Әлемде: АҚШ-тың Иранға әуе соққысы, орман өрті, саяси тұтқындардың бостандыққа шығуы

BAQ.KZ тілшісі әлемде соңғы тәулікте болған оқиғаларға шолу жасап, жария болған жаңалықтар топтамасын назарларыңызға ұсынады.

Үлкен қақтығыс – АҚШ және Израиль Иран ядролық нысандарына әуерейдке кірді

АҚШ Иранның Фордо, Натанз және Исфахан ядролық орталықтарына әуе соққысын жасап, ондағы кейбір объектілер "бүкілдей жойылды" деп хабарланды.

Иран ауыр зардаптарға ұшырап жатыр — ондаған әскери және азаматтық тұлғалар қаза тапты, сонымен қатар миссиялар Израиль арқылы баламалы жауап қайтарды.

Әлемдік көшбасшылардың реакциясы шиеленіскен: АҚШ және Австралия тек дипломатиялық ұстаным ұстанса, Қытай мен Чили халықаралық құқықтарға сілтеме жасап айыптады.

Сауд Арабиясының, Жапония мен Еуропалық Одақтың бірқатары бейбітшілік пен саяси диалогты мақұлдап, шиеленістің кеңеюіне тосқауыл қоюды талап етуде.

Бұған дейін хабарлағанымыздай, АҚШ-Иран шиеленісіне қатысты Қазақстан ядролық қауіпсіздік бойынша келісім жасауды ұсынды. 

АҚШ Иранға жасалған соққының бір реттік операция екенін мәлімдеді. АҚШ әуе күштерінің Иранның ядролық нысандарына жасаған соққысынан кейін, Халықаралық атом энергиясы агенттігі (МАГАТЭ) шұғыл жиын өткізетінін мәлім етті.

Иран Парламенті АҚШ-тың шабуылынан кейін стратегиялық маңызы жоғары Ормуз бұғазын жабу туралы шешімді мақұлдады.

Израильдің Иранға қарсы операциясын Ресейдің Украинаға басып кіруімен салыстыруға болмайды, өйткені Киев Ресейдің өмір сүруіне қауіп төндірген жоқ. Мұндай пікірді Германияның бұрынғы канцлері Ангела Меркель Neue Osnabrücker Zeitung газетіне берген сұхбатында айтты.

Рим папасы XIV Лео Таяу Шығыстағы қақтығыстың өршуіне қатты алаңдаушылық білдіріп, ел басшыларын жауапкершілікке шақырды.

Жанжал аймаққа әсер етіп, эвакуация мен қауіп хабарламалары көбейді

АҚШ сыртқы істер департаменті АҚШ азаматтарына бүкіл әлемде сақ болуды бұйырып, Таяу Шығыста әскери қауіптің өсуі мүмкін екенін ескертуде.

Австралия мен Канада мыңдаған азаматтарын Израиль және Ираннан эвакуациялауда.

Әуе кеңістігі дүрлікті: рейстер тоқтап, аймақтың кейбір бөлігі жабылды. Соның ішінде Қазақстан да бар, яғни Air Astana Таяу Шығысқа ұшатын әуе рейстерін тоқтатты.

Ғаламдық экономикалық әсерлер және энергетикалық нарық

Әлемдік мұнай бағасы (Brent, WTI) күрт көтерілуде, бұл қаржы нарықтарына да әсер етті: мысалы, Австралияның ASX биржасы 100 млрд доллардан астам шығынға ұшырады.

Стратегі және сарапшылар осы жағдайдың ғаламдық экономикалық тұрақтылығы үшін қауіпті екенін айтып жатыр.

Әлемнің реакциясы мен дипломатиялық қадамдар

Бірқатар елдер (Қытай, Ресей, Еуропа Одағы) халықаралық құқықтарды бұзды деп есептеп, БҰҰ-да қақтығысты тоқтату және келіссөздер өткізуге үндеу жасап отыр.

Бұған дейін хабарлағанымыздай, Ресей, Қытай және Пәкістан Біріккен Ұлттар Ұйымының Қауіпсіздік Кеңесінде АҚШ-тың Ирандағы ядролық нысандарға жасаған әуе соққысын қатаң айыптайтын қарар жобасын таратты.

Иран жоғары билігі "өлмес жауап" беретінін айтып, әскери күшейіп жатыр. Иран сыртқы істер министрінің Мәскеуге сапары дипломатиялық бастамалар ретінде қарастырылуда.

Сирия – Мар Елиас шіркеуіне теракт

2025 жылғы 22 маусым, жексенбі күні дұға жасау кезінде бір маскалы жігіт мылтықпен оқ атып, сосын жарылғыш белдігін іске қосқан. Екінші күдікті сыртта күзетшілерге оқ атқан деген ақпарат бар

Әртүрлі дереккөздер 22 адам қаза тапқанын, сондай-ақ 63 жараланған адам бар екенін көрсетті. Арасында балалар да болған.

Ислам мемлекеті ("ISIS") жауапкершілікті өз мойнына алды деп күмәндануда – ішкі істер министрлігі бірінші болжамды осы деп жариялады.

Грекия – Хиос аралында орман өрттері

22 маусымда Хиос аралында бірден үш жерде орман өрті тұтанып, желдің әсерінен жылдам тарады. 100-ден астам өрт сөндіруші, тікұшақтар мен ұшақтар жұмылдырылды. 16 елді мекеннің тұрғындарына эвакуация ескертілді. Ауылшаруашылық пен тұрғын үй аймақтары зардап шекті. 

Демалушыларға аралға бармау ұсынылды, төтенше жағдай жарияланды. Өрттің қасақана тұтануы мүмкін деген күдік тексерілуде.

Беларусьте оппозиция белсенділері бостандыққа шықты

21 маусымда Беларусь оппозиционері Сяргей Ціханоўскі мен тағы 12 саяси тұтқын рақымшылықпен босатылды. Бұл – АҚШ өкілінің Минскіге сапары кезіндегі келіссөздер нәтижесі. Ціханоўскі Литваға жеткізіліп, әйелі Сьвятлана Ціханоўскаямен қауышты. 

Бұл қадам дипломатиялық жетістік ретінде бағаланып, халықаралық қауымдастық Беларусьті басқа тұтқындарды да босатуға шақыруда.