Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ. Дүниежүзілік сауда ұйымы бас кеңесінің отырысы барысында Қырғыз Республикасының ДСҰ-ға өтінішіне сәйкес Қазақстан-Қырғыз шекарасындағы жағдай туралы мәселе талқыланды.
Республикасының делегациясынан Женевадағы БҰҰ және басқа да халықаралық ұйымдар жанындағы Қазақстанның Тұрақты өкілі Жанар
Айтжанова және Қазақстан Республикасы қаржы министрлігі мемлекеттік кірістер комитетінің төрағасы Марат Сұлтанғазиев қатысты.
Өз сөзінде Қырғызстанның делегациясы Қазақстанның ДСҰ-ның тарифтер мен сауда жөніндегі бас келісімінің және ДСҰ-ның сауда рәсімдерін жеңілдету жөніндегі келісімінің кейбір ережелерін бұзғандығы туралы мәлімдеді. Сондай-ақ, Қазақстанның шекарада қолданылатын шараларымен байланысты Қырғызстанның экономикалық көрсеткіштерінің нашарлағаны атап өтілді.
Жанар Айтжанова Еуразиялық экономикалық одақ туралы шартқа сәйкес, ЕАЭО мүше мемлекеттердің аумақтары арасында кедендік декларациялау мен мемлекеттік бақылауды, оның ішінде кедендік, көліктік, ветеринарлық және санитарлық бақылауды қолданбай тауарларды еркін өткізу жүзеге асырылатынын атап өтті. Демек, Қырғыз Республикасынан Қазақстанға келетін және біздің елдің аумағы арқылы транзитпен өтетін барлық тауарлар кедендік бақылау талаптарынан босатылған. Осыған байланысты, Қырғызстан көтерген мәселелер тек қана ЕАЭО заңнамасының құқық қолдану практикасымен байланысты және осы ұйымның алаңында талқылануы тиіс.
Қазақстан тарапы ЕАЭО мүше мемлекеттері Бірыңғай кедендік аумақ шеңберінде жұмыс істейтінін атап өтті, осыған байланысты Қазақстанның ДСҰ-ның тарифтер мен сауда жөніндегі бас келісімінің (1994 жылғы ГАТТ) және ДСҰ-ның сауда рәсімдерін оңайлату жөніндегі келісімінің (СРОжК) ережелерін бұзуына берген Қырғызстанның шағымы негізсіз екенін атап өтті.
Бұдан әрі қырғыз жүк тасымалдаушылары тарапынан көптеген бұзушылық фактісіне аударып, атап айтқанда 2019 жылдың ішіндеҚазақстан тарапы осы мәселелерді реттеу үшін екіжақты консультациялардың барлық әлеуетін, сондай-ақ ЕАЭО-да бар институционалдық тетіктерді пайдалану қажеттігін атап өтті.
Қазақстанның уәкілетті мемлекеттік органы Қырғызстаннан жалған алушыларға тауар әкелудің 2600-ден астам оқиғасын анықтады. Сондай-ақ, қырғыз тауарларының жалған транзитін жүзеге асырудың 4800-ден астам жағдайы анықтап, яғни тауарлар Ресей аумағына транзит ретінде мәлімделді, алайда іс жүзінде Қазақстан нарықтарында жанама салықтарды (ҚҚС) төлемей сатылды. Осыған байланысты Қазақстан Үкіметі қабылдаған шаралар салықтық әкімшілендіруді және ел бюджетіне ҚҚС түсімдерінің толықтығын қамтамасыз етуге бағытталған. Бұл ретте, бұл шаралар отандық жүк тасымалдаушыларға да, сондай-ақ ЕАЭО мүшемемлекеттері мен үшінші елдердің жүк тасымалдаушыларына да тең дәрежеде қолданылады, - делінген хабарламада.
Қорытындылай келе, Қазақстанның Тұрақты өкілі Қырғыз Республикасын ЕАЭО-ға кіру кезінде қабылдаған міндеттемелерді толық
орындауға, сондай-ақ өз серіктестерінің ұлттық заңнамасын сақтауға шақырды.
Қазақстандық делегацияның сөз сөйлеуіне жауап ретінде Қырғызстан өкілі екі жақты тәртіпте реттеу мүмкін еместігіне байланысты және ЕАЭО шеңберінде бұл мәселе Дауларды шешу жөніндегі ДСҰ органының қарауына енгізілетінін мәлімдеді. Қазақстанның Тұрақты өкілі қазақстандық тарап ДСҰ алаңында сот дауы шеңберінде өз мүдделері мен заңды шараларын қорғауға дайын екенін атап өтті.
Бұдан басқа, Қазақстан ДСҰ мүшелерінің назарын Қырғыз Республикасы тарапынан аталған Ұйым нормаларының елеулі бұзушылықтарына аударды,ЕАЭО-ға басқа мүше мемлекеттерден әкелінетін жекелеген тауарларға бақылау бағаларының ең төменгі деңгейін (ББЕТД) қолданумен; Қырғыз Республикасының кәсіпорындарында өндірілетін ауыл шаруашылығы техникасын ҚҚС төлеуден босату және Қырғыз Республикасы Үкіметінің Қазақстан ЕАЭО БКТ-дан алып тастауды қолданатын тауарларды әкелуге тыйым салуды енгізуді көздейтін қаулы жобасын әзірлеуі.
