Вакцина жасау. Тәжірибе мен дедлайн

Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. Коронавируспен күресу үшін әлем елдерінде бірқатар вакцина әзірленді. Олардың қай жерде қайсысы қолданылатыны және Қазақстандық тәжірибенің істе жүзеге асырылуы жайлы оқи отырыңыз.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы 2020 жылдың 30 қаңтарында SARS-CoV-2 коронавирусының өршуін халықаралық денсаулық сақтау саласындағы төтенше жағдай деп танығаннан кейін, COVID-19 вакциналарын төтенше жағдайда тіркеуді бастады.

Нәтижесінде, 2021 жылдың басында әлемде 200-ге жуық коронавирусқа қарсы вакциналар жасалды, 63 препарат бойынша адамдарға сынақтар жасала бастады. Ал олардың алтауы әртүрлі елдерде халықты вакцинациялау үшін қолданылады, дегенмен клиникалық зерттеулердің үшінші кезеңі әлі аяқталған жоқ. Салыстыру үшін-қалыпты жағдайда жаңа вакцинаны жасау, тіркеу және қолдануға рұқсат беру 10 жылға дейін созылады.

BioNTech/Pfizer вакцинасы

Biontech неміс компаниясы және Pfizer америкалық фармацевтикалық концерні жасаған вакцина - 2020 жылдың желтоқсанында ЕО-да қолдануға рұқсат етілген және ДДСҰ-мен ресми түрде мақұлданған алғашқы вакцина. 2020 жылдың қараша айында Еуропалық комиссия Biontech және Pfizer компанияларымен қосымша сатып алу мүмкіндігімен 200 миллион доза жеткізу туралы келісімшарт жасасты. Ал 2021 жылдың қаңтар айының басында Еуропалық Одақ Biontech және Pfizer компанияларымен тағы 300 миллион вакцина дозасын қосымша сатып алу туралы келісімшарт жасасты.

Оны АҚШ, Ұлыбритания, Сауд Арабиясы сияқты елдерде де қолдануға рұқсат етілген. Барлығы 19 ел өз азаматтарын Biontech/Pfizer вакцинасымен коронавирустан қорғауға ниетті. Қазір ол Германия мен Бельгияда шығарылады. Ақпан айында BioNTech Марбургте 250 миллион доза көлемінде қосымша вакцина өндірісін ашуға ниетті. Бұл компанияның есептеуі бойынша, жылына 750 миллион доза өндіруге мүмкіндік береді.

Moderna вакцинасы

Moderna вакцинасын жасаушы-америкалық биотехнологиялық компания. Өткен жылдың желтоқсан айында бұл препарат АҚШ-та қолдануға рұқсат етілді. 6 қаңтарда ол ЕО-да мақұлданды. Әзірлеушілер вакцинаның көп бөлігін Moderna кәсіпорындарының бірі орналасқан Кембриджде және Массачусетсте шығаратындарын айтты. 2021 жылы шамамен 1 млрд доза өндіру жоспарлануда.

Америкалық вакцинаның 80 миллион дозасын Еуропалық Одақ сатып алуға ниетті. Қажет болған жағдайда, ол сол көлемде қосымша тапсырыс беру мүмкіндігін қамтамасыз етті. АҚШ 200 миллион доза көлемінде қосымша тапсырыс беру мүмкіндігімен 300 миллион доза алады. Ұлыбритания, Жапония, Швейцария және Оңтүстік Корея да осы вакцинаны жеткізуге тапсырыс берді. Канада 40 миллион доза сатып алады. 12 қаңтардан бастап бұл препарат Германияда BioNTech/Pfizer вакцинасымен бірге қолданылады.

Oxford AstraZeneca

AstraZeneca вакцинасын Оксфорд университетімен бірлесе отырып, британдық-швед фармацевтика өндірушісі жасаған. Бұл вакцина Ұлыбританияда, Үндістанда және Аргентинада рұқсат етілген. Әзірлеушілер 2021 жылы шамамен 3 миллиард доза өндіруге ниетті. Вакцина Үндістанда шығарылады.

Sputnik V вакцинасы

Sputnik V коронавирусқа қарсы алғашқы вакцина болды. Ол Ресейде Гамалея эпидемиология және микробиология ғылыми орталығында дамыған және бірінші және екінші фазаның екі клиникалық сынақтары аяқталғаннан кейін 11 тамызда тіркелген.

Sputnik V Беларусь, Боливия, Аргентина, АЛЖИР және Сербияда қолдануға рұқсат етілді. Бұл вакцина Үндістанда, Қытайда, Бразилияда және Оңтүстік Кореяда шығарылады. Ресейдің тікелей инвестициялар қорының бас директоры Кирилл Дмитриевтің айтуынша, желтоқсанның бірінші аптасында қор әлемнің 50-ден астам елінен 1,2 млрд доза вакцина сатып алуға алдын ала өтінімдер алған. Иә, дәл осы вакцина бүгін, яғни 1 ақпаннан бастап Қазақстанда да егіле бастады. Вакцинаны алғашқылардың бірі болып Денсаулық сақтау вице-министрі - Бас мемлекеттік санитарлық дәрігері Ерлан Қиясов пен Денсаулық сақтау вице-министрі Ажар Ғиният алды. Вакцинаны тек Қазақстан Республикасының ересек азаматтары ала алады.  КВИ-ге қарсы вакцинация 2021 жылдың соңына дейін 6 миллионға жуық адамды қамти отырып жалғасады деп жоспарлануда.

QazCovid-in вакцинасы

2021 жылдың 2 тоқсанынан бастап қазiргi уақытта клиникалық сынақтардың III кезеңiнде тұрған отандық өндiрiс QazCovid-in препаратымен вакцинациялауды бастау жоспарланып отыр.

QazCovid-in вакцинасы вакциналарды дайындаудың сенімді және уақытпен сыналған технологиясы негізінде әзірленді. Бұл вакцинаның барлық компоненті егжей-тегжейлі зерттелген және қауіпсіз. Вакцинадағы жаңа компонент - вирустың өзі, ол химиялық белсенді емес. Вирус белсенді емес (жойылған) болғандықтан, ол вакцинацияланған адамдардың денесінде көбейе алмайды және әлсіз иммунитеті бар адамдарда да ауру туғыза алмайды. Бүгінгі таңда QazCovid-in қазақстандық вакцинасы клиникалық зерттеулердің III кезеңіне дейін жеткен 240-тан астам кандидаттық вакцинаның 15-ші вакцинасы болып табылады. Осы уақытқа дейін вакцина клиникаға дейінгі сынақтар бойынша жануарларға жасалды. (Ақ тышқандар, егеуқұйрықтар, сириялық хомяктар, қояндар, паромдар және макака резус маймылдары). 18 жастан 50 жасқа дейінгі 44 еріктіде клиникалық зерттеулердің I кезеңі және 18 жастан асқан 200 еріктіде клиникалық зерттеулердің II кезеңі жүзеге асырылды. Қазіргі уақытта биологиялық қауіпсіздік проблемалары ҒЗИ ғалымдары әзірлеген белсенділігі жойылған QazCovid-in COVID-19-ға қарсы клиникалық зерттеулердің ІІІ кезеңінен өтіп жатыр. Зерттеулерге 3000 адам қатысады. Отандық вакцинаны Президент Қасым-Жомарт Тоқаев та салдыртатынын айтқан еді.