Марс планетасында алғаш рет электрлік белсенділік, яғни найзағай болуы мүмкін екені тіркелді. Бұл жаңалықты NASA-ның Perseverance ровері 2021 жылы Марсқа қонғаннан кейінгі зерттеулер арқылы анықтады. Ровер Джезеро кратерінде төрт жыл бойы зерттеу жүргізіп, атмосферадағы дыбыстық және электромагниттік жазбаларды жинаған, деп хабарлайды BAQ.KZ ВВС-ге сілтеме жасап.
Зерттеушілер «мини-найзағай» деп атаған электр разрядтарын ровердің SuperCam құрылғысы арқылы тіркеді. Франциядан келген ғалымдар тобы екі Марс жылы (немесе 1374 Жер күні) көлемінде ровердің микрофонынан 28 сағаттық жазбаларды талдаған. Олардың зерттеу қорытындысы бойынша, бұл разрядтар әдетте шаңды құйындар мен шаңды дауыл фронттарымен байланысты болады.
Шаңды құйындар – ыстық ауаның бетінен көтерілуінен пайда болатын шағын шұңқырлар. Олардың ішкі қозғалысы электр разрядтарын тудыруы мүмкін.
Бұл разрядтар Марс атмосферасының химиясына, климатына, өмір сүруге жарамдылығына және роботтық, адам зерттеулерінің болашағына тікелей әсер ететін маңызды жаңалықты білдіреді, - дейді зерттеудің жетекші авторы доктор Батист Шид (Reuters).
Ғалымдар Марсты Жер, Сатурн және Юпитер сияқты атмосферасында электрлік белсенділік байқалған планеталар қатарына қосуда.
Физика маманы Даниэль Притчард (Nature журналы) жазғандай, «шаңнан туындаған разрядтардың күшті дәлелдері бар, себебі разрядтар тек естіледі, бірақ көрінбейді. Сондықтан бұл шынымен Марс найзағайлары болды ма деген күмән сөзсіз сақталады». Ол бұл даулардың біраз уақытқа созылуы мүмкін екенін де атап өтті.
Сонымен қатар, ғалымдар осы қыркүйекте Марстан ерекше белгілері бар тастар тапты. «Барыс дақтары» және «көкнәр дәндері» деп аталған минералдар ежелгі микроорганизмдермен байланысты химиялық реакциялар нәтижесінде пайда болуы мүмкін. NASA бұл белгілер бұрын-соңды табылған тіршіліктің ең айқын белгілері болуы мүмкін деп мәлімдеді, дегенмен олар табиғи геологиялық процестерден де пайда болған болуы ықтимал.
Бүгінде Марс суық және құрғақ шөл болып саналады. Алайда миллиардтаған жылдар бұрын оның атмосферасы мен суы тығыз болғаны туралы дәлелдер бар. Сол себепті ғалымдар Марсты өткен өмірді іздеуге ең перспективалы орын ретінде қарастырады.
Perseverance роверін Джезеро кратеріне жіберудің негізгі себебі – бұл жерде бір кездері өмір сүруге жарамды орта болған болуы мүмкін. Соның ішінде жер бетінде сұйық судың болуы ықтимал дельта да табылған. Бұл фактор Марстың тарихында су мен өмір іздеу үшін маңызды орынға ие екеніне дәлел.
Марс атмосферасындағы найзағай туралы алғаш рет алынған деректер ғалымдарға планетаның климаттық ерекшеліктерін, шаңды дауылдар мен электрлік құбылыстарды зерттеуге мүмкіндік береді. Алдағы уақытта Mарсқа жаңа аспаптар мен сезімтал камералар жіберіліп, бұл құбылысты нақты растау жоспарланып отыр.
