ҚХР-дың Қазақстандағы Төтенше және өкілетті елшісі Чжан Сяо қазақстандық БАҚ өкілдеріне Бейжіңде өткен «Бір белдеу, бір жол» халықаралық ынтымақтастықтың ІІІ форумы және Президентіміз Қасым-Жомарт Тоқаевтың жиынға қатысқаны жайлы сұқбат берді, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі.
- 17-18 қазан аралығында Бейжіңде «Бір белдеу, бір жол» халықаралық ынтымақтастықтың ІІІ форумы ойдағыдай өтті. Іс-шара көпшіліктің назарын аударып, халықаралық қауымдастықтың резонансын тудырды. Осы ретте форумның маңыздылығы туралы айтып берсеңіз...
17-18 қазан аралығында Бейжіңде «Бір белдеу, бір жол» халықаралық ынтымақтастықтың үшінші форумы сәтті өтті. Бұл форумның тақырыбы «Бір белдеу, бір жолды» сапалы салу және ортақ даму мен өркендеуге бірлесіп қол жеткізу болды. Форумға 151 мемлекет пен 41 халықаралық ұйым өкілі жиналды, қатысушылар саны 10 мыңнан асты.
Форумның ашылу салтанатында ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин бағдарламалық сөзінде өткен онжылдықтың пайдалы тәжірибесін қорытындылап, «Бір белдеу, бір жол» бастамасының бірлескен құрылысы тарихта дұрыс орын алатынын, уақыттың прогресс логикасына жауап беретінін, адамзат үшін дұрыс даму жолын ашатынын атап өтті. «Белдеу және жол» құрылысының жоғары сапалы құрылысын қолдауға арналған 8 қадам жаңа бағдарларды белгілеп, жаңа перспективаларды ашты және бастама аясындағы ынтымақтастыққа жаңа серпін береді. Төраға Си Цзиньпин форум аясында барлық шақырылған шетел басшыларымен кездесулер мен келіссөздер жүргізіп, нәтижесінде бірқатар маңызды келісімдерге қол жеткізілді.
Форум барысында панельдік іс-шаралар өткізілді, оның ішінде цифрлы экономика, өзара байланыс және жасыл даму тақырыптары бойынша 3 жоғары деңгейдегі сессия, сондай-ақ 6 тақырыптық пікірталас: үздіксіз сауда, халықтардың жақындасуы, талдау орталықтарының желісі бойынша алмасулар, адал Жібек жолы, өңіраралық ынтымақтастық, теңіз ынтымақтастығы.
Форум жемісті нәтижелер көрсетіп, оң нотада аяқталды. Бұл «Бір белдеу, бір жол» бастамасын бірлесіп құру жолындағы тағы бір белес болды. Форум «Бір белдеу, бір жол» бастамасын бірлесіп салу бойынша халықаралық консенсусты нығайту, ынтымақтастық рухында, ынтымақтастық нәтижелерінің пакетін айтарлықтай байыта отырып, өзара тиімділік мүддесінде және «Бір белдеу, бір жол» бастамасын жүзеге асырудағы ынтымақтастықтың жарқын болашағын ашып, даму мақсатында өтті. Бұл форум әлемге ынтымақтастықты, ашықтықты және жеңіске жетуді қолдайтын нақты хабарлама жіберді, сондай-ақ бастаманы жоғары сапалы ынтымақтастықтың жаңа кезеңіне шығару бойынша ең маңызды консенсусқа қол жеткізді. Форумның ең үлкен мақсаты – әлемдегі барлық елдің модернизациясын жүзеге асыру үшін бірлескен күш-жігерді жұмсау, ал айрықша ерекшелігі - оның практикалық қадамдар мен нақты нәтижелерге бағытталғандығы.
Биылғы форумның ойдағыдай өтуі жаһандық экономикалық өсу мен жалпы дамуға сарқылмас қуат қосатыны сөзсіз.
- Елші мырза, сіз жаңа ғана форумда қол жеткізілген ең маңызды консенсус – «Бір белдеу, бір жол» бастамасының жоғары сапалы ынтымақтастықтың жаңа кезеңіне шығуы екенін атап өттіңіз. «Бір белдеу, бір жол» бірлескен құрылысы жоғары сапалы дамудың жаңа кезеңіне аяқ басқан кезде не күтуіміз керек?
