Әлемдік мұнай нарығы соңғы уақыттардағы дүмпулерден кейін енді ғана тыныстап үлгерген еді, бірақ қайтадан назардың өзегіне айналды. ОПЕК+ ұйымының мамыр-маусым айларында мұнай өндіру көлемін тәулігіне 411 мың баррельге арттыру туралы шешімі жай ғана техникалық түзету емес. Бұл – мұнай мен геосаясаттың үлкен гамбиті, мұнда кейбір елдерге көрсетілген мысқыл тәрізді шаралардың тасасында жаһандық энергетикалық үстемдік үшін шынайы күш көрсетілімі жатыр, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі EZ Newswire басылымына сілтеме жасап.
Жаңа толқын ба, әлде ескі стратегия ма?
Қазіргі жағдайда өндіру көлемін арттыру – жоспарға еріп қана қою емес. Бұл – дерлік ашық сын. ОПЕК+ өз қолындағы барлық құралдарды нарықты бақылауда ұстау үшін пайдалануға дайын екенін анық аңғартады. Әлем бағаның төмендеуіне үміттеніп қуанып жатқанда, картель әлдеқайда ауқымды мақсаттарды көздеуде: мұнай бағасын құлатпай-ақ, бұрынғы үлесін қайтару және энергия тасымалдаушыларға деген сұраныстың артуы аясында өз ықпалын нығайту. Жай арифметика бұл жерде жеткіліксіз – геосаяси алгебра ойнауға кірісті.
Сыртқы қысымды елемеу – аңғалдық болар еді. Ақ үй бензин бағасына алаңдап, сайлаушылар үшін нарықта көбірек мұнай болуын қалайтынын жасырмай отыр. Ал бұл тек көріністің сыртқы жағы ғана. ОПЕК+ ұйымынан тыс, тәуелсіз өндірушілер – АҚШ-тың сланц алыбы мен Гайана сияқты жаңа жұлдыздар және Латын Америкасы елдері – өз күшін тез арттырып келеді. Олардың әрбір баррелі картельдің нарықтағы ықпалына тікелей қауіп төндіреді. Мұндай жағдайда ОПЕК+ жауапты әрекет етіп қана қоймай, алдын ала соққы жасауда.
Квоталар – тұман арасындағы көзбояу ма?
Ішкі тәртіп пен Ирак немесе Қазақстан сияқты елдердің квотадан артық өндіргені үшін «жазалануы» туралы әңгімелер айтылып жүр. Бірақ шындыққа тура қарасақ, бұл елдердің жалпы өндіріске қосар үлесі – теңізге тамған тамшыдай ғана. Олардың болжалды «артық өндірісі» жаһандық нарықты теңізге тасталған тас тудырған толқындай ғана шайқай алады. Көбіне мұндай «бұзушылықтар» – икемділік танытып, жаңа ережелерге бейімделу үшін пайдаланылатын сылтау. Бұл тәртіп мәселесінен гөрі, стратегиялық тиімділік мәселесі.
Өндіру көлемінің артуы – альянстың беріктігіне сынақ.
Сауд Арабиясы, Ресей, БАӘ сынды ірі ойыншылар табыс үшін бағаны ұстап тұру мен нарықты бәсекелестерге беріп қоймау арасында тепе-теңдікті сақтауы қажет. Өндірісті арттыру шешімі – қатаң квоталардан уақытша шегінуге қарамастан, бірлікті және ортақ әрекет ету қабілетін көрсету. Бұл жерде ұсақ ережелерге емес, картельдің жаһандық деңгейде өз еркін өткізе алуы маңыздырақ болып тұр.
Шахматтағы жүріс сияқты
ОПЕК+ үлкен ойын үстеліне қайта оралды және бұл жолы олардың бәсі жоғары. Өндірісті арттыру – кейбір «кінәлілерге» айтылған ескерту емес, бұл – жаһандық энергия ағындары үшін күрестегі мұқият есептелген жүріс. Мұнда назарға іліккен ұсақ ойыншылар – бүкіл жоспардың бір бөлшегі ғана. ОПЕК+ ұйымының шынайы табысы – квоталардың бұлжытпай сақталуынан емес, қарсы тараптың әрекетін алдын ала болжай алуынан және тез шешім қабылдай алуынан туындайды. Қатал ережелерге емес, икемділікке сүйену – жаңа энергетикалық дәуірде аман қалудың және үстем болудың кілті.
