2023 жыл ауыл шаруашылығы үшін өте күрделі болғанына қарамастан, АШМ мәліметінше, еліміздің фермерлері 17 млн тонна дәнді дақылдар, 2,2 млн тонна майлы дақылдар және 5 млн тонна жем-шөп дақылдарын жинады. Жиналған өнім ішкі нарықты толық қамтамасыз етуге жеткілікті, деп хабарлайды BAQ.KZ.
Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша Үкімет ауа райы жағдайынан зардап шеккен фермерлерді қолдаудың бірқатар шараларын қабылдады. 2023 жылы саланы субсидиялауға барлығы шамамен 500 млрд теңге бағытталды, оның ішінде өсімдік және мал шаруашылығы бойынша субсидиялар бойынша қарыздарды өтеуге Үкімет резервінен 60 млрд теңге бөлінді.
Шаруалар қарыздарды «Бәйтерек» холдингі мен «Азық-түлік корпорациясының» қаржы институттары арқылы айыппұл санкцияларынсыз ұзартады. Бүгінгі таңда кейінге қалдыруға мақұлданған өтінімдердің жалпы сомасы АНК және ҚАФ бойынша 52,6 млрд теңгені және Азық-түлік корпорациясы бойынша 84,1 млрд теңгені құрайды.
Сонымен, Үкімет резервінен әділ бағамен 31,3 мың тонна көлемінде бидайды тікелей сатып алуға 350 млрд теңге бөлінді. Бұл астық өндірісін айтарлықтай қолдау.
Отандық тыңайтқыштар бойынша субсидиялау нормативін 60%-қа дейін арттыру жоспарлануда
Айдрабек Сапаров әлемдік тәжірибе климаттық тәуекелдерге тәуелділікті азайтуға агротехнологиялардың маңыздылығы дәлел екенін атап өтті. "Сонымен қатар, Қазақстанда агротехнологияларды енгізу бойынша жүйелі жұмыс жүргізілмейді. Минералды тыңайтқыштар аз қосылады, сапалы тұқымдар пайдаланылмайды. Іс жүзінде мардымсыз, қағаздағы ақпаратта көбірек ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс алаңдарын әртараптандыру жүзеге асуда. Техниканы жаңарту тиісті деңгейде жүргізілмейді, - деді министр.
Мемлекет басшысының тапсырмаларын орындау шеңберінде Министрлік тыңайтқыштарды енгізу бойынша тиісті индикаторларды барлық өңірлерге жеткізді. 2024 жылы шамамен 1,5 млн тонна тыңайтқыш енгізу жоспарланған, бұл өткен жылмен салыстырғанда 2,2 есе көп (679 мың тонна).
Бұл көлемнің 60% -ы Қазақстанда өндірілетін тыңайтқыштардың 2 түріне (аммиак селитрасы және аммофос) тиесілі екенін ескере отырып, облыс әкімдіктері өндірушілермен тыңайтқыштар жеткізу мәселелерін пысықтауы қажет. Ауыл шаруашылығы министрлігінің отандық тыңайтқыштарды аванстық субсидиялау жөніндегі бұйрығы келісудің соңғы сатысында тұр. Отандық тыңайтқыштарды субсидиялау нормативін 10% -ға 60% деңгейіне дейін ұлғайту жоспарлануда.
Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша егістікті әртараптандыру жұмыстары күшейтілетін болады. Осыған байланысты биыл бидай алқаптарының 440 мың гектарға төмендеуі күтілуде. Бұл ретте дәнді дақылдар алаңдарын қысқарту есебінен рентабельділігі жоғары басым дақылдар алаңдары ұлғайтылатын болады. Майлы дақылдар алқабын 415 мың гектарға, азықтық дақылдар алқабын 96 мың гектарға ұлғайту жоспарланып отыр.
Мақта сияқты ылғалды көп қажет ететін дақылдар алаңын 16 мың гектарға, күріш алқабын 6 мың гектарға қысқарту күтілуде. Сондай-ақ, қайта өңдеу кәсіпорындарының қуаттылығын және нарық конъюнктурасын ескере отырып, үстіміздегі жылдың өзінде Алматы облысы мен Жетісу облысында жүгері алқаптарын 15 мың гектарға қысқарту бойынша жұмыс жүргізу қажет. Көкөніс дақылдарының 14,6 мың гектарға өсуі болжануда.
Жалпы, облыс әкімдіктері бұл мәселені бақылауда ұстап, егіс айналымын әртараптандыру мен сақтаудың артықшылықтарын кеңінен түсіндіру бойынша жұмыс жүргізуі қажет.