Бұл мәселе бойынша ҚКП Орталық Комитеті Саяси Бюросының мүшесі, Сыртқы істер министрі Ван И қытайлық және шетелдік журналистерге жақсы жауап берді.
ҚХР төрағасы Си Цзиньпин форумның ашылу салтанатында сөйлеген сөзінде жариялаған жоғары сапалы ынтымақтастықтың жаңа кезеңі халықаралық ынтымақтастық пен жаһандық дамуды одан әрі ілгерілету үшін маңызды.
Біріншіден, жаңа кезең еуразиялық континенттегі инфрақұрылымдық өзара байланысты нығайтуды көздейді. Еуразиялық континентте өзара байланысты көлік желісін қалыптастыру бойынша 5 аспектіде шаралар жарияланды, атап айтқанда: Қытай-Еуропа бағыты негізінде темір жол байланысын нығайту, Еуразия құрлығында тікелей автомобиль көлігі негізінде жаңа логистикалық дәліздерді ашу, Транскаспий халықаралық көлік дәлізі қатынасын құру, «Теңіз Жібек жолының» және құрлық-теңіз жүк тасымалының жаңа бағыттарының дамуына жәрдемдесу, Қытай мен Еуропа арасындағы әуе Жібек жолының құрылысын жандандыру.
Екіншіден, жаңа кезең «Жасыл» Жібек жолын жүзеге асыру аясында өтеді. «Жасыл» инфрақұрылым, «жасыл» энергетика, «жасыл» қаржыландыру және «жасыл» көлік салаларындағы ынтымақтастық жандандырылады, сондай-ақ «Бір белдеу, бір жол» аясындағы Халықаралық жасыл даму одағының қызметіне қолдау көрсету жасыл инвестиция қағидаттары бойынша артады. «Жасыл» даму «Бір белдеу, бір жолдың» маңызды ерекшелігіне айналады деп үміттенемін.
Үшіншіден, Цифрлы Жібек жолы жаңа кезеңдегі дамудың маңызды драйвері болады. Қытай барлық тараппен бірге цифрлы технология мен нақты экономиканың интеграциясын одан әрі тереңдету және цифрлы теңсіздікті азайту үшін цифрлы даму үшін ашық, тең және кемсітушіліксіз жағдай жасайды. Қытай жаһандық цифрлы басқаруды жақсарту және нығайту үшін жоғары сұранысқа ие «Жаһандық жасанды интеллектті басқару» бастамасын іске қосты.
Төртіншіден, жаңа кезеңде Қытай мен оның серіктестері әлемнің барлық елін жаңғыртуға күш салады. «Бір белдеу, бір жол» бастамасы аясындағы ынтымақтастық арқылы Қытай экономикасының әлеммен интеграциясы тереңдей түседі. Бейбіт даму, өзара тиімді ынтымақтастық және Төраға Си Цзиньпин ұсынған жаһандық даму бастамалары, жаһандық қауіпсіздік бастамасы және адамзаттың біртұтас тағдыры қауымдастығын қалыптастыру контекстіндегі өркениеттің жаһандық бастамасы атынан жалпыға бірдей өркендеу қағидаттарында жаңғыртуды жүзеге асыру мақсатында ашық әлемдік экономиканы дамытуға тынымсыз күш-жігер жұмсалады.
«Бір белдеу, бір жол» бағдарламасының сапалы дамуының жаңа кезеңі жаһандық экономикаға көбірек мүмкіндіктер туғызып, әлемге жақсы жаңалықтар әкелетіні сөзсіз.
- Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев шақыру бойынша Қытайға «Бір белдеу, бір жол» ІІІ халықаралық ынтымақтастық форумына қатысу үшін барды. Бұл - Қазақстан Президентінің Қытайға биылғы екінші сапары. Сапардың нәтижелері қандай? Бұл Қытай-Қазақстан қарым-қатынасының дамуына қандай әсер етеді?
17-18 қазан аралығында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Бейжіңде өткен «Бір белдеу, бір жол» халықаралық ынтымақтастық жөніндегі үшінші форумына және форум аясындағы іс-шараларға қатысуға шақырылды. Ісссапар толығымен сәтті өтті. Өзіңіз айтқандай, Тоқаев мырза биыл Қытайға екі рет барды, бұл Қытай-Қазақстан қарым-қатынасының жоғары деңгейі мен ерекшелігін толық көрсетті.
