Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. Елімізде мүмкіндігі шектеулі балаларды қолдауға арналған түрлі шаралар бар.
2021 жылы Президент «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне инклюзивті білім беру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңына қол қойған болатын.
Консультациялар желісі
БҒМ Мектепке дейінгі және орта білім комитетінің бас сарапшысы Ардақ Айтжанованың сөзінше, ерекше білім беру қажеттіліктері бар баланы түзету қолдауына уақытында жіберу болашақта оқудағы қиындықтарын жояды.
Балаға түзету қолдауын көрсетуді бастау үшін ең алдымен баланың даму жағдайын, оның мүмкіндіктері мен оқу ерекшеліктерін анықтау қажет. Бұл процесті психологиялық-медициналық-педагогикалық консультация жүзеге асырады. Сонымен қатар мамандар ата-аналарға ерекше білім беруді қажет ететін баланы тәрбиелеу мен оқытуда түрлі әдіс-тәсілдерді қолдану бойынша кеңес береді.Баланың қолдау қажеттілігі неғұрлым ертерек анықталса, түзету қолдауының оң нәтижелеріне соғұрлым жылдам қол жеткізіледі, - дейді ол.
Консультациялар желісін кеңейту жөніндегі заңнамалық норма 2002-2005 жылдарға арналған балалар санына сәйкес енгізілді және қолданыстағы заңнама бойынша консультациялар 60 мың балаға ашылады. Республика бойынша желі 104 консультацияны құрауы тиіс еді.
Сонымен қатар соңғы жылдары балалар саны, оның ішінде ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалар саны айтарлықтай өсті. Осыған байланысты консультация ашу нормативтерін төмендету бойынша шаралар қабылданды.
Қазіргі уақытта консультация желісін кеңейту жөніндегі заңнамалық нормаға өзгеріс енгізіледі, онда 50 мың балаға бір консультация құрылады. Бұл ретте республика бойынша желі 125 консультацияны құрауы тиіс. Бүгінде республика бойынша 86 кеңес жұмыс істейді. Тағы 39 кеңес ашу қажет. Министрлік жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп, оңалту орталықтарының, психологиялық-педагогикалық түзету кабинеттерінің, психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялардың және мүмкіндігі шектеулі балаларды қолдаудың қызметін жетілдіру жөніндегі кешенді жоспарды бекітті. Кешенді жоспар аясында 50 мың балаға бір Консультация есебінен кеңес беру желісін кеңейту бойынша іс-шара көзделген, - деп атап өтті сарапшы.
2021 жылы Қарағанды, Маңғыстау және Алматы облыстарында 8 психологиялық-медициналық-педагогикалық консультация ашылды.
2025 жылға дейін желі 100%-ға кеңейтіледі деп жоспарланып отыр.
Ведомствоаралық өзара іс-қимылды күшейту
Ведомствоаралық өзара іс-қимыл әлеуметтік жүйе ретінде әлеуметтік медициналық-педагогикалық және түзету қолдау жүйесінің тұрақты жұмыс істеуі үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз етеді. Атап айтқанда, қызметтердің кешенділігі, сапасы және өзгермелілігі. Денсаулық сақтау, әлеуметтік қорғау және білім беру салаларындағы қазіргі заманғы мемлекеттік басқару жүйесінде функциялар мен құзыреттерді нақтылау жергілікті жерлерде тиісті ұйымдардың функцияларын бөлуге алып келді. Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша білім және ғылым, әлеуметтік қорғау және денсаулық сақтау министрліктері мүмкіндігі шектеулі балаларға қолдау көрсету кезінде ведомствоаралық өзара іс-қимыл тәртібін әзірлеп, бекітті, - деді Мектепке дейінгі және орта білім комитетінің бас сарапшысы Ардақ Айтжанова.
Онда білім беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік ұйымдардың білім беру, Медициналық және әлеуметтік қызметтер көрсету кезіндегі өзара іс-қимыл тәртібі айқындалған.
Ведомствоаралық өзара іс-қимыл заңнамаға сәйкес мүмкіндігі шектеулі балалар, оның ішінде мүгедек балалар туралы электронды немесе қағаз форматтағы мәліметтер, құжаттар алмасу, кемтар балаларды психологиялық-педагогикалық қолдау, емдеу, абилитациялау және оңалту жөніндегі бірлескен іс-шараларды жоспарлау және жүзеге асыру арқылы іске асырылады. Сондай-ақ ведомствоаралық өзара іс-қимыл құжаттарды қағаз түрінде ұсынуды болдырмау және кемтар балалардың қолдауымен бизнес-процестерді қысқарту мақсатында мүмкіндігі шектеулі балалар туралы автоматтандырылған мәліметтер алмасуды көздейді, - деп түсіндірді маман.
Сарапшының айтуынша, Білім және ғылым министрлігі мүмкіндігі шектеулі балаларды психологиялық-педагогикалық қолдау бойынша Мемлекеттік қызметтерді ұсынуды толық автоматтандыру бойынша жұмыс жүргізіп жатыр.
Мемлекеттік білім беру тапсырысын енгізу
Заманауи білім беру жүйесінің негізгі трендтерінің бірі - сапалы білім алуға тең қолжетімділікті қамтамасыз ету мәселесі.
БҒМ арнайы және инклюзивті білім беруді дамытудың ұлттық ғылыми-практикалық орталығының директоры Әйгерім Кудеринова атап өткендей, білім беру процесінің барлық қатысушысының ішінде мүмкіндігі шектеулі балалар білім алу үшін жағдай жасауға көбірек мұқтаж.
Оларға ерте жастан бастап мектеп жасына қарай барлық құрдасымен қатар партаға отыру үшін арнайы психологиялық-педагогикалық қолдау қажет. Түзету қолдауын көрсету үшін мемлекеттік түзету кабинеттерінің желісі жұмыс істейді. Мемлекеттік түзету кабинеттерімен қатар, осындай түзету қолдауын ақылы түрде ұсынатын жеке білім беру ұйымдарының желісі де кеңейді. Мектепке дейінгі және орта білім беруді жан басына қаржыландыру тәжірибесін пайдалана отырып, осы тетікті бюджеттің күрделі салымдарынсыз жеке бизнестің әлеуетін пайдалана отырып, түзету қызметтері саласында да қолдану туралы шешім қабылданды, - дейді орталық директоры.
Мүмкіндігі шектеулі балаларды арнайы психологиялық-педагогикалық қолдауға арналған мемлекеттік білім беру тапсырысын үкіметтік емес ұйымдар, Парламент қолдауымен «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне инклюзивті білім беру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңы қабылданды.
Мемлекеттік тапсырыс 2022 жылғы 1 қыркүйектен бастап іске асырылады. Қазіргі уақытта министрлік үкіметтік емес ұйымдармен, түзету кабинеттерінің педагогтарымен бірлесіп, Мүмкіндігі шектеулі балаларды арнайы психологиялық-педагогикалық қолдауға мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру қағидаларының жобасы бойынша жұмыс жүргізіп келеді.
Мемлекеттік тапсырысты енгізу бюджеттің күрделі шығыстарынсыз балаларды уақытылы арнайы психологиялық-педагогикалық қолдаумен қамтуды ұлғайтуға және балалардың мектеп жасына қарай мүгедектігін төмендетуге мүмкіндік береді.