Мал шаруашылығы ауыл шаруашылығында жыл бойы жұмыспен қамтуды қамтамасыз етеді. Министр өсімдік өсірушілерді мал бағумен айналысуға шақырды
Мал шаруашылығында ауыл шаруашылығы малдарының өнімділік көрсеткіштері төмен. Азықтық базаның әлсiздiгiне және азықтық кезеңдiк проблемаларға қарамастан, өңiрлер көне шабындықтарды жаңартумен айналыспайды. Олардың биологиялық ресурсы әлдеқашан таусылған.
Бұл бағыттағы жұмыс жеке қосалқы шаруашылықтар мен ұсақ фермерлік шаруашылықтардағы жемшөп мәселесін алып тастауға болар еді, бұл ретте жаңа шабындықтардың өнімділігі гектарына 30-35 ц, ал ескілерінде гектарына 2-3 ц болуы тиіс, - деп атап өтті Айдарбек Сапаров.
Ірі өсімдік шаруашылықтары жалпы мал шаруашылығымен айналыспайды. Ал бұл ауыл тұрғындарының жыл бойы жұмыспен қамтылуын тежейді. «Астық егетін өңірлерде 300 шаруашылықтың 3 млн га ауыл шаруашылығы жері болсада, бірде-бір мал басы жоқ», - деп атап өтті министр.
Мал шаруашылығындағы ең перспективалы бағыттардың бірі - үлкен экспорттық әлеуетке ие қой шаруашылығы. Алайда қой шаруашылығында бiрқатар шешiлмеген мәселелер бар және бiрiншi кезекте бұл өндiрiстiң маусымдық сипаты, iрi бордақылау алаңдарының жоқтығы, терi мен жүннiң төмен сапасы, сондай-ақ шағын шаруашылықтардағы қой басының жеткіліксіз шоғырлануы саланың дамуын тежейді.
Министрлік қойларды ұстаудың, азықтандырудың және өсірудің тиімді технологиялары негізінде қой шаруашылығы өнімдерін жыл бойы өндіру мақсатында қарқынды үлгідегі көпсалалы (қысқы, көктемгі, күзгі қой) қой шаруашылығы кешенін құрудың ғылыми негіздерін әзірлеу жөніндегі шараларды көздейді.
Бүгінгі таңда АӨК инвестициялық жобалар пулында қой шаруашылығы бойынша тек 2 жоба бар. Олар – Абай облысындағы «Евразия Агро Семей» ЖШС және Жетісу облысындағы «Алакөл-Агро» ЖШС.
Республикада желатин, жемшөп қоспаларын өндіру үшін қой терісін қайта өңдеу бойынша 3 жобаны және құрылыс материалдарын өндіруге арналған жүнді қайта өңдеу бойынша 1-ші жобаны іске асыру жоспарлануда.
Жануарлар аурулары ошақтарының динамикасы 41% төмендеді
2023 жылы республика аумағында 19 ауру бойынша 235 қолайсыз пункт тіркелген. Қолайсыз пункттердің ең көп саны 6 облыста анықталған немесе жалпы ошақтардың 55,7% -ын құрайды (Қостанай облысында - 30, Жамбыл облысында - 21, Ақтөбе, Шығыс Қазақстан, Қарағанды облыстарында және Абай облысында 20-дан).
Қабылданған шаралардың арқасында соңғы үш жылда ошақтардың 41,2% -ға төмендеу динамикасы байқалады (2021 жылы - 400, 2022 жылы - 346 және 2023 жылы - 235). Ветеринариялық-санитариялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және халықтың денсаулығын жануарлар мен адамға ортақ аурулардан қорғау мақсатында республиканың ветеринариялық қызметі жоспарлы ветеринариялық-профилактикалық іс-шараларды (уақтылы диагностикалау және вакцинациялау) жүргізеді.
"Эпизоотиялық жағдай көбінесе ветеринарлық инфрақұрылымның жетіспеушілігіне байланысты. Республика бойынша сою нысандарына, мал қорымдарына/инсинераторларға және ветеринарлық пункттерге деген сұраныс жоғары ", - деп атап өтті Айдарбек Сапаров. АШМ Жол картасы шеңберінде мал шаруашылығы және ветеринарлық қауіпсіздік саласында да тиісті индикаторлар көзделген және оларға ұдайы мониторинг жасалатын болады.