Қытайға сапары барысында Президент Қ.Тоқаев форумға қатысып, қытай тілінде баяндама жасады. Бұл өз кезегінде қытай халқына үлкен әсер қалдырып, жоғары бағаланды. Президент өз сөзінде «Бір белдеу, бір жол» бірлескен құрылыс бастамасын жоғары бағалап, Қазақстанның бастаманың жоғары сапалы бірлескен құрылысына одан әрі белсенді әрі терең қатысуға ынталы екенін білдірді.
Бейжіңде ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин Президент Қ.Тоқаевпен кездесті. Ескі дос ретінде екі ел басшылары жылы кездесіп, Қытай-Қазақстан қарым-қатынастары, «Бір белдеу, бір жол» бірлескен құрылысы және соған байланысты халықаралық мәселелер жөнінде пікір алмасып, қытай-қазақстан қатынастарының жаңа «алтын отыз жылдығын» құру мақсатында саяси өзара сенімді тереңдету және түрлі салалардағы ынтымақтастықты кеңейту туралы маңызды келісімге келді. Сонымен қатар ҚХР Мемлекеттік Кеңесінің Премьері Ли Цян, ҚХР Бүкілқытайлық халық өкілдері жиналысы Тұрақты комитетінің төрағасы Чжао Лэдзи және Қытай Халықтық саяси консультативтік кеңесі Бүкілқытайлық комитетінің төрағасы Ван Хунин Қазақстан Президенті Қ.К. Тоқаевпен кездесу өткізіп, қытай-қазақстан қатынастарының дамуына жәрдемдесу және тиісті салалардағы ынтымақтастықты тереңдету мәселелерін талқылады.
Президент Қ.Тоқаев Бейжіңде болған кезінде Қытайдың көптеген кәсіпорнының басшыларымен кездесіп, өзара байланыс пен сауда-экономикалық саланы кеңейту тақырыптарында практикалық ынтымақтастықты талқылағанын, сондай-ақ инвестициялар, сауда, ғылыми-техникалық өндіріс және қаржы салаларындағы ынтымақтастық туралы көптеген құжаттарға қол қойылғанына куә болғанын атап өткім келеді. Мені қатты тебіренткені – Президент Қ.Тоқаевтың өзінің альма-матер – Бейжің Тілдер және мәдениет университетіне қайтып оралғаны. Президент онда оқытушыларымен кездесіп, студенттермен жылы сөйлесті. Президент мырзаның «үйге оралуы» жылы болды, ол өзінің оқу орнының оқытушылары мен студенттеріне жағымды әсер етіп, Қытай мен Қазақстандағы мыңдаған адамның көңілінен орын тапты.
Қытай мен Қазақстан мемлекет басшыларының стратегиялық басшылығымен қарым-қатынастарымыз қарқынды дамып, мәңгілік жан-жақты стратегиялық әріптестік тарихындағы ең жоғары деңгейге жетті. Қытай мен Қазақстан халықтарының мыңдаған жылға созылған алмасуының арқасында ғасырлар бойы жалғасып келе жатқан достық күн санап нығайып келеді. Қазір екі ел халқына Қытай мен Қазақстан арасындағы тату көршілік пен достық қарым-қатынастың, «Бір белдеу, бір жол» құрылысының сапалы бірлесе жүргізілуі мен түрлі саладағы ынтымақтастықтың тамаша көрінісі ұсынылып отыр. Қытай тарапы Қазақстан тарапымен екі ел көшбасшыларының уағдаластығын іске асыру, әртүрлі деңгейдегі байланыстарды нығайту және екі ел халықтарының игілігі үшін қытай-қазақстан қатынастарының кезекті «алтын отыз жылдығын» бірлесіп құру мақсатында барлық аспектіде ынтымақтастықты тереңдету бойынша жұмыс істеуге дайын.
.jpg)
- Биыл «Бір белдеу, бір жол» бастамасының басталғанына он жыл толды. Бірлескен құрылыста Қазақстан қандай орын алады? Қазақстан мен Қытай соңғы он жылда «Бір белдеу, бір жол» бірлескен құрылысы бойынша ынтымақтастықта қандай жетістіктерге қол жеткізді?
