Ел экономикасындағы қазіргі жағдай 100 жыл бұрын АҚШ-та болған "Ұлы депрессияны" еске түсіреді. Бұл туралы тәуелсіз сарапшы Ерлан Каримов айтты, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі Economy.kz басылымына сілтеме жасап.
Қазақстандағы қазіргі жағдай қалай?
- Халықтың шамадан тыс несие алу деңгейі, тауарлар мен қызметтердің жоғары бағасы және инфляцияның өсуі (қазіргі уақытта халықтың тұтынушылық несиелері ШОБ субъектілерінің несиелерінен асып кетті);
- Экономиканың әртараптандыру деңгейінің төмендігінен және технологиялық артта қалуынан жалақының аз болуы;
- Табыстың теңсіздігі: орташа жалақы туралы ақпараттың бұрмалануы және халықтың нақты табысының төмен болуы;
- Тұрақты жұмыс орындарының тапшылығы және жастар арасындағы NEET деңгейінің жоғары болуы;
- Алаяқтық схемалардың, қаржылық пирамидалардың және алыпсатарлықтың көбеюі.
АҚШ президенті Франклин Рузвельттің "Жаңа бағыт" бағдарламасының арқасында ел жаңа экономикалық деңгейге шықты. Ірі инфрақұрылымдық және құрылыс жобалары іске қосылып, жұмыссыздық деңгейін төмендетіп, халықтың табысы мен өмір сапасын арттырды.
Сол кездегі АҚШ-тағы ең танымал жобалар:
- Гувер бөгеті (1931–1936 жж.) – ірі гидроэнергетикалық жоба;
- "Алтын қақпалар" көпірі (1933–1937 жж.) – әлемдегі ірі көпірлердің бірі;
- Теннесси өзені алқабын дамыту әкімшілігі (1933 ж.) – гидроэлектростанциялар, бөгеттер, ирригациялық жүйелер құрылысы;
- Табиғатты қорғау азаматтық корпусы (1933–1942 жж.) – орманды қалпына келтіру, ұлттық парктер, жолдар мен көпірлер салу;
- Blue Ridge Parkway (1935 ж.) – ұлттық парктерді байланыстыратын ірі автомагистраль;
- Бонневиль бөгеті (1933–1937 жж.) – гидроэнергия өндіру және кеме қатынасын жақсарту.
Сарапшы ұсынысы:
Қазақстанның 20 миллиондық халқына 90-нан астам қала тиесілі, олардың ішінде 20 қала моноқала болып саналады (шамамен 1,4 млн адам). Бірақ моноқалалардың өмір сапасы облыс орталықтары мен республикалық маңызы бар қалалардан әлдеқайда төмен. Кейбір моноқалаларда экономикалық дамудың тоқырауы байқалады, сондықтан халық басқа аймақтарға көшу мүмкіндіктерін іздейді. Кейбір әлеуметтік зерттеулерге сәйкес, аймақ халқының 50%-дан астамы жақын арада мегаполистерге көшуді жоспарлап отыр, - дейді Каримов.
Моноқалалардың әлеуетін арттыру қажет
Қазақстанда құрылыс секторы ең қарқынды дамып келе жатқан сала болғандықтан, халыққа қолжетімді тұрғын үй және тиісті инфрақұрылым салу "дағдарыс кезеңіндегі" негізгі жобалардың бірі бола алады. Бұл жобалар моноқалалардан тұрғындарды қызықтыратын "магнит" рөлін атқарады. Моноқалалардың әлеуетін елдің көлік-логистикалық және ауыл шаруашылығы әлеуетін дамыту үшін пайдалану қажет. Моноқалалардың көлік инфрақұрылымы жақсы дамыған, ал көптеген ғимараттарды қойма ретінде немесе тік ферма жобаларын дамыту үшін пайдалануға болады, - дейді ол.