2023 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстан 13 елмен ветеринарлық-санитарлық талаптар мен ветеринарлық сертификаттарды мақұлдады
ЕАЭО, ЕО, Жапония, Өзбекстан, Грузия, Иран, Моңғолия, Түркия, Әзірбайжан, ҚХР, Оңтүстік Корея, Сауд Арабиясы Корольдігі және Біріккен Араб Әмірліктері елдерімен мал шаруашылығы өнімдерін өздеріне экспорттау үшін ветеринарлық-санитарлық талаптар мен ветеринарлық сертификаттар келісілді. Экспорт тірі мал және алынатын шикізат, ет, сүт, балық, бал сияқты қазақстандық өнімдердің 6 түріне қатысты. Өнімдер мен экспорт шарттары әр ел бойынша әр түрлі.
Ауыл шаруашылығы министрлігі қазақстандық кәсіпорындарды үшінші елдердің тізіліміне енгізу бойынша тұрақты негізде жұмыс жүргізуде. Осылайша, 2023 жылы үшінші елдердің тізіліміне тағы 97 қазақстандық кәсіпорын енгізілді.
2024 жылға ҚР АШМ бірқатар іс шаралар жоспарланған:
- шошқалардың классикалық обасы бойынша және ҚР солтүстік-батыс және орталық өңірлерінің аусылы бойынша салауаттылық мәртебесін қалпына келтіруге арналған құжаттаманы дайындау, құстардың жоғары патогенді тұмауы бойынша әл-ауқаттың өзін-өзі декларациясын бағыттау;
- Еуропалық Одақпен (ЕО аумағына бал, сүт өнімдерін, жылқы етін экспорттауға рұқсат алу үшін), Қытаймен (мал сою ІҚМ және ІҚМ терісін экспорттауға қойылатын ветеринариялық талаптар туралы хаттамаға қол қою), Иранмен (сүйексіз мұздатылған сиыр эксп экспорттау үшін), Кувейтпен және Катармен (мал сою ІҚМ экспорттау үшін), Кореямен (мал сою үшін) жұмыс істеу құрғақ сүт өнімдерін экспорттау) және т. б.
Мал басы бойынша статистикалық деректерді шынайы мәліметке сәйкес келтіру керек
Министр мал шаруашылығы және ветеринариялық қауіпсіздік саласында да жол картасы аясында индикативтер қарастырылғанын атап өтті. Осыған байланысты мал мен құс басын есептен шығару бойынша жұмысты сапалы жүргізу және статикалық деректерді нақты мәліметке сәйкес келтіру маңызды. Айдарбек Сапаровтың айтуынша, ӨИС базасын тазарту қажет. Үкімет отырысында Премьер-Министр тиісті тапсырма берді.
Аталған жағдайды түзету бойынша жұмысты облыс әкімдіктерімен және Ұлттық статистика бюросымен бірлесіп бастап, бірінші жартыжылдықта аяқтауымыз керек, - деп деді Ауыл шаруашылығы министрі.
Қазақстанда балық шаруашылықтарының саны 1,3 есе, акваөсіруді субсидиялау көлемі 4,5 есе, инвестициялық субсидиялар 2,5 есе өсті
Вице-министр Мемлекет басшысы мен Үкіметтің шешімімен Балық шаруашылығы комитеті Ауыл шаруашылығы министрлігінің қарамағына берілгенін еске салды. Осыған байланысты балық шаруашылығын одан әрі дамытуға ерекше назар аударылатын болады.
2023 жылы бұл бағытта бірқатар оң нәтижелерге қол жеткізілді. Атап айтқанда, балық өсіру шаруашылықтарының саны 1,3 есе, акваөсіруді субсидиялау көлемі - 4,5 есе, инвестициялық субсидиялар - 2,5 есе, негізгі капиталға инвестициялар - 2 есе өсті. Балық қорғауды материалдық-техникалық жарақтандыру күшейтілді. Парламент Мәжілісіне «Аквамәдениет туралы» заң жобасы енгізілді.
Сонымен қатар, шешілуі тиіс проблемалық мәселелер де бар.
Балық ресурстарын сақтау бөлігінде балық өнімдерін қадағалаудың ақпараттық жүйесін енгізу, балық инспекторларының штатын 339-дан 637 бірлікке дейін ұлғайту, каспий итбалығының популяциясын сақтау бойынша ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құру жоспарлануда.
Акваөсіруді дамыту мақсатында балықтарға арналған жемшөп өндіретін зауыттарды салу үшін инвесторларды тарту мәселесі пысықталуда, балық шаруашылығының ерекшеліктерін ескере отырып, ветеринарлық қызметтерді күшейту, су және жер ресурстарын беру жөніндегі проблемалық мәселелерді шешу жоспарлануда.