Осыдан 10 жыл бұрын Қытай Төрағасы Си Цзиньпин Қазақстанда алғаш рет «Жібек жолының экономикалық белдеуін» құру бастамасын жариялады. Қазақстан «Бір белдеу, бір жол» бастамасы алғаш жарияланған жер және ол бастаманы бірлесіп салуда ерекше және маңызды орын алады. Соңғы 10 жылда екі ел басшыларының стратегиялық басшылығымен Қытай мен Қазақстан үнемі саяси ұштасуды нығайтып, инфрақұрылым объектілерінің өзара байланысын, үздіксіз сауданы, капиталды қаржыландыруды және халықтардың жүректерін жақындастыруды тұрақты түрде ілгерілетіп отырды. Бірлескен құрылыс қазірдің өзінде жоғары сапалы даму деңгейіне жетті. Бірқатар ірі маңызды жоба жүзеге асырылып, көзге көрінетін және таңғаларлық нәтижелерге қол жеткізілді, бұл жаһандық ауқымдағы бірлескен құрылыстағы ынтымақтастықтың үлгісі болды.
«Бір белдеу, бір жол» халықаралық ынтымақтасты үшінші форумының ойдағыдай өтуі Қытай мен Қазақстан бастамасының бірлескен құрылысына жаңа серпін берді. Форум барысында екі ел басшылары кездесіп, өзара байланыс пен экономикалық даму саласындағы екіжақты ынтымақтастық туралы бірқатар құжатқа қол қойылғанына куә болды. Форумның прагматикалық ынтымақтастық жобаларының тізіміне бірқатар қытай-қазақ жобалары енгізілді. Екі ел байланыс, транскаспийлік халықаралық тасымалдау, ауыл шаруашылығы өнімдері, пайдалы қазбалар, кәсіптік оқыту және т.б. салалардағы ынтымақтастықты жеделдетеді.
Форумның мүмкіндіктерін пайдалана отырып, Қытай мен Қазақстан бұдан әрі жетістіктер тәжірибесін жинақтайды, «Бір белдеу, бір жол» жоғары сапалы құрылысын ілгерілету және жаңа нәтижелерге қол жеткізу мақсатында «бірлескен консультациялар, бірлескен құрылыс және бірлесіп пайдалану» қағидатын ұстануды жалғастырады.
Біріншіден, саяси бірлік нығайып келеді. Екі ел де қытай-қазақстан ынтымақтастық комитетінің үйлестіруші рөлін толық көлемде орындайтын, «Цифрлы Жібек жолы» және «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы шеңберінде стратегиялық ұштасуды ілгерілететін және екі ел арасындағы өзара тиімді ынтымақтастықтың саяси негізін қалау мақсатында өзара байланыс, экономикалық технологиялар салаларында екі елдің үкіметтері қол қойған келісімдерді жедел қарқынмен іске асыруға жәрдемдеседі.
Екіншіден, өзара байланыстың кеңеюі жалғасуда. Екі ел де Транскаспий халықаралық көлік дәлізінің мүмкіндіктері есебінен екі елдің теміржол тасымалының көлемін, жөнелтілімдер санын және Қытай-Еуропа контейнерлік пойыздарының тиімділігін кеңейтуді, шекара маңы пункттерінің, трансшекаралық темір жолдардың және халықаралық мультимодальды тасымалдардың өзара байланыстылық деңгейін арттыруды жалғастыруда.
Үшіншіден, сауда-саттық алмасу тұрақты түрде артып келеді. Қытай тарапы қазақстандық тараппен сауда мен инвестицияны жеңілдету деңгейін арттыру, қуатты инвестициялау саласындағы ынтымақтастықтың негізгі жобаларын жүзеге асыру, жел энергетикасы, фотоэлектрлік және күн жылу энергиясы сияқты жасыл энергетика салаларындағы ынтымақтастықты кеңейту бойынша жұмыс істейді. Сондай-ақ трансшекаралық электрондық коммерция, жасанды интеллект, үлкен деректер және блокчейнді қоса алғанда, цифрлық технологиялар саласындағы ынтымақтастық пен дамуға жәрдемдесу бойынша да жұмыс істейді.
Төртіншіден, гуманистік ынтымақтастық нығайып келеді. Қытай мен Қазақстан келесі жылы Қазақстанның Қытайдағы туризм жылын бірлесіп ұйымдастырады, мәдени орталықтардың өзара құрылысын жеделдетеді, «Лу Бань шеберханалары» мен Қытай-Қазақстан Бірлескен университетін салу бойынша күш-жігерді жандандырады, сондай-ақ «Бір белдеу және бір жол» сапалы құрылысы үшін Қытай мен Қазақстаннан жоғары білікті мамандар даярлайды. Жақында ҚХР мен ҚР үкіметтері арасындағы визалық талаптардан өзара босату туралы Келісім күшіне енеді, бұл адам алмасулары мен сауда-экономикалық байланыстарды дамытуға жаңа мүмкіндіктер береді.
