Канада үкіметі 2025 жылдың басында Қытайда төрт канадалық азаматтың есірткіге қатысты айыптар бойынша өлім жазасына кесілгенін растады, деп хабарлайды BAQ.KZ bbc сайтына сілтеме жасап.
Канада Сыртқы істер министрі Мелани Жоли олардың барлығы екі елдің азаматтығына ие болғанын айтты, бірақ есімдері жарияланбады.
Қытайдың Канададағы елшілігі Оттаваны «жауапсыз мәлімдеме жасауды тоқтатуға» шақырды. Сарапшылар бұл жағдай екі ел арасындағы қарым-қатынасты одан әрі нашарлатуы мүмкін деп алаңдауда.
Қытай Сыртқы істер министрлігі бұл жазаның заңға сәйкес орындалғанын мәлімдеді. Қытай билігі сот үкімінің әділ болғанын және өлім жазасына кесілген азаматтардың кінәсі толық дәлелденгенін айтты.
Қытай қос азаматтықты мойындамайды және есірткіге қатысты қылмыстарға өте қатаң қарайды. Бірақ шетелдіктерге өлім жазасын беру сирек кездеседі.
Министр Жоли бұл істерді бірнеше ай бойы бақылап келгенін және Канада үкіметі, соның ішінде бұрынғы премьер-министр Джастин Трюдо атынан өлім жазасын тоқтатуға тырысқанын мәлімдеді.
Канада бірнеше рет бұл азаматтарды кешіруді сұрады және кез келген жағдайда өлім жазасына қарсы екенін білдірді, – деді Канада үкіметінің өкілі Шарлотта Маклеод.
Қытайда ауыр қылмыстар, соның ішінде есірткі саудасы, сыбайлас жемқорлық және тыңшылық үшін өлім жазасы қолданылады. Дегенмен, нақты қанша адамның өлім жазасына кесілетіні құпия сақталады. Құқық қорғаушылар Қытайды өлім жазасын ең көп қолданатын елдердің бірі деп есептейді.
Қытайдың канадалық азаматтарды өлім жазасына кесуі – сұмдық жағдай. Біз марқұмдардың отбасыларына қайғырып, оларға қолдау білдіреміз, – деді Amnesty International Canada ұйымының өкілі Кетти Нивьябанди.
Ол сондай-ақ Қытайда өлім жазасын күтіп отырған немесе тағдыры белгісіз басқа канадалықтар туралы да алаңдайтынын айтты.
2019 жылы канадалық Роберт Ллойд Шелленберг Қытайда есірткі тасымалдағаны үшін өлім жазасына кесілген болатын. Бірақ ол жақында орындалған өлім жазаларының қатарында болмаған.
Біз мұндай жағдайларды қатаң айыптаймыз және осындай қиын жағдайға тап болған басқа канадалықтарға да рақымшылық сұрауды жалғастырамыз, – деді Министр Жоли.
Канада мен Қытай арасындағы қатынастар 2018 жылдан бері шиеленісті. Сол жылы Канада Қытайдың Huawei компаниясының басшысының орынбасары Мэн Ваньчжоуды АҚШ-тың сұранысы бойынша қамауға алды. Бұған жауап ретінде Қытай екі канадалық азаматты тұтқындаған еді, бірақ олар кейін босатылды.
2023 жылы канадалық БАҚ Қытайдың Канададағы сайлауға араласқаны туралы мәліметтер таратты. Қытай бұл айыптарды жоққа шығарып, оларды «жалған ақпарат» деп атады.
Жақында Қытай Канададан әкелінетін кейбір азық-түлік өнімдеріне салық енгізді. Бұл Канада үкіметінің Қытайдан импортталатын электр көліктеріне, болат пен алюминийге салық салуына жауап ретінде жасалған шара болды.