Зейнетақының бір бөлігін алу мәселесі: Әлихан Смайылов депутаттардың сауалына жауап берді

Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. Елімізде зейнетақы жинақтарын пайдаланудың шекті көлемі өзгертіле ме? Премьер-министр Әлихан Смайылов депутаттардың сауалына жауап берді.

Бұған дейін Мәжіліс депутаты Аманжан Жамалов Үкіметке 2022 жылға арналған зейнетақы жинақтарын пайдаланудың шекті көлемін қайта есептеуді ұсынып, депутаттық сауал жолдаған болатын.

Үкімет басшысы Әлихан Смайылов зейнетақы жинақтарының «шектен жоғары» бөлігін рұқсат етілген мақсаттарға пайдалану туралы депутаттардың сұрауына жауап берді.

«Қазақстан Республикасындағы зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Заңның нормаларына, зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеуді жүзеге асыру әдістемесіне сәйкес, ең төмен жеткіліктілік шегі (ЕТЖШ) – ең төмен зейнетақы мөлшерінен төмен емес ай сайынғы зейнетақымен қамсыздандыру үшін қажетті, зейнетақы жинақтарының ең төмен жеткілікті шегін айқындау міндетті зейнетақы жарналары және міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарының ең төмен мөлшері.

ЕТЖШ болашақ зейнеткерлерге оның табысынан ең төменгі жалақыдан (ЕТЖ) төмен емес зейнетақы жарналарының 10%-ын ескере отырып, ең төменгі зейнетақы мөлшерінен кем емес төлемдерді қамтамасыз ету үшін қажет. ЕТЖ азаматтардың ең төменгі табысы ретінде пайдаланылады, өйткені табыс ЕТЖ төмен болған кезде міндетті зейнетақы жарналарын аудару қарастырылмаған. Өз кезегінде, ең төменгі зейнетақы – ең төменгі зейнетақы стандарты, яғни ол – зейнетақы жинақтарының бір бөлігін пайдаланған азаматтар төмен болмауы керек ең төменгі зейнетақы мөлшері, - деп жауап берді Әлихан Смайылов.

Әдістемеге сәйкес ЕТЖШ зейнеткерлік жасқа жеткен кезде БЖЗҚ-дан төленетін болашақ ең төменгі зейнетақы мөлшері ең төменгі зейнетақы (2021 жылы 43 272 теңге және 2022 жылы 46 302 теңге) мен ЕТЖ мөлшері арасындағы ең үлкен мән болатындай етіп есептеледі (2021 жылы 42 500 теңге және 2022 жылы 60 000 теңге), базалық зейнетақы төлемінің ең төменгі мөлшері шегерілген (2021 жылы 18 524 теңге және 2022 жылы 19 450 теңге).

Әдістеме бірқатар болжамды көрсеткіштерді есептеуде пайдалануды қарастырады. Осы көрсеткіштердің кез келгенінің өзгеруі ЕТЖШ өлшеміне әсер етеді.

2022 жылдың 1 қаңтарынан бастап ең төменгі жалақының арттырылуы (60 мың теңгеге дейін) басқа параметрлермен бірге ЕТЖШ көрсеткішінің өсуіне әсер етті. Зейнетақы жүйесі тиімділігінің негізгі көрсеткіштерінің бірі – жоғалған еңбек табысының кемінде 40%-ын өтейтін жасы бойынша зейнетақымен қамтамасыз ету. Тиісінше, әдістемеде ең төменгі жалақыны параметрлердің бірі ретінде пайдалану болашақ зейнеткерлердің еңбек кірісінің өсуіне барабар зейнетақы мөлшерін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, - деп айтты ол.

2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша БЖЗҚ біржолғы зейнетақы төлемдерін тағайындауға 2 593,7 млрд теңгеге барлығы 872 894 өтінішті орындады, оның ішінде:

- тұрғын үй жағдайын жақсартуға 2 461,0 млрд теңге сомасына 729 966 өтініш;
- 125,5 млрд теңгеге емделуге 138 787 өтініш;
- инвестициялық портфельді басқаратын компанияларға басқаруға 7,2 млрд теңге сомасына 4 141 өтініш берілді.
Бұл деректер «шекті» сомаларға қол жеткізу елдегі орташа айлық жалақы деңгейінде тұрақты жұмыс істейтін азаматтар үшін айтарлықтай қолжетімді екенін көрсетеді. 

Бұл ретте зейнетақы жинақтарын қалыптастырудың негізгі мақсаты – зейнеткерлік жасқа жеткен кезде зейнетақы төлемдерінің лайықты деңгейін қамтамасыз ету. Жоғарыда айтылғандардың негізінде, әдістемеге өзгертулер енгізу талап етілмейді, өйткені жинақталған зейнетақы қаражатының деңгейі жасына байланысты төлемдерді қамтамасыз ету үшін жеткіліксіз болған кезде зейнетақымен қамсыздандырудың негізгі қағидасы бұзылады, - деп толықтырды Премьер-министр.

Ол аталған бағыттар бойынша жұмыс жалғасып жатқанын және Үкіметтің бақылауында екенін айтты.

Айта кетейік, Әлихан Смайылов депутаттардың сауалына 2022 жылдың 6 қаңтарында жауап берді. Бұл кезеңде Әлихан Смайылов Премьер-министрдің міндетін атқарды.