Балық ресурстарын молықтыру бөлігінде мемлекеттік балық өсіру кәсіпорындарының өндірістік базаларын жаңғырту, сондай-ақ оларды Қызыл кітаптағы балық түрлерін жасанды өсіруге қайта бағдарлау көзделген.
Сонымен қатар, бірінші кезектегі міндеттер акваөсіруді субсидиялауды Бірыңғай мемлекеттік ақпараттық жүйесінің платформасына ауыстыру және Субсидиялау қағидаларын жетілдіру, сондай-ақ балық өсірушілердің жеңілдікті несиелендіруге қолжетімділігін қамтамасыз ету болып табылады. Жалпы проблемалық мәселелерді кешенді шешу үшін саланы дамыту бойынша жүйелі жұмыс жалғасатын болады, - деді Аманғали Бердалин.
Үш өңірде фермерлерді электронды форматта несиелеу бойынша "Ауыл аманаты" пилоттық жобасы енгізілді
Үкіметтің тапсырмасы бойынша Қазақстанның үш өңірінде "Ауыл аманаты" атты электрондық форматта ауыл тұрғындарына несие беру бойынша пилоттық жоба басталды. Бұған дейін ауыл тұрғындарына несиеберу "Қолдау" платформасы арқылы ақылы жүргізілді.
Бұдан басқа, мал шаруашылығын қадағалау бөлігінде БЖДБ базасына 6 қосымша сервис қосылды, бұл мал шаруашылығы саласында "туғаннан союға дейін" толық қадағалауды қамтамасыз етеді.
Осылайша, электронды форматта жануарға жеке нөмір тіркеуге және беруге, профилактикалық шаралар жүргізуге, жануардың қозғалу процесін және карантинде болуын көруге, жануарларды союға жіберуге болады. Қазіргі уақытта ветеринария мен бақылау жұмыстарына көмектесетін қызметтер енгізілуде.
АШМ "Азаматтарға арналған үкімет" КЕАҚ-да бірыңғай көлік базасын біріктіруге және құруға қол жеткізді. Қазіргі уақытта Алматы облысында пилоттық жоба жүргізілуде, онда ауыл шаруашылығы техникасы бойынша мәмілелер әкімдіктерде емес, «Бірыңғай терезе» шеңберінде арнайы ХҚКО-да жүргізіледі.
Ауыл шаруашылығы жерлерінің картасын цифрландыру 2024 жылы аяқталады – Ауыл шаруашылығы министрлігі
2023 жылы жылжымайтын мүліктің бірыңғай мемлекеттік кадастрын енгізуге байланысты жер заңнамасы өзгерді. Осыған қарамастан, Министрлік ауыл шаруашылығы жерлері бойынша сұрақтарды өзінде қалдырып, МЖК ААЖ дамытуды қолға алды.
Ағымдағы жылы АШАІМИ көмегімен ауыл шаруашылығы картасын цифрландыру бойынша жоспарланған МЖК ААЖ жаңа платформасына көшіру жұмыстары аяқталады. Бүгінгі таңда 205,4 млн гектар ауылшаруашылығф жерлерінің 140 млн гектарынан астамы цифрландырылды. Бірінші цифрлық ауыл шаруашылығы картасы осы жерлерді қайта бөлуді одан әрі мониторингтеу; цифрлық жер балансын жүргізу; субсидиялау; және ауыл шаруашылығы жерлерімен байланысты басқа да іс-қимылдар үшін функциялар мен қызметтерді автоматтандыру бойынша негіз болады.
Бұдан басқа, жаңа МЖК базасында қағаз арқылы (АШАІМИ, АГРОХИМ, гидромелиоративтік қызметтер, жер инспекторларының жеке кабинеттері, топырақ-геоботаникалық зерттеулер) жүзеге асырылған жер қатынастары саласындағы жаңа "цифрлық" форматтағы функцияларды жетілдіру бойынша жұмыстар басталды.
2024 жылдың наурызына цифрлық жер балансы бойынша пилоттық жоба жоспарланған. Ол әкімдік қызметкерлерін жер балансын қағазда тапсырудан босатуға мүмкіндік береді. Баланс, өз кезегінде, бір түрден екінші түрге ауыстырылған жерлер негізінде қалыптасады.
