайта қарау.
Мен салық жүйесі салдарынан күйреуге шақ қалған бірнеше компанияны білемін. Өткен жылы олар жақсы табыс тапты, ал биыл жағдай күрт өзгерді. Бірақ салық былтырғы орташа көрсеткіш бойынша есептеледі және оны төлеуге міндеттісің. Келесі жылы артық төленген соманы қайтаруды сұрасаң, салық органдары "Жоқ, ақшамыз жоқ. Жаңа пайда тауып, соның есебінен өтейміз" дейді. Бұл мүлдем қисынсыз жағдай. Дәл осындай мәселе ҚҚС қайтару кезінде де кездеседі. Жалпы қарастыруды қажет ететін көптеген әкімшілік нюанстар бар. Енді салық органдарымен сөйлесу тәсілін өзгертуіміз керек. Келіссөз үстеліне отырып, әділетті жұмыс жасау қажет. Бізден көбірек талап етуде, бірақ сонымен қатар әкімшілік кедергілерді де жою керек, – деп түйіндеді экономист.
