COVID-19 пандемиясы елдер дамуының экономикалық көрсеткіштеріне теріс әсер етіп қана қоймай, NEET санатындағы жастардың (жұмысқа орналаспаған, оқымаған және біліктілігін арттырмаған) болашағын айтарлықтай қиындатты, деп хабарлайды BAQ.KZ.
2020 жылы ЮНЕСКО Кластерлік бюросының сауалнамасына сәйкес, 19-24 жас аралығындағы Орталық Азия елдерінің жастары одан әрі жұмысқа орналасу, қаржылық тұрақтылық, қашықтықтан білім берудің сапасыздығы, оның ішінде оқытушылардың дайындығы мен техникалық қамтамасыз етудің, интернетке қосылудың, білім беру бағдарламалық қамтамасыз етудің және оқыту платформаларының жоқтығы мәселелеріне қатты алаңдады.
2021-2022 жылдары COVID-19 вирусының таралуының салыстырмалы тұрақтануына қарамастан, жұмыспен қамтылмаған жастардың мәселелері барған сайын өзекті бола түсуде, осылайша мемлекет пен жалпы қоғам үшін қауіп-қатерлер туғызып жатыр.
ЭЫДҰ елдерінде NEET санаты жастарды ажырату көрсеткіші ретінде пайдаланылады. Жұмыссыздық жастарды кедейлік пен әл-ауқаттың төмендеу қаупіне ұшыратады, олардың денсаулығына байланысты проблемалар жиі кездеседі және қылмыстық әрекеттерге бейім. NEET жастарының қоғамдық-саяси институттар мен үкіметке деген сенімі төмен. Әрине, ҚР Бас прокуратурасының мәліметінше, дәл осы санаттағы жастар Алматыдағы қаңтар айындағы жаппай тәртіпсіздіктерге қатысқан.
Сонымен қатар Қазақстан Үкіметі NEET санатындағы жастардың мәселелерін шешуге жоғары қызығушылық танытып отыр.
Осыдан бір ай бұрын Парламент Мәжілісі ұлттық заңнамада NEET санатындағы жастар ұғымын ресми түрде бекітетін түзетулерді мақұлдады. Бұл шара осы санаттағы жастарды әлеуметтендіруге және жұмысқа орналастыруға бағытталған мемлекеттік органдардың қызметін жүйелеуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар түзетулер «жастарды дамыту индексі», «жастармен жұмыс жөніндегі маман», «жастарға арналған әлеуметтік қызмет», «жастардың еңбек жасақтары»сияқты ұғымдарды нормативті түрде бекітті.
Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша, 2021 жылы NEET санатындағы жастар жастардың жалпы санының 6,9% құрады және 255 мыңнан астам адамға жетті. 2022 жылдың бірінші жартыжылдығының қорытындысы бойынша NEET санатындағы жастардың ең жоғары көрсеткіштері Ұлытау, Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Қызылорда, Жамбыл және Алматы облыстарында байқалған. Сондай-ақ жұмысқа орналаспаған жастардың болуына қарамастан, дәл осы аймақтар қазір мамандарға мұқтаж.
Бүгін Үкімет өз алдына форсайт-болжау негізінде өңірлер мен салалар бөлінісінде жаңа мамандықтарға сұранысты тиімді байланыстыруды және кадрлар даярлауды қамтамасыз ету міндетін қойды. Ол үшін мемлекеттің, бизнестің және университеттердің күш-жігері шоғырландырылады, кадрлар даярлаудың өңірлік стандарттарын құру үшін барлық қажетті инфрақұрылым қалыптастырылады.
Осы жылдың 1 қарашасында Үкімет отырысында ҚР білім беруді дамытудың 2022-2026 жылдарға арналған тұжырымдамасы ұсынылды және мақұлданды. Тұжырымдама жастарды тәрбиелеудің барлық деңгейлерін және кадрларды даярлаудың озық моделіне көшуді қамтиды. Айта кетейік, соңғысын іске асыру елімізде «Мамандығым – Болашағым» жобасы аясында сәтті жүзеге асырылуда.
Жоба алғаш рет Павлодар облысында 2025 жылға дейін халықтың табысын арттыру бағдарламасы аясында пилоттық режимде іске асырылды. Жоба аясында өңірде кешенді жұмыс жүргізілді, оның нәтижелері бойынша өңірде сұранысқа ие 40 жаңа мамандық анықталды. Осы 40 мамандық бойынша колледждер үшін 25 жаңа оқу бағдарламасы құрылды, олар бойынша 15 колледж студенттері оқиды. 2021 жылдан бастап жаңа оқу бағдарламалары бойынша 805 студент оқуды бастады, оның ішінде 2022 жылы 102 түлек оқуды аяқтады. Түлектердің 100%-ы тұрақты жұмысқа орналастырылды. Қазір жоба еліміздің басқа аймақтарына да кеңейе бастады. Жобаның келесі жобалық кеңсесі Маңғыстау облысында Каспий технологиялар және инжиниринг университетінің базасында ашылды. Ш. Есенова.
Оқытудың дәстүрлі құралдарымен қатар Мемлекет қашықтан білім беру сапасын едәуір арттыруға және өндірістен қол үзбей мамандардың біліктілігін арттыру үшін жағдай жасауға қабілетті цифрлық білім беру платформаларын енгізуге күш салуда.
Ресми деректерге сүйенсек, ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі Coursera әлемдік білім беру платформасымен келісім жасасқан, сондай-ақ smart-университеттер моделіне көшу үшін басқа да шаралар қабылдауда.
Жаңа міндеттер Үкіметтен жаңа шешімдерді талап етеді. Көріп отырғаныңыздай, кадрларды даярлау мәселелерінде Үкімет білім беру процесінің барлық қырларын қамтитын, сол арқылы NEET санатындағы жастарды дамыту процесіне тарту үшін жаңа мүмкіндіктер туғызатын стандартты емес тәсілдерді қолданады.
