2025 жылдың 12 қарашасында Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Ресей Федерациясына алғашқы мемлекеттік сапарын жасайды. Бұл оқиға екіжақты қарым-қатынастарды дамытудағы маңызды кезең және елдің стратегиялық серіктестікті, одақтастықты және тату көршілікті нығайтуға деген міндеттемесінің растауы ретінде қарастырылады.
ҚР Сыртқы істер министрлігінің Сыртқы саясатты зерттеу институты төрағасының орынбасары Манарбек Қабазиевтің айтуынша, алдағы сапар жаһандық тұрақсыздықтың артуы тұрғысынан ерекше маңызды - саяси және экономикалық тұрақсыздық. Толығырақ BAQ.KZ сайтының осы шолу мақаласынан оқыңыз.
Жаһандық геосаяси өзгерістер аясында Қазақстан мен Ресей жақын көршілер және одақтастар ретінде өзара әрекеттесудің тұрақты арналарын сақтауға объективті түрде мүдделі. Бұл сапар көпвекторлы саясатқа, өзара құрметке және тең құқылы серіктестікке негізделген сыртқы саясат басымдықтарын белгілеуге Қазақстанның прагматикалық және теңгерімді тәсілін көрсетеді, - деп атап өтті сарапшы.
Оның айтуынша, жаһандық бытыраңқылық пен санкциялар қысымы аясында Қазақстан тұрақтылық пен сындарлы өзара іс-қимылды сақтауға бағытталған тәуелсіз сыртқы саясат қағидаттарын үнемі қолдайды.
Бұл сапардың ерекшелігі - ол тек дипломатиялық белсенділікті ғана емес, сонымен қатар екі елдің қарым-қатынастарын жаңа экономикалық және саяси шындыққа бейімдеуге деген ұмтылысын көрсетеді, - деп атап өтті Қабазиев.
Ол сыртқы қиындықтарға қарамастан, Қазақстан мен Ресей ұзақ мерзімді ынтымақтастық үшін берік негіз қалайтын жоғары деңгейдегі сенім, диалог және өзара түсіністікті көрсетіп отырғанын қосты.
Болжамдар және ынтымақтастықтың негізгі бағыттары
Сапар аясында жоғары деңгейдегі келіссөздер, бірқатар екіжақты құжаттарға қол қою және мемлекет басшыларының Оралда «Көк жағалы жұмысшылар – экономикалық өсімнің қозғаушы күштері» тақырыбында өтетін 21-ші Қазақстан-Ресей аймақаралық ынтымақтастық форумының пленарлық отырысына қатысуы қарастырылған.
Манарбек Қабазиев атап өткендей, бұл сапар саяси, экономикалық және гуманитарлық ынтымақтастықтың негізгі бағыттарын талқылау, сондай-ақ өзекті аймақтық және жаһандық мәселелер бойынша пікір алмасу үшін маңызды алаң болады.
Практикалық мәселелерге ерекше назар аударылады деп күтілуде: бірлескен өнеркәсіптік жобаларды жүзеге асыру, шекарааралық логистиканы дамыту, энергетикалық ынтымақтастықты нығайту, агроөнеркәсіптік кешендегі ынтымақтастық, инвестициялар және цифрлық технологиялар, - деп түсіндірді ол.
Ресей Қазақстанның негізгі сауда серіктестерінің бірі болып қала береді. 2024 жылы екі ел арасындағы сауда айналымы 28,1 миллиард долларға жетті, бұл алдыңғы жылмен салыстырғанда 4%-ға өскен. Соңғы жиырма жылда өзара сауда үш еседен астам өсті. Мемлекет басшылары бұл көрсеткішті 30 миллиард долларға дейін арттыру мақсатын қойды.
Қабазиев өнеркәсіптік ынтымақтастық басымдық болып қала беретінін атап өтті. Қазақстан серіктестеріне дамыған инфрақұрылымды, өнеркәсіптік аймақтарды және білікті кадрларды ұсынады, бұл жаңа өнеркәсіптерді құруға және озық технологияларды енгізуге ықпал етеді.
Энергетика және агроөнеркәсіптік әлеует
Энергетика дәстүрлі түрде екі ел арасындағы ынтымақтастықтың негізгі саласы болып келеді. Ынтымақтастық энергетикалық ресурстарды өндіруді, өңдеуді және тасымалдауды, электр энергетикасын дамытуды және энергетикалық жүйенің тиімділігін арттыруды қамтиды.
Атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану, энергетикалық қуатты жаңғырту және газ инфрақұрылымында үлкен перспективалар ашылып жатыр. Тараптардың тек қолданыстағы аумақтарды сақтап қалумен қатар, жаңа өсу аймақтары мен технологиялық инновацияларды іздеуге де ұмтылуы маңызды, - деп атап өтті Қабазиев.
Ол уран және металлургиялық өнімдер, энергетикалық ресурстар және шикізат сауда құрылымында маңызды рөл атқаратынын, бұл олардың экономикаларының өзара толықтырылуын және энергетикалық серіктестіктің тұрақтылығын көрсететінін қосты.
Ауыл шаруашылығы саласындағы ынтымақтастық та перспективалы сала болып табылады. Ресей мен Қазақстан әлемдегі жетекші астық өндірушілердің қатарында, ал ауыл шаруашылығы өнімдерін терең өңдеу үшін бірлескен кластерлер құру қазіргі уақытта талқылануда.
Бұл бізге шикізатқа негізделген модельден бас тартып, жоғары қосылған құны бар өнімдер шығаруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, агротехнологиялық стартаптар белсенді дамып келеді, дәл егіншілік технологияларын енгізу және заманауи агрологистикалық орталықтарды құру, - деп түсіндірді сарапшы.
Көлік және логистикалық интеграция
Сапар барысында көлік дәліздерін дамытуға ерекше назар аударылады. Қазақстан мен Ресей Еуразия логистикасындағы негізгі буындар болып табылады және Солтүстік-Оңтүстік және Батыс Еуропа-Батыс Қытай бағыттарында белсенді ынтымақтастық жасайды.
Көлік байланысын жақсарту екі ел үшін де стратегиялық мақсат болып табылады. Соңғы жылдары Ресейдің Қазақстан арқылы өтетін теміржол жүк транзиті төрттен бірге, ал керісінше бағытта шамамен 50%-ға өсті. Бұл осының айқын дәлелі.
Сапардан кейін Қазақстан-Ресей қарым-қатынастарының кешенді стратегиялық серіктестік пен одаққа көшуі туралы декларацияға, сондай-ақ экономика, энергетика, көлік және санитарлық-эпидемиологиялық ынтымақтастық салаларын қамтитын бірқатар үкіметаралық келісімдерге қол қойылады деп күтілуде.
Жұмыс мәселелері: Даудың орнына сындарлы диалог
Манарбек Кабазиев атап өткендей, шекарасы ұзын көршілес мемлекеттер арасында үнемі назар аударуды қажет ететін жұмыс мәселелері әрқашан бар. Оларға шекара инфрақұрылымы, көлік транзиті, ортақ су ресурстары және ЕАЭО шеңберіндегі кейбір техникалық және кедендік кедергілер мәселелері жатады.
Мұндай мәселелер белсенді өзара әрекеттесетін елдер үшін табиғи нәрсе. Олардың серіктестік рухында, диалог және үкіметаралық комиссиялар арқылы шешілуі маңызды. Қазақстан мен Ресей мұндай жағдайларды саясаттандырмай және өзара түсіністік рухында шешуде мол тәжірибеге ие, - деп атап өтті сарапшы.
Оның айтуынша, жоғары деңгейдегі кездесулердің тұрақты түрде өткізілуінің өзі екі тараптың да өзара тиімді шешімдерді бірлесіп іздеуге деген сенімінің жоғары деңгейін және дайындығын растайды.
Сапардың нәтижелері мен маңызы
Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың Ресейге алдағы сапары тек дипломатиялық оқиға ғана емес, сонымен қатар стратегиялық серіктестік форматын жаңарту жолындағы маңызды қадам болады. Әлемдік белгісіздік жағдайында Қазақстан мен Ресей дамуға, инновацияға және тұрақтылыққа бағытталған тұрақты және прагматикалық қарым-қатынастарды құруға қабілетті екенін көрсетуде.
Бұл сапар біздің елдеріміз арасындағы одақтас қарым-қатынастардың эмоцияларға емес, өзара тиімділікке, ортақ мүдделерге және тұрақты болашаққа деген міндеттемеге негізделгенін растайды, - деп қорытындылады Манарбек Қабазиев.