Бұл сауда-саттық және аукциондар арқылы ауыл шаруашылығы жерлерін ұсыну жөніндегі қызметтерді жаңа МЖК-да іске асырумен толық көлемде көрсетілетін болады. Егер жер пайдаланушы критерийлерге сай келсе, ауыл шаруашылығы жерлерін бөлу туралы шешімді жүйе автоматты түрде қабылдайды, - деп атап өтті Бағлан Бекбауов.
Вице-министр мемлекеттік жер бақылауын цифрландыру жер заңнамасын бұзуды барынша азайтуда маңызды рөл атқаратынын айтты.
Әзірленген jerinspectr модулі жерді қашықтықтан зондтау деректері негізінде пайдаланылмайтын ауыл шаруашылығы жерлерін анықтау бойынша жұмысты жеңілдетеді. Бұл платформа жер ресурстарын басқару жөніндегі жаңа ақпараттық жүйеде модуль ретінде тұратын болады.
Фермерлер шикізат пен түпкілікті өнімге белгіленген бағамен үш жақты форвардтық сатып алу арқылы жеңілдікті шарттармен қаржыландырылатын болады
Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірудің, сақтаудың және өткізудің толыққанды желісін құруда жеке нарыққа жәрдемдесу жөніндегі міндет Азық-түлік корпорациясы, АШТӨ және қайта өңдеу кәсіпорны арасында шикізатты үш жақты форвардтық сатып алудың жаңа пилоттық тетігі арқылы іске асырылатын болады. Бұл тетік АШТӨ-не көктемгі егіс жұмыстарын өткізу үшін жеңілдікті шарттармен қаржыландыруды, шикізатты өңдеушілерге одан әрі жеткізуді және дайын өнімді нарыққа сатуды қамтиды.
Бұл ретте фермер жеңілдікті қаржыландыруды және өнімді өткізудің кепілдігін, қайта өңдеуші - белгіленген бағалар бойынша шикізатпен қамтамасыз етілуін, халық-белгіленген жеңілдікті бағалар бойынша дайын өнімді алады.
Ағымдағы жылы бұл бағдарлама келесі дақылдар: күнбағыс, күріш, қарақұмық бойынша пилоттық режимде іске қосылады. Көлемі әлі де аз, бірақ табысты болған жағдайда бағдарлама ауқымды болады, - деп түсіндірді Асылхан Джувашев.
Оның айтуынша, шикізат пен түпкілікті өнімге бағаны белгілей отырып, үшжақты форвардтық сатып алу Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірудің, сақтаудың және өткізудің толыққанды желісін құруға, сондай-ақ бағаның өсуін тежеуге бағытталған. Сондай-ақ, өңдеу кәсіпорындарының жүктемесі қамтамасыз етіледі.
Форвардтық сатып алу бағдарламасын іске асыру шеңберінде ағымдағы жылға РБ-дан 40 млрд теңге бөлінді, оның ішінде 5 млрд теңге үшжақты форвардтық сатып алуды іске асыруға көзделген. Бүгінгі таңда АШТӨ-ден 4,1 млрд теңге сомасына 59,2 мың тонна астыққа 33 өтінім келіп түсті.
Аграрлық несие корпорациясы онлайн-платформасы несие бойынша шешім қабылдау уақытын 5 минутқа дейін қысқартты
2022 жылы Аграрлық несие корпорациясы шағын несиелендіруге өтінімдерді қарау бойынша онлайн-платформа әзірледі. Платформа МДҚ-мен және 50-ден астам сервистермен интеграцияланған, бұл несие бойынша алдын ала шешім алу уақытын 5 минутқа дейін қысқартты. Сондай-ақ, «Қазынашылық клиент АЖ» арқылы төлемдерді оңтайландыру, Kaspi.kz, Homebank, BCC, Kazpost платформаларымен ықпалдастыру бойынша жұмыс жүргізілді, бұл клиенттерге төлемдерді комиссиясыз және облыс орталықтарына бармай онлайн енгізуге мүмкіндік береді.
Өткен жылы корпорация мамандары фермерлерге қаржыландыруға өтінім беруге, қажетті ақпарат пен анықтамаларды онлайн режимінде алуға мүмкіндік беретін мобильді қосымшаны әзірлеп, іске қосты.
Ағымдағы жылы АҚ секторды қаржыландыруды ұлғайту және компания сервистерін цифрландыру бойынша жұмысты жалғастырады. Цифрландыру бөлігінде корпорация мобильдік қосымшаның сервистерін одан әрі дамытуды және барлық клиенттерге онлайн өтінім беру мүмкіндігіне ие болу үшін BPM-жүйесін жетілдіруді жоспарлап отыр.
