Қарашаның ортасында АҚШ-та шатдаун аяқталды. АҚШ президенті Дональд Трамп Конгресстің қос палатасы алдын ала мақұлдаған алдағы екі айға арналған бюджет жобасына қол қойды. АҚШ Конгресінің бюджетті уақытында бекітіп, федералды үкіметтің жұмысын тоқтатпау туралы шешім қабылдауы әлемдік нарықтарға айқын белгі болды. BAQ.KZ тілшісі шатдаунның экономикаға әсеріне шолу жасап көрді.
Соңғы апталарда шатдаун қаупі экономикалық белсенділікті бәсеңдетіп, инвесторлар арасында белгісіздік тудырған еді. Сол себепті Конгрестің келісімге келуі — тек АҚШ үшін ғана емес, жаһандық қаржы нарығы үшін де маңызды оқиға.
Шатдаунның болмауы — экономиканың ілгерілеуін жалғастыруға мүмкіндік беретін фактор. Үкіметтің тоқтауы жүз мыңдаған мемлекеттік қызметкердің жұмысын уақытша тоқтатып, мемлекеттік контрактілерді кешіктіріп, бірқатар стратегиялық жобаларды тоқырауға ұшыратуы мүмкін еді. Бірақ бұл сценарий орындалмады. Сондықтан нарықтардың реакциясы да жедел әрі оң болды.
Нарықтағы психологиялық әсер: қуаттанған оптимизм
Қаржы нарықтары эмоция мен күтулердің ортасы десек, шатдаунның болмауы инвесторлардың көңіл-күйін айтарлықтай жақсартты. Бұған дейін нарықтағы құбылмалылық күшейіп, қор индекстері бірнеше күн қатарынан тұрақсыздық көрсетіп келген.
Келісім қабылданғаннан кейін:
- S&P 500 — сәл де болса өсімін қайта тапты;
- Dow Jones — тұрақты диапазонға оралды;
- NASDAQ — технологиялық компанияларға деген сенімнің артуымен қалпына келе бастады.
Экономистер мұны «қауіптің уақытша сейілуі» деп атады. Себебі нарық үшін басты қауіп – үкіметтің тоқтап қалуы емес, оның салдары: мемлекеттік шығындардың кешігуі, бюджет жобаларының тоқтауы, әлеуметтік бағдарламалардың уақытша тоқтатылуы.
Корпорациялар және мемлекеттік сектор
Шатдаунның болмауы мемлекеттік тапсырыстармен жұмыс істейтін салалар үшін ерекше маңызды. АҚШ-та қорғаныс, инфрақұрылым, ғарыш, медицина, әлеуметтік қамсыздандыру сияқты бағыттар үкімет қаржысына тікелей тәуелді.
Егер шатдаун жалғасқан жағдайда:
- Пентагонның бірқатар жобасы кешеуілдейтін еді;
- NASA-ның ғылыми бағдарламалары уақытша тоқтайтын еді;
- Инфрақұрылымдық тендерлер кейінге қалатын еді;
- Әлеуметтік төлемдер бойынша кідіріс туындауы мүмкін еді.
Бұл өз кезегінде ірі корпорациялар акцияларына қысым жасар еді. Келісім қабылданып, осындай тәуекелдер азайған соң, нарықтар қайта теңселіп, сенім қалпына келді.
Мұнай бағасы: Нарықтағы жаңа тыныс
Энергетика нарығы АҚШ-тағы бюджеттік процестерге аса сезімтал. Әлемдегі ең ірі мұнай тұтынушы елде үкімет жұмысының тоқтап қалу қаупі сұраныстың әлсіреуіне алып келуі мүмкін еді. Қауіп сейілісімен мұнай бағасы бірден оң динамикаға бет алды.
Мұнай бағасының өсуіне әсер еткен негізгі факторлар:
Экономикалық белсенділіктің тоқтамауы
- Үкімет жұмыс істеп тұрса, іскерлік белсенділік төмендемейді. Инфрақұрылымдық жобалар, логистика, өндіріс, мемлекеттік сатып алулар жалғасады. Бұл – мұнайға деген ішкі сұранысты сақтайды.
Доллардың әлсіреуі
- Шатдауннан соң тәуекелге деген тәбет артты. Инвесторлар доллардан акцияларға қайта ауыса бастады. Доллар индексінің әлсіреуі – энергетика нарығына әрдайым қолайлы, өйткені мұнай доллармен бағаланады.
Геосаяси тұрақсыздыққа қарамастан бағалардың тірелуі
- Орта Шығыстағы шиеленіс, Қызыл теңіздегі тасымал мәселелері және ОПЕК+ өндірістік шектеулері мұнай бағасын бұрыннан жоғары деңгейде ұстап тұр. Шатдаун қаупінің жойылуы осы фонның үстіне қосымша қолдау берді.
- Қазіргі бағалар Brent маркасы бойынша 1–2% шамасында өсті, бірақ сарапшылар бұл өсу ұзаққа созылуы мүмкін деп болжайды.
Инвесторлар енді нені бақылап отыр?
- Шатдаун аяқталғанымен, нарықтардың жаңа сұрақтары пайда болды.
ФРЖ мөлшерлемелері
- Инфляция бәсеңдеген сайын мөлшерлемені төмендету ықтималдығы артады. Бұл акциялар үшін аса пайдалы сценарий.
Бюджет жөніндегі ұзақ мерзімді келісім
Қазір қабылданған құжат — уақытша шешім. Келесі айларда Конгресс түпкілікті бюджетке қатысты келісімге келмесе, шатдаун қаупі қайта пайда болады.
Жаһандық экономиканың әлсіз белгілері
Қытай экономикасындағы баяулау, Еуропадағы рецессиялық тәуекелдер және дамушы нарықтардың борыштық дағдарысы — мұнай мен акциялар бағасына әсер етуі мүмкін.
Шатдауннан кейінгі тыныс – уақытша, бірақ маңызды
АҚШ-та шатдаунның болмауы – жаһандық нарыққа қысқа мерзімді тұрақтылық сыйлаған шешім. Акциялар қалпына келді, мұнай бағасы өсті, инвесторлардың көңіл-күйі жақсарды. Дегенмен, сарапшылардың ортақ пікірі — бұл тек уақытша тыныс. Алдағы айларда Конгресс бюджет бойынша түпкілікті келісімге келмесе, нарықтар жаңа белгісіздік кезеңіне қайта түсуі әбден мүмкін.
