Тұрғын үй жағдайын жақсарту немесе емделуге ақы төлеу үшін БЖЗҚ-дан біржолғы зейнетақы төлемін (БЗТ) қалай алуға болады? Қандай шектеулер бар, өтінішті қайда беру керек, ЖТС қалай есептеледі? БЖЗҚ төлем алудың тәртібін түсіндіріп берді.
1. Біржолғы зейнетақы төлемі (БЗТ) дегеніміз не?
БЗТ – зейнетақы жинақтарын тұрғын үй жағдайларын жақсарту немесе емделуге ақы төлеу үшін пайдалану мүмкіндігі. Бұл төлемдер міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) есебінен қалыптасқан жинақтардан алынады.
Қандай жағдайларда алуға болады:
- Жеке зейнетақы шотындағы жинақтар ең төменгі жеткіліктілік шегінен (ТЖШ) асса;
- Зейнеткердің болашақ зейнетақысы оның орташа айлық кірісінің кемінде 40%-ын қамтамасыз ететін болса (50%-ға дейін пайдалануға болады);
- МЗЖ салушы зейнетақы аннуитеті шартын жасаса (100%-ға дейін пайдалануға болады);
- Азамат еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы алушы болса (100%-ға дейін пайдалануға болады).
Назар аударыңыз: БЗТ алу болашақ зейнетақы төлемдерін азайтуға әсер етеді, сондықтан шешім қабылдағанда өз басымдықтарыңызды анықтау маңызды.
2. Қайда жүгіну керек?
БЗТ-ны тек уәкілетті операторлар арқылы алуға болады:
- Отбасы банкі – тұрғын үй және емделу
- Қазақстан Халық Банкі – тұрғын үй
- Банк Центр Кредит – тұрғын үй
- Altyn Bank (China Citic Bank) – тұрғын үй
- Банк Фридом Финанс Қазақстан – тұрғын үй
Төлем алу тәртібі:
- БЖЗҚ сайтынан немесе мобильді қосымшадан жеке зейнетақы шотындағы (ЖЗШ) қолжетімді жинақ сомасын қарау;
- Уәкілетті операторға өтініш беру және электрондық цифрлық қолтаңба арқылы растау;
- Уәкілетті оператор өтінішті БЖЗҚ-ға жібереді;
- БЖЗҚ соманың болуын тексеріп, бес жұмыс күні ішінде қаражатты арнайы шотқа аударады;
- Қаражаттың мақсатты пайдаланылуын растайтын құжаттарды уәкілетті операторға ұсыну.
Егер құжаттар уақытында тапсырылмаса, қаражат жеке зейнетақы шотыңызға қайтарылады.
3. Мерзімінен бұрын алу болашақ зейнетақыға қалай әсер етеді?
Зейнетақы жинақтары – салымдар мен инвестициялық кірістен тұрады. Мерзімінен бұрын алу болашақ зейнетақы төлемінің мөлшері мен кезеңін азайтады.
Болашақ төлемді білу үшін БЖЗҚ сайтындағы немесе мобильді қосымшадағы «Зейнетақы калькуляторы» қызметін пайдалана аласыз. Ол үш сценарий бойынша есептейді: пессимистік, шынайы, оптимистік.
4. Зейнетақы жинақтары мен инвестициялық кіріс
- Жинақтар – зейнетақы жарналары мен инвестициялық кірістен тұрады.
- Инвестициялық кіріс бағалы қағаздардан, қаржы құралдарын қайта бағалаудан және сыртқы басқарудағы активтерден келеді.
- Нарық жағдайына байланысты кіріс уақытша өзгеруі мүмкін, бірақ ұзақ мерзімде жинаққа оң әсер береді.
- Өз инвестициялық табысыңызды 24/7 режимінде жеке кабинет арқылы бақылай аласыз.
5. Жеке табыс салығы (ЖТС) туралы
2024 жылғы 1 қаңтардан бастап:
- БЗТ алу кезінде ЖТС-ты бірден немесе кейінге қалдырып төлеуге болады;
- Стандартты салық шегерімі – 882 АЕК шегінде;
- 2025 жылғы 15 шілдеге дейін ЖТС-ты қайта есептеу үшін өтініш беру мерзімі 3 жылдан 5 жылға ұлғайды (бірақ тек 2025 жылға дейін).
6. ЖТС-ты қайта есептеуге кімнің құқығы бар?
- Бірінші, екінші немесе үшінші топтағы мүгедектер;
- Мүгедек балалардың ата-аналары немесе қамқоршылары;
- Бала асырап алушылар, жетім балалардың асырап алушы ата-аналары;
- Соғыс ардагерлері және басқа санаттар (Салық кодексінің 346-бабында толық тізім берілген).
Өтінішті БЖЗҚ филиалына тапсыру қажет. Қайта есептелген сома зейнетақы шотыңызға аударылады.
7. 2026 жылдан бастап ЖТС өзгерісі
- Қазақстан резиденті болса, ЖТС зейнетақы төлемдерінен ұстала алмайды, оның ішінде БЗТ да бар.
- Кейінге қалдырылған ЖТС зейнетақы жинақтарының сомасын көбейтпейді, тек мемлекет алдындағы міндеттемені жояды.
- 2026 жылғы 1 қаңтарға дейін екі тәсіл қолдануға болады: бірден төлеу немесе кейінге қалдыру (пайдаланылған зейнетақының 10%-ы ұсталады).
