Көмір мен күннің қаласы. Ежелгі Датун жайлы не білеміз?
Қытайда өткен «Бір белдеу, бір жол» үшінші халықаралық форумының аясында шетелдік журналистер Шаньси провинциясын аралады, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі.
27 елден келген 25 журналист Қытай Қоғамдық дипломатия қауымдастығы (CPDA) және СІМ ұйымдастырған баспасөз туры аясында Шаньси провинциясына барып, бірқатар нысанды аралады. Шетелдік журналистердің қатарында Қазақстан, Өзбекстан, Пәкістан, Үндістан, Судан, Мысыр, Латын Америкасы, Шри-Ланка, Камбоджа, Вьетнам сияқты елдердің БАҚ өкілдері бар.
Баспасөз туры аясында шетелдік журналистер Шаньси провинциясының орталығы Тайюань қаласында болғанын жаздық. Енді осы провинцияның екінші ірі қаласы Датунның тыныс-тіршілігімен танысу мүмкіндігі туды.
Датун қандай қала?
Датун қаласында халық саны 3,1 млн. Ол - Қытайдың солтүстік-батысын, Қытайдың солтүстігін және орталық Қытайды байланыстыратын байланыс торабы.
Сондай-ақ Датун - Қытайдың он көне қаласының бірі, яғни ол ұзақ тарихы мен терең мәдениеті бар қала. Оның 100 000 жылдық адамзат өркениетінің тарихы, 2300 жылдық жазба тарихы, 1700 жылдық қала тарихы және 412 жылдық астаналық тарихы бар.
Сонымен бірге Датун маңызды көлік торабы және көмір өндіретін ірі бассейннің орталығы. Ауыл шаруашылығы, көлік инфрақұрылымы, ауыр машина жасау, тамақ және цемент өнеркәсібі қалада және оның айналасында жақсы дамыған.
Төртінші ғасырдың аяғында сол кезде хунн рейдтерінен қорғану үшін гарнизондық қала болған Датун қазіргі Қытай аумағында буддизмді бірінші болып қабылдаған Солтүстік Вэй деп аталатын мемлекеттің астанасына айналады. Жергілікті қаңырап бос жатқан таулы аймақтарды қоныстандыру үшін елдің солтүстік бөлігінің басқа аймақтарынан көптеген хань осында қоныс аударылады.
Ең танымал жергілікті көрнекті орындардың бірі - Сюанькун – «аспалы ғибадатхана». Датунның батыс шетінде Юнган - ЮНЕСКО-ның бүкіләлемдік мұра тізіміне енген үңгір храмдарының кешені орналасқан.
Датун муниципалитетінің ҚКП Тұрақты комитетінің мүшесі және Датун муниципалдық үкіметі мэрінің атқарушы орынбасары Рен Сижие шетелдік журналистер делегациясымен кездесіп, жылы лебізін білдірді.
Сіздерді Датунда қарсы алып тұрғаныма өте қуаныштымын. «Бір белдеу, бір жол» халықаралық ынтымақтастық жөніндегі үшінші форумына қатысып, оның жұмысы жайлы ақпарат таратуға атсалысқандарыңызға алғысымды білдіргім келеді. Датун - Қытайдың және шет елдердің әртүрлі ұлттарының мәдениеті біріктірілген орталық. Датунның 2300 жылдық тарихы бар. Датун - Қытайдың Мемлекеттік кеңесі жариялаған 24 тарихи және мәдени қалалардың бірінші тобы. Датун Қытайдың көмір және электр энергиясы базасының және Қытайдың 80 ұлттық көлік торабының бірі, - деді қала әкімшілігінің өкілі.
Оның айтуынша, Датун экологиялық таза қала. Оның ауа сапасы Шаньсиде бірінші орында тұр. Датун сонымен қатар жазғы курорт және сауықтыру курорты ретінде танымал.
«Әлемдегі ұлы үйлесім» және «ортақ болашақ» ұғымдары кеңінен танымал. Бұл Қытайдың ғана емес, әлемнің арманы. Биыл адамзаттың ортақ болашағы бар қоғамдастық құру тұжырымдамасы, яғни «Бір белдеу, бір жолдың» ұсынылғанына 10 жыл толды. Датунды сөзбе-сөз аударғанда «ұлы үйлесім» деген мағынаны білдіреді. Датун «Бір белдеу, бір жол» бағдарламасымен белсенді түрде байланысып, Шаньсидің сыртқы әлеммен байланыстыратын көпірі болуға ұмтылып келеді. Датун ғылым мен технология, жаңа энергетика, ауыл шаруашылығы, мәдени және туризм назар аударған негізгі салалары. Датун «Бір белдеу, бір жол» даму жетістіктерімен бөлісу үшін жоғары сапалы қызмет көрсетуге, қолайлы бизнес-ортаны қамтамасыз етуге уәде береді, - деп Рен Сижие қонақтарға жылы лебізін айтып, мықты денсаулық тіледі.
Датунда не көруге болады?
Шетелдік БАҚ өкілдері Датун ежелгі қаласының көшелерін аралап, тарихына үңіліп көрді.
«Ұлы әскери қала» және «солтүстік шекарадағы стратегиялық шлюз» деген атаққа ие болған Датун ежелгі Қытайдың стратегиялық және әскери маңызы бар қала болды. 3,28 шаршы шақырым аумақты алып жатқан Датун көне қаласы - Қытайда әлі де жақсы сақталған көне қалалардың бірі.