- Форум аясында Президент Қ.К.Тоқаев Шыңжаңға барғаны белгілі. Елші мырза, Қазақстан мен Шыңжаң Қытай арасындағы ынтымақтастықтан қандай үміттеріңіз бар?
18 қазанда «Бір белдеу, бір жол» халықаралық ынтымақтастық жөніндегі үшінші форумына қатысқаннан кейін Президент Тоқаев ҚХР ШҰАР-ға арнайы сапармен барып, Қазақстан мен ҚХР ШҰАР арасындағы достық алмасулар мен практикалық ынтымақтастықты тереңдету мәселелерін талқылады. Тараптар Қытай-Орталық Азия бірінші саммиті мен «Бір белдеу, бір жол» халықаралық ынтымақтастықтың үшінші форумының қорытындыларын жүзеге асыру, «Бір белдеу, бір жол» құрылысының жоғары сапалы бірлескен құрылысын ілгерілету және екі ел арасындағы түрлі салалардағы өзара тиімді ынтымақтастықты тереңдету жөнінде пікір алмасты. Сапар күткен нәтижелерге қол жеткізіп, Қазақстан мен Шыңжаң арасындағы алдағы алмасулар мен ынтымақтастықтың нақты жоспарларын белгіледі. Президент Тоқаевтың Шыңжаңға сапары қысқа болғанымен, үлкен маңызға ие болды, бұл Шыңжаңмен ынтымақтастықты тереңдетудегі Қазақстанның маңыздылығы мен шынайылығын толық көрсетеді.
Биыл наурыз айында ҚКП Орталық Комитетінің Саяси бюросы, Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық ауданы ҚКП партия комитетінің хатшысы Ма Синжуй ҚХР ШҰАР делегациясын бастап, Қазақстанға достық алмасу үшін келген болатын. Қытай мен Қазақстанның бірлескен күш-жігерінің арқасында сапар уағдаластықтары тиімді іске асырылуда, Шыңжаң Қытай мен Қазақстан арасындағы түрлі салалардағы алмасулар мен ынтымақтастықты дамыту жеделдетілуде, бұл қытай-қазақстан қатынастарының дамуына және түрлі салалардағы ынтымақтастыққа қуатты серпін береді. Статистикаға сүйенсек, биылдың сегіз айында Шыңжаңның Қазақстанға импорт-экспорт көлемі 86,72 миллиард юань болып, осы кезеңмен салыстырғанда 75,4 пайызға артқан.
Қазақстан мен Шыңжаңды таулар мен өзендер байланыстырады, мәдениеттері ұқсас және экономикалық жағынан бірін-бірі толықтырады. Қазақстан Шыңжаңның сыртқы әлеммен ынтымақтастығын ашуда маңызды рөл атқарады. Қытайдың ШҰАР Жібек жолы экономикалық белдеуінің шешуші аймағы, сонымен қатар Қытай-Қазақстан ынтымақтастығы мен «Бір белдеу, бір жол» құрылысының жоғары сапалы бірлескен құрылысының алдыңғы қатарлы және басты ұстанымы. Қытайдың Шыңжаң және Қазақстан түрлі салаларда алмасу мен ынтымақтастық үшін үлкен әлеуетке және кең перспективаларға ие.
Қытай-Қазақстан қарым-қатынасының жаңа «алтын отыз жылының» ашылуына орай Президент Тоқаевтың Шыңжаңға сәтті сапары Қытайдың Шыңжаң мен Қазақстан арасындағы саяси даму ынтымақтастығын одан әрі нығайтады, экономика және сауда, байланыс, өндірістік қуат, ауыл шаруашылығы, туризм және т.б. салаларындағы өзара тиімді ынтымақтастықты тереңдетеді, сонымен қатар Қытай мен Қазақстан арасындағы мәңгілік жан-жақты стратегиялық серіктестіктің дамуына тағы бір үлес қосады.
- Уақыт тауып, сұқбат бергеніңізге алғыс айтамыз.