Ляо, Цзинь, Юань, Мин, Цин династияларында салынған ең танымал тарихи және мәдени орындар Датун ежелгі қаласында орналасқан. Олардың ішінде ең танымалдары Хуайян храмы, Шаньхуа храмы, Тоғыз айдаһар қабырғасы және т.б.
Шетелдік журналистер осы тарихи жерлерді аралап, гидтің берген ақпаратын тыңдады.
Датунда қала қорғаны да танымал жерлердің бірі.
Датунның көне қала қабырғаларын Мин әулеті тұсында тұрғызылған. Қабырғадан шығып тұрған күзет мұнаралары, бұрыштық мұнаралар, қақпа мұнаралары және садақ ату мұнаралары қабырға бойына белгілі бір уақыт аралығында орналастырылды. Датун қаласының қабырғасы қала қорғанымен, аспалы көпірлермен және бекіністермен бірге соғыс кезінде шабуылға төтеп беру үшін салынған берік бекініс болды.
Қала қорғанына арналған музейге де соғуды ұмытпау керек. Мұнда қорғанның ескі суреттерімен және басқа да экспонаттармен танысуға болады.
Сонымен бірге Датунға келетін туристер міндетті түрде Хуайян ғибадатханасын аралайды. Ғибадатхананың Үлкен Будда залы Қытайдағы ең үлкен екі Будда залының бірі саналады.
Бұл Қытайдағы ең үлкен және ең көне айдаһар қабырғасы. Тоғыз айдаһар қабырғасы Датун ежелгі қаласының Хэян көшесінде орналасқан. Ол мемлекеттің қорғауындағы жәдігер.
Ал бұл тарихи және мәдени көше Мин және Цин әулеттерінің сәулет стилінде салынған. Бұл көшелерде түрлі дүкендер мен мейрамханаларды кездестіруге болады.
Қазақстан мен Шаньси қай салада серіктестік орнатқан?
Қазақстан мен Шаньси провинциясы жоғары деңгейде серіктестік орнатқан.
2018 жылдың сәуір айында сол кездегі губернатор Лу Яньшэн мен Қазақстанның Павлодар облысының губернаторы Болат Бақауов провинциялық және аймақтық достық қарым-қатынас орнату туралы келісімге қол қойды. Шаньси провинциясы мен Павлодар облысының арасында ынтымақтастық туралы келісім бар.
Сонымен қатар Қазақстан мен Шаньси провинциясы экономикалық және сауда салаларында да ынтымақтастық орнатқан.
Провинциядағы өңдеу өнеркәсібі, қағаз және қағаз өнімдерін өндірумен айналысатын кәсіпорын Қазақстанға 5 миллион доллар инвестиция құйған.
2022 жылдың сәуір айында Линфен қаласындағы Хоума халықаралық құрлық порты саябағынан Алашанькоу порты арқылы Қазақстандағы Бабатай станциясына қарай алғашқы пойыз жіберілді. Орталық Азияның екі жақты бағытының ашылуы теміржол логистикалық байланысын және Хоума қаласы мен «Бір белдеу, бір жол» бойындағы елдер арасындағы екі жақты алмасуды жүзеге асырды.
Сондай-ақ Қазақстан мен Шаньси провинциясы білім саласында серістес.
Шаньси ауылшаруашылық университеті, сондай-ақ Қазақстандағы С. Сейфуллин атындағы қазақ агротехникалық университеті, Қазақ ұлттық ауыл шаруашылығы университеті және Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті «Жібек жолы» ауыл шаруашылығындағы ғылыми-техникалық инновациялар альянсына мүше.
Шаньси ауылшаруашылық университеті мен Қазақ мемлекеттік аграрлық университеті негізінен жазғы лагерьлер, қысқы лагерьлер және академиялық алмасулар өткізеді. 2018 жылдың маусым айында Аграрлық университеттің 13 оқытушысы мен студенті Қазақ мемлекеттік аграрлық университетінің ұйымдастыруымен 15 күнге созылған жазғы лагерьге қатысты. 2019 жылдың қаңтар айында агрономиялық университеттің төрт оқытушысы мен студенті Қазақ мемлекеттік аграрлық университеті ұйымдастырған 13 күнге созылған қысқы лагерьге қатысты.
Шаньси ауылшаруашылық университеті мен Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті негізінен зоология, тамақ өнеркәсібі, мал шаруашылығы, орман шаруашылығы және басқа да салаларда серіктес.
Еске сала кетсек, 17-18 қазан күндері Бейжіңде жоғары деңгейдегі «Бір белдеу, бір жол» бастамасының III форумы өтті.
Жоғары деңгейлі «Бір белдеу, бір жол» үшінші халықаралық форумының ашылуында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев баяндама жасап, өз ұсынысын айтқан болатын.
Президенттің қытай тілінде жасаған баяндамасы қытайлықтардың арасында қызу талқыланды.
Қазақстан мен Қытай арасындағы визасыз режим 10 қарашадан бастап күшіне енетінін еске сала кетейік. Екі мемлекет аумағында Қазақстан-Қытай азаматтары 30 күн бола алады. Азаматтарда 30 күннен артық болу қажеттілігі болған жағдайда, тиісті санаттағы кіру визасын алдын ала рәсімдеу қажет. Визасыз режим жұмысқа орналасуға, оқуға және миссионерлік қызмет жасауға құқық бермейді